د اتن پلوتارک
د اتن پلوټارک ( په يوناني ژبه: Πλούταρχος ὁ Ἀθηναῖος ; ج. 350 – 430 مېلادي) یو یوناني فیلسوف او نیوپلاټونیسټ و چې د پنځمې پیړۍ په پیل کې یې په اتن کې تدریس کاوه. هغه هلته د ا اپلاتوني ښوونځي بیا تاسیس کړه او مشر شو. هغه د ارسطو او اپلاتون په اړه تبصرې لیکلي، په هغه نظرونو ټینګار کوي کوم چې دوی سره ګډ وو. ژوندسمولهغه د نیستوریوس زوی او د هیریوس او اسکلپیجینیا پلار و، چې په ښوونځي کې د هغه همکاران وو. په اتن کې د نیوپلاتونزم اصل معلوم نه دی، مګر پلوتارک په عمومي توګه د هغه کس په توګه لیدل کیږي چې د افلاطون اکاډمۍ یې په خپل نوي پلاټونیزم کې بیا تاسیس کړه. پلوتارک او د هغه پیروانو (د "افلاطون جانشین") ادعا وکړه چې د يامبلېکوس پیروان دي ، او د هغه له لارې د پورفیري او پلوتين . د هغه د شاګردانو په منځ کې شمیر سوریون و، چې د هغه وروسته د ښوونځي مشر شو، او پروکلوس . فلسفهسمولد پلوټارک اصلي اصل دا و چې د ارسطو مطالعه باید د افلاطون څخه مخکې وي، او د منځني افلاطون پوهانو په څیر د دوو لیکوالانو ترمنځ په تسلسل باور درلود. په دې اعتراض سره هغه د ارسطو پر روح ( De Anima ) تبصره ولیکه چې د افروډیسیس د سکندر له وخته راهیسې د ارسطو ادبیاتو کې خورا مهمه ونډه وه. او د افلاطون د تیمیوس په اړه تبصره. د هغه مثال د سوریې او د ښوونځي نورو لخوا تعقیب شو. دا انتقادي روح په پروکلوس کې خپل خورا لوړ لوړوالی ته رسیدلی، د دې وروستیو ورځو همغږي کولو وړ توجیه کونکي. پلوتارک د مکتب په ټولو تیوریکي دودونو کې مهارت درلود، او د يامبليکوس سره په دې باور و چې د تیورجیکي دودونو په واسطه د خدای سره د اړیکو د ترلاسه کولو په امکان کې. د الکساندریسټانو او د رینسانس د لومړیو لیکوالانو برعکس، هغه دا خبره ساتلې وه چې هغه روح چې په بدن کې د تخیل او احساس د اړیکو په واسطه تړل شوی د احساساتو د بدني رسنیو سره له منځه نه ځي. په ارواپوهنه کې، په داسې حال کې چې په دې باور دی چې دلیل د ټول شعور بنسټ او بنسټ دی، هغه د احساس او فکر تر منځ د تخیل پوهنځی مداخله وکړه، کوم چې د دواړو څخه جلا دی، د روح فعالیت دی چې د دوامداره احساس محرک دی. په بل عبارت، دا د دلیل د عملیاتو لپاره خام مواد چمتو کوي. دلیل په ماشومانو کې د غیر فعال ظرفیت په توګه شتون لري، په لویانو کې لکه څنګه چې د احساس او تخیل په معلوماتو کار کوي، او په خپل خالص فعالیت کې، دا د خدای پاک یا خالص عقل دی.
| ||||||||||||||
