انتيوکوس عسقلاني
يوناني / انتیوکوس /ænˈtaɪəkəs/ ژوند ( 125 -68 مخزېږديز) یو اکادمیک فیلسوف و. هغه په اپلاتوني ښوونځي کې د فيلو لاريساييشاګرد و، مګر هغه د فیلو او د هغه د مخکینیو شکيانو څخه جلا شو. هغه د سیسیرو ښوونکی و، او د اپلاتونیانو په منځ کې د ایلیکتيکيزم نوې نظريه وړاندې کړه؛ هغه هڅه وکړه چې د سټوکس او پیریپاتیټیک نظریات په اپلاتونواله کې راوړي، او د فیلو په مخالفت کې یې وویل چې ذهن کولی شي د رېښتیا او دروغ توپیر وکړي. په دې کولو سره، هغه ادعا وکړه چې د زړې اکاډمۍ عقیدې بیا ژوندي کوي. د هغه سره د فلسفې مرحله پیل شوه چې د منځنۍ اپلاتوني فلسفې په نوم پېژندل کیږي. ژوندسمولانتیوکوس د فلسطین په اشکلون کې زېږېدلی و. [۱] هغه په 79 م ز کې په اتن کې د زده کړې پرمهال د لوکولس (د میتریډیټس مخالف) او د سیسیرو ښوونکی و. خو هغه په اسکندریه او سوریه کې هم یو ښوونځی درلود، او غالب ګومان همدلته (سوريه کې) مړ شوی دی. [۲] هغه په خپل وخت کې د پام وړ شهرت لرونکی فیلسوف و، د اسکالون په بیانولو کې د سټرابو لپاره، هلته د هغه زېږون د ښار لپاره د امتیاز نښه ګڼل کیږي، [۳] او سیسیرو په مکرر ډول د هغه په مینه او درناوي هغه ترټولو غوره، وېښیار او تر ټولو اپلاتوني فلسفې پوه شخص او فيلسوف ګڼي.[۴] انتيوکوس د سټویک مینیسرچوس لاندې زده کړه وکړه، مګر د هغه اصلي ښوونکی فیلو و، چې د کلیټوماچس وروسته د اکاډمۍ د مشر په توګه وټاکل شو. په هرصورت، هغه د فیلو د شاګرد په پرتله د مخالف په توګه پېژندل کیږي. او سیسرو د سوسس په نوم یوه مقاله ذکر کړه [۵] د هغه لخوا د خپل ماسټر په وړاندې لیکل شوې وه، په کوم کې چې هغه د اکادمیکانو شک ردوي. د هغه یو بل اثار چې د کانونیکا په نوم یادیږي، د سیکسټس ایمپیریکوس لخوا نقل شوی، او داسې ښکاري چې د منطق (سولپوهنه) په اړه یوه مقاله وه. [۶] انتيوکوس د "پنځمې اکاډمۍ" بنسټ ایښودونکی بلل کېده، په ورته ډول چې فیلو د څلورمې بنسټ اېښودونکی بلل کیږي. دا تقسیم په 88 کې د لومړۍ میټریډیټیک جنګ پیل کېدو دمخه رامینځته شوی ، کوم چې به په 86 کې د اکاډمۍ ویجاړولو لامل شي. د دې وخت په جریان کې، انټیوکس په اسکندریه کې اوسیده. هغه اتن ته راستون شو کله چې سیسرو په 79 کې هلته زده کړه وکړه، او داسې ښکاري چې هغه شاوخوا 68 مړ شوی. فلسفهسمولد انټیوکس څخه مخکې د اکاډمۍ اکاډمیک شک شاید د اپلاتون په بریالۍ هڅو کې رامینځته شوی و چې د هغه شاګردان یې د حقیقت موندلو سمې میتود په توګه خلاصې استدلال ته رهبري کړي ، او د حواس په تاثیراتو باندې ډیر باور نه کوي. سیسرو حتی د افلاطون ځان د هغو فیلسوفانو سره درجه بندي کوي چې په هیڅ ډول پوهه کې د یقین په څیر هیڅ شی شتون نلري. [۷] وروسته فیلسوفان، یا په ځانګړې توګه د حواسو په ناڅرګندتیا ټینګار کولو سره، لکه د ارسیسیلوس ، یا د کارنیډس او فیلو په څیر، د ورته دلیل په توجیه کولو سره، د شک په درجې کې راښکته شوي چې داسې بریښي چې د ټولو حقیقتونو، تیوریکي او حقیقتونو په ریښه برید کوي. عملي له همدې امله، دا د انټیوکس اصلي موخه وه، د اخلاقي فلسفې په برخه کې د ځانګړو عقیدو د پراختیا سربیره، زموږ د پوهې اساسات او د حقیقت موندلو لپاره زموږ وړتیاوې معاینه کول؛ که څه هم د هغه د بریا په اړه هیڅ بشپړ قضاوت نشي رامینځته کیدی ، ځکه چې هغه کتاب چې سیسرو په کې د هغه د نظرونو بشپړ استازیتوب کړی ورک شوی دی. [۸] انتيوکوس ادعا وکړه چې د زړې اکاډمۍ او یا د افلاطون د مکتب د عقیدې د بیا ژوندي کولو ادعا کوي، کله چې هغه د فیلو او کارنیډز په مقابل کې دا خبره کوله چې عقل په خپل ځان کې یو داسې ازموینه لري چې د حق او باطل توپیر کولی شي؛ یا د اکاډمیک په ژبه کې، د حقیقي شیانو څخه رامینځته شوي انځورونو او هغه تصوراتو ترمنځ توپیر وکړئ چې هیڅ ورته واقعیت نلري. [۹] د شکيانو استدلال دا و، چې که دوه مفکورې دومره سره ورته وي، چې توپير يې نه شي کېداى، نو نه شي ويلاى، چې يو له بل څخه ډېر په ډاډ سره وپېژندل شي؛ او دا چې هر ریښتیني مفکوره د دې سره تړلې وه چې د دې ډول یو دروغ وي: له دې امله هیڅ شی په یقیني توګه پیژندل کیدی نشي. [۱۰] دا استدلال د دې ادعا سره مخالف و چې ذهن په خپل ځان کې د حق او باطل معیار لري. دا په عمومي توګه د استدلال لخوا هم برید شوی و چې دا ټول استدلال پخپله ردوي، ځکه چې دا د اصولو په اساس پرمخ ځي چې ریښتیا ګڼل کیږي، او بیا دې نتیجې ته رسیږي چې د هیڅ ډول انګیرنې لپاره هیڅ ډول دلیل شتون نلري. [۱۱] په دې ډول داسې بریښي چې انټیوکس د اکادمیکانو لخوا د دوی په وړاندې د بشپړ ناڅرګندتیا تور څخه د حواس په دفاع کې د سټوکس اړخ اخیستی دی. [۱۲] ښکاره ده چې په دې بحثونو کې هماغه پوښتنې څېړل کېدې چې پخوا د اپلاتون او ارستو له خوا د ساينس د ماهيت په تحليل او د حقايقو د بېلابېلو ډولونو په څېړلو کې څېړل شوې وې، ځکه چې هغه د خالص فکري اندېښنو توکي وو، يا یوازې د احتمالي او ناڅرګندې پوهې څخه. پایله یې د ډیالېکټیک هنر د بیا راژوندي کولو هڅه وه چې اکاډمیکانو یې له پامه غورځولی و، نو د انټیوکس اخلاقي ښوونې اوسني حسابونه ښیې. پرته له دې چې د سټوکس پاراډکس یا د اکادمیکانو شک ته غاړه کیږدي، هغه په اصلي نظرونو کې نږدې د ارسطو سره سمون لري: دا چې خوښي په اصل کې په ښه ژوند کې ده، مګر بیا هم د بهرنیو شیانو څخه خپلواکه نه ده. [۱۳] نو هغه د سټویک نظریه رد کړه چې ټول جرمونه مساوي دي، [۱۴] مګر د دوی سره موافقه وکړه چې ټول احساسات باید ودرول شي. په ټوله کې، له دې امله، که څه هم سیسرو د سټوکس په منځ کې د هغه درجه بندي کولو ته لیوالتیا لري، [۱۴] داسې ښکاري چې هغه ځان یو ټولیز فیلسوف ګڼل، او هڅه یې کوله چې د سټوکس او پیریپاتیټیک نظرونه سره متحد کړي، ترڅو زاړه اکاډمۍ بیا ژوندي کړي. [۱۵] دا هم وګورهسمول
یادښتونهسمول
سرچينېسمول
مخ پر وړاندی لوستلسمول
بهرنۍ اړیکېسمول
|