وېشل شوې کرښې مشابهت

د وېشل شوې کرښې مشابهت ( Greek ) په جمهوریت کې د یوناني فیلسوف افلاطون لخوا وړاندې شوی (509d–511e). دا د ګلوکون او سقراط تر منځ د خبرو اترو په توګه لیکل شوی، په کوم کې چې وروستی د پخوانۍ غوښتنې سره سم د لمر د سمدستي مخکینۍ مشابهت په اړه توضیحات ورکوي. سقراط له ګلوکون څخه وغوښتل چې نه یوازې دا غیر مساوي دوه اړخیزه کرښه تصور کړي بلکه د هرې دوه برخې د دوه برخې کولو تصور وکړي. سقراط تشریح کوي چې د نتیجې څلور برخې د روح څلور جلا جلا 'عاطفي' (παθήματα) استازیتوب کوي. ویل کیږي ښکته دوه برخې د لید استازیتوب کوي پداسې حال کې چې لوړې دوه برخې د پوهیدو استازیتوب کوي. دا عاطفې په پرله پسې ډول بیان شوي چې د حقیقت او حقیقت د کچې لوړیدو سره د اټکل (εἰκασία) څخه باور ( πίστις ) فکر ( διάνοια ) او په پای کې د پوهیدو ( νόησις ) پورې تړاو لري. برسېره پر دې، دا مشابهت نه یوازې د رواني تیوري توضیح کوي بلکه د میټافزیک او ایپیسټیمولوژیکي نظریات هم وړاندې کوي.

تفصیل

وېشل شوې کرښه - ( AC ) عموما د لید نړۍ استازیتوب کوي او ( CE ) د پوهیدو وړ نړۍ استازیتوب کوي.

په جمهوریت کې (509d-510a)، افلاطون ویشل شوې کرښه په دې ډول بیانوي:

اوس یوه کرښه واخلئ کوم چې په دوه غیر مساوي برخو ویشل شوي او هر یو یې بیا په ورته تناسب ویشئ،زاړه یوناني متنونه د مساوي څخه غیر مساوي توپیر نه کوي (ανίσα, αν ίσα) او فرض کړئ چې دوه اصلي برخې ځواب کړي، یو د لیدلو لپاره او بل د پوهیدو وړ، او بیا د دوی د روښانتیا او روښانتیا په اړه فرعي برخې پرتله کړئ، او تاسو به ومومئ چې لومړۍ برخه په ساحه کې ده. ښکاره د انځورونو څخه جوړه ده. او د انځورونو څخه زما مطلب دی، په لومړي ځای کې، سیوري، او په دویم ځای کې، په اوبو کې انعکاس او په جامد، نرم او پالش شوي بدنونو کې او داسې نور: ایا تاسو پوهیږئ؟

هو، زه پوهیږم.< تصور وکړئ، اوس، بله برخه، چې دا یوازې ورته والی لري، د هغه حیواناتو شاملول چې موږ یې ګورو، او هر هغه څه چې وده کوي یا جوړیږي.

ښکاره نړۍ

په دې توګه AB د فزیکي شیانو سیوري او انعکاس څرګندوي، او BC پخپله فزیکي شیان. دا د دوه ډوله پوهې سره مطابقت لري، زموږ د عادي، ورځني تجربې فریب ( ایکاسیا )، او باور (πίστις pistis ) د جلا فزیکي شیانو په اړه چې خپل سیوري لري. په تیمیوس کې، د فریب کټګورۍ ټول هغه "نظرونه چې د عامو خلکو ذهنونه ډک دي" شامل دي، پداسې حال کې چې طبیعي علوم د باور په کټګورۍ کې شامل دي. ^[۱]

د ایکاسیا اصطلاح ( زړه يوناني(تر ۱۴۵۳) ژبه: εἰκασία‎ )، په یوناني کې د قیاس معنی ده، د افلاطون لخوا د ظاهر سره د معاملې کولو انساني طریقې ته اشاره کولو لپاره کارول شوې وه. ^[۲] په ځانګړې توګه، دا د لیدل شوي برخې د ښکته فرعي برخې په توګه پیژندل شوی او د انځورونو استازیتوب کوي، کوم چې افلاطون د "لومړی سیوري، بیا په اوبو کې منعکس او په ټولو جوړو، نرمو او ځلیدونکو موادو کې" په توګه تشریح کوي. ^[۳] د فیلسوف په وینا، اکیسیا او پیسټس د دوکسا سره یوځای کیږي، کوم چې د پیدایښت (جوړیدو) سره تړاو لري. ^[۴]

Eikasia څو تفسیرونه لري. د مثال په توګه، دا د پوهیدو وړتیا نه ده چې ایا احساس د بل څه انځور دی. له همدې امله دا موږ د پوهیدو مخه نیسي چې خوب یا حافظه یا په عکس کې انعکاس حقیقت نه دی. یو بل توپیر چې د پوهانو لخوا وړاندې شوی لکه یانسي ډومینیک، تشریح کوي چې دا د اصل د پوهیدو یوه لاره ده چې هغه شیان رامینځته کوي چې د اکاسیا په توګه ګڼل کیږي. ^[۵] دا یو چا ته اجازه ورکوي چې عکس له واقعیت څخه توپیر وکړي لکه څنګه چې یو څوک کولی شي د ونې لپاره په ډنډ کې د ونې د انعکاس غلطولو مخه ونیسي. ^[۵]

د پوهېدو وړ نړۍ

د ځینو ژباړو له مخې، برخه CE ، د پوهیدو وړ نړۍ استازیتوب کوي، د AC په څیر په ورته تناسب ویشل شوی، د CD او DE فرعي ویشونه ورکوي (دا په اسانۍ سره تایید کیدی شي چې CD باید د BC په څیر ورته اوږدوالی ولري: ^[۶]

دوه فرعي برخې شتون لري، چې په لاندې برخه کې روح د انځورونو په توګه د پخوانۍ برخې لخوا ورکړل شوي ارقام کاروي؛ پوښتنه یوازې فرضیه کیدی شي، او د دې پرځای چې یو اصول ته پورته شي، بل پای ته راښکته کیږي. د دواړو په لوړو کې، روح د فرضیې څخه تیریږي، او یو داسې اصول ته ځي چې د فرضیې څخه پورته وي، د انځورونو څخه هیڅ ګټه نه اخلي لکه څنګه چې پخوانۍ قضیه وه، مګر یوازې پخپله د نظرونو له لارې پرمخ ځي (510b).< ref name="جمهوریت" />

افلاطون CD تشريح کوي، د دې "ټيټ" په توګه، د رياضي استدلال (διάνοια dianoia ) په شمول، چېرته چې د رياضياتو خلاصې څيزونه لکه د هندسي کرښو په اړه بحث کيږي. دا ډول توکي د فزیکي نړۍ څخه بهر دي (او باید د دې لینونو له نقاشیو سره مغشوش نه شي ، کوم چې د فزیکي نړۍ BC کې راځي). په هرصورت، دوی افلاطون ته د فلسفې پوهاوي د موضوعاتو په پرتله لږ مهم دي (νόησις noesis )، د دې دوو فرعي برخو "لوړ" ( DE ):

او کله چې زه د پوهانو د بلې برخې په اړه وغږیږم، تاسو به ما د هغه بل ډول پوهې په اړه وغږیږئ چې دلیل یې پخپله د ډیلیکټیک ځواک په واسطه ترلاسه کیږي، د فرضیې کارول د لومړي اصولو په توګه نه، بلکې یوازې د فرضیې په توګه کارول کیږي - دا د ووایه، داسې نړۍ ته د وتلو ګامونو او نقطو په توګه چې د فرضیو څخه پورته ده، د دې لپاره چې هغه د دوی څخه هاخوا د ټول لومړي اصول (511b) ته پورته شي.^[۷]

افلاطون دلته د عادي شیانو او د دوی سیوري یا انعکاسونو ترمینځ پیژندل شوې اړیکه کاروي ترڅو د فزیکي نړۍ او په ټوله کې د نظرونو نړۍ (فورم) ترمنځ اړیکه روښانه کړي. پخوانی د وروستي تیریدو انعکاس له لړۍ څخه جوړ شوی دی ، کوم چې ابدي ، ډیر ریښتینی او "ریښتیا" دی. سربیره پردې، هغه پوهه چې موږ یې د نظرونو په اړه لرو - کله چې واقعیا موږ لرو - د یوازې فزیکي نړۍ د پوهې په پرتله خورا لوړ ترتیب دی. په ځانګړې توګه، د بڼو پوهه د ښه مفکورې (فورم) د پوهې لامل کیږي.

د وېشل شوې کرښې لنډیز

برخه	د پوهې او نظر ډول ^{[ حوالې ته اړتیا ده ]}	د روح سره مینه	د څيز ډول	د رواني یا سترګو طریقه	نسبي حقیقت او واقعیت
DE	نوسیس ( νόησις )	پوهه (پوهه): یوازې د پوهانو پوهه ( νοητόν )	یوازې نظرونه، چې ټول د ښه لخوا شتون او حقیقت ورکړل شوی دی (τὸ αὐτὸ ἀγαθόν)	رواني ټول فرضیې د ډیلیکټیک لخوا معاینه کوي چې د مشابهت نه کار اخلي ، تل د لومړي اصول په لور حرکت کوي	تر ټولو لوړ
سي ډي	ډیانویا ( διάνοια )	پوهه (فکر): هغه فکر چې پیژني مګر یوازې د عقل څخه نه وي	ځینې نظرونه، په ځانګړې توګه د جیومیټري او شمیرې	سایکي فرضیې فرضوي پداسې حال کې چې د مثالونو کارولو په وخت کې ، تل د وروستي پایلو په لور حرکت کوي	لوړ
BC	پیستیس ( πίστις )	نظر (عقیده): د ښکاره شیانو په اړه باور	ښکاره شیان ( ὁρατά )	سترګې د لیدلو شیانو په لیدلو کې احتمالي وړاندوینې کوي	ټیټ
AB	اکاسیا ( εἰκασία )	نظر (تصور): د مشابهت په اړه اټکلونه	د لیدلو شیانو مثالونه ( εἰκόνες )	سترګې د لیدلو شیانو د مشابهت په لیدلو سره اټکل کوي	ټیټ

مابعدالطبعي اهمیت

د ویشل شوې کرښې مشابهت د افلاطون د میتودولوژیکي چوکاټ بنسټ دی. دا جوړښت د افلاطون د مابعدالطبیعات، علمپوهنې، او اخلاقو لوی انځور په یو ډول څرګندوي. د فیلسوف لپاره دا بسنه نه کوي چې په نظرونو (فارمونو) پوه شي، هغه باید د جوړښت له ټولو څلورو کچو سره د نظریاتو په تړاو هم پوه شي ترڅو په هر څه پوه شي. ^[۸] ^[۹] ^[۱۰] په جمهوریت کې، فیلسوف باید د عادلانه ژوند کولو یا د یو عادل دولت تنظیم او اداره کولو لپاره د عدالت په نظریه پوه شي. ^[۱۱]

ویشل شوې کرښه د ډیری تیرو او راتلونکي میټافزیک لپاره زموږ لارښود په توګه هم کار کوي. تر ټولو ټیټه کچه، چې د "جوړیدو او تیریدو نړۍ" استازیتوب کوي ( جمهوریت ، 508d)، د دوامداره جریان د هیراکلیټین فلسفې او د ظاهري او نظر د پروټاګورین فلسفې لپاره میټافزیک ماډل دی. دویمه کچه، د ثابت فزیکي شیانو نړۍ، ^[۱۲] ^[۱۳] هم د ارسطو میټافزیک ماډل شو. دریمه کچه ممکن د ریاضیاتو پیتاګورین کچه وي. څلورمه درجه د افلاطون مثالی پارمینیډین حقیقت دی، د نړۍ د لوړې کچې نظریات.

معرفتي مانا

افلاطون د پوهې خورا سخت مفهوم لري. د مثال په توګه، هغه د یوې موضوع په اړه تخصص نه مني، نه مستقیم احساس (وګورئ Theaetetus )، او نه د فزیکي نړۍ ( مینو ) په اړه ریښتینې باور د پوهې په توګه. د فیلسوف لپاره دا بسنه نه کوي چې په نظرونو (فارمونو) پوه شي، هغه باید د جوړښت له ټولو څلورو کچو سره د نظریاتو په تړاو هم پوه شي ترڅو په هر څه پوه شي. ^[۱۴] له همدې امله، د سقراط په ډیرو پخوانیو ډیالوګونو کې، سقراط خپل ځان او نورو ته د پوهې انکار کوي.

د لومړۍ درجې لپاره، "د جوړیدو او تیریدو نړۍ"، افلاطون په ښکاره ډول د پوهې امکان ردوي. ^[۱۵] دوامداره بدلون هیڅکله یو شان نه پاتې کیږي، له همدې امله، د شیانو ملکیتونه باید په مختلفو وختونو کې مختلف نظریاتو ته مراجعه وکړي. په یاد ولرئ چې پوهه ممکنه وي، کوم چې افلاطون باور درلود، نور درې درجې باید بدلېدونکي نه وي. دریمه او څلورمه درجه، ریاضیات او نظریات، لا دمخه ابدي او نه بدلیدونکي دي. په هرصورت، د دې لپاره چې ډاډ ترلاسه شي چې دویمه درجه، هدف، فزیکي نړۍ هم بدله نه ده، افلاطون، په جمهوریت کې، کتاب 4 ^[۱۶] په تجربه کې اخیستل شوي ^[۱۷] ^[۱۸] ^[۱۹] محوری محدودیتونه معرفي کوي چې دواړه حرکت او بدلون منع کوي. لیدونه ^[۱۲] ^[۲۰]

دا هم وګوره

یادښتونه

↑ Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named PenguinNotes
↑ "eikasia". FOLDOC. Archived from the original on 2006-06-20. نه اخيستل شوی 2006-06-22.
↑ Dorter, Kenneth (2006). The Transformation of Plato's Republic. Lanham, MD: Lexington Books. p. 191. ISBN 0739111876.
↑ Crombie, I. M. (2012). An Examination of Plato's Doctrines: Plato on Knowledge and Reality, Volume 7. Oxon: Routledge. p. 91. ISBN 9780415632171.
↑ ^۵٫۰ ^۵٫۱ Payne, Andrew (2017-10-13). The Teleology of Action in Plato's Republic (په انګليسي). Oxford University Press. ISBN 9780192536693.
↑ Let the length of AE be equal to $\scriptstyle 1$ and that of AC equal to $\scriptstyle x$ , where $\scriptstyle 0<x<1$ (following Socrates, however, $\scriptstyle 0<x<1/2$ ; insofar as the equality of the lengths of BC and CD is concerned, the latter restriction is of no significance). The length of CE is thus equal to $\scriptstyle 1-x$ . It follows that the length of BC must be equal to $\scriptstyle x-x\times x\equiv (1-x)\times x$ , which is seen to be equal to the length of CD.
↑ Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Republic
↑ Gail Fine, Knowledge and Belief in Republic V-VII, in G. Fine (ed.) Plato I (1990), also in S. Everson (ed.) Cambridge Companions to Ancient Thought I: Epistemology (Cambridge University Press: New York, 1990), pp. 85–115.
↑ Nicholas Denyer, Sun and line: the role of the Good, in G. R. F. Ferrari (ed.) The Cambridge Companion to Plato's Republic (Cambridge University Press: New York, 2007), pp. 284–309.
↑ Republic 520c: "For once habituated ... you will know what each of the 'idols' is and whereof it is a semblance, because you have seen the reality of the beautiful, the just and the good."
↑ Rachel G.K. Singpurwalla, Plato’s Defense of Justice in the Republic Archived 2017-07-24 at the Wayback Machine. "justice is a virtue appropriate to both cities and individuals, and the nature or form of justice is the same in both (Republic, 435a)."
↑ ^۱۲٫۰ ^۱۲٫۱ James Danaher, The Laws of Thought "The restrictions Plato places on the laws of thought (i.e., "in the same respect," and "at the same time,") are an attempt to isolate the object of thought by removing it from all other time but the present and all respects but one."
↑ Cratylus 439d-e "For if it is ever in the same state, then obviously at that time it is not changing (Plato's realism); and if it is always in the same state and is always the same, how can it ever change or move without relinquishing its own form (Aristotle's realism)"
↑ Republic 520c "For once habituated you will discern them infinitely better than the dwellers there, and you will know what each of the 'idols' is and whereof it is a semblance, because you have seen the reality of the beautiful, the just and the good."
↑ Cratylus 439d-e "How, then, can that which is never in the same state be anything? ... nor can it be known by anyone."
↑ Republic 4.436b "It is obvious that the same thing will never do or suffer opposites in the same respect in relation to the same thing and at the same time"
↑ Republic 4.437a "let us proceed on the hypothesis that this is so, with the understanding that, if it ever appear otherwise, everything that results from the assumption shall be invalidated"
↑ Also see the Timaeus 29c on empirical "likelihood"
↑ It is interesting to note that modern logical analysis claims to prove that the potentially falsifiable "empirical content of a theory is exactly captured by ... axiomatization ... that uses axioms which are universal negations of conjunctions of atomic formulas" (C. Chambers, The Axiomatic Structure of Empirical Content) Archived 27 June 2010 at the Wayback Machine.
↑ Plato's Principle of Non-Contradiction (Republic, 4.436b) for the objective, physical world is presented with three axiomatic restrictions: The same thing ... cannot act or be acted upon ... in contrary ways ... (1) in the same part (2) in relation to the same thing (3) at the same time.

بهرنۍ اړیکې

په MIT .edu کې: د افلاطون جمهوریت : د بنیامین جویټ لخوا ژباړل شوی
د پرسیوس پروژه کې: د افلاطون جمهوریت : د پاول شوري لخوا ژباړل شوی (1935) تشریح شوی او هایپر لینک شوی متن (انګلیسي او یوناني)
جیمز ډانهر، د فکر قانون ، فیلسوف ، جلد LXXXXII نمبر 1
د ویشل شوې کرښې افلاطون انالوژي : د امریکا د فلسفې ټولنې د ختیځې برخې په غونډو کې لوستل، دسمبر 1988.
سنګپوروالا، راحیل جی کی " په جمهوریت کې د افلاطون د عدالت دفاع Archived 2017-07-24 at the Wayback Machine. " ، په سانتاس، ګیراسیموس کې (ایډ. ). د افلاطون جمهوریت ته د بلیک ویل لارښود (اکسفورډ: بلیک ویل خپرونه، 2006).
ارواپوهنه، فلسفه، او د افلاطون ویشل شوې کرښه . د افلاطون په ویشل شوې کرښه کې بشپړ متن، تحلیل، او هراړخیز هایپر لینک شوي کتابتون.

کينډۍ:Plato navbox

[PenguinNotes-1] Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named PenguinNotes

[2] "eikasia". FOLDOC. Archived from the original on 2006-06-20. نه اخيستل شوی 2006-06-22.

[3] Dorter, Kenneth (2006). The Transformation of Plato's Republic. Lanham, MD: Lexington Books. p. 191. ISBN 0739111876.

[4] Crombie, I. M. (2012). An Examination of Plato's Doctrines: Plato on Knowledge and Reality, Volume 7. Oxon: Routledge. p. 91. ISBN 9780415632171.

[:0-5] ۵٫۰ ^۵٫۱ Payne, Andrew (2017-10-13). The Teleology of Action in Plato's Republic (په انګليسي). Oxford University Press. ISBN 9780192536693.

[6] Let the length of AE be equal to $\scriptstyle 1$ and that of AC equal to $\scriptstyle x$ , where $\scriptstyle 0<x<1$ (following Socrates, however, $\scriptstyle 0<x<1/2$ ; insofar as the equality of the lengths of BC and CD is concerned, the latter restriction is of no significance). The length of CE is thus equal to $\scriptstyle 1-x$ . It follows that the length of BC must be equal to $\scriptstyle x-x\times x\equiv (1-x)\times x$ , which is seen to be equal to the length of CD.

[Republic-7] Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Republic

[8] Gail Fine, Knowledge and Belief in Republic V-VII, in G. Fine (ed.) Plato I (1990), also in S. Everson (ed.) Cambridge Companions to Ancient Thought I: Epistemology (Cambridge University Press: New York, 1990), pp. 85–115.

[9] Nicholas Denyer, Sun and line: the role of the Good, in G. R. F. Ferrari (ed.) The Cambridge Companion to Plato's Republic (Cambridge University Press: New York, 2007), pp. 284–309.

[10] Republic 520c: "For once habituated ... you will know what each of the 'idols' is and whereof it is a semblance, because you have seen the reality of the beautiful, the just and the good."

[11] Rachel G.K. Singpurwalla, Plato’s Defense of Justice in the Republic Archived 2017-07-24 at the Wayback Machine. "justice is a virtue appropriate to both cities and individuals, and the nature or form of justice is the same in both (Republic, 435a)."

[Danaher-12] ۱۲٫۰ ^۱۲٫۱ James Danaher, The Laws of Thought "The restrictions Plato places on the laws of thought (i.e., "in the same respect," and "at the same time,") are an attempt to isolate the object of thought by removing it from all other time but the present and all respects but one."

[13] Cratylus 439d-e "For if it is ever in the same state, then obviously at that time it is not changing (Plato's realism); and if it is always in the same state and is always the same, how can it ever change or move without relinquishing its own form (Aristotle's realism)"

[14] Republic 520c "For once habituated you will discern them infinitely better than the dwellers there, and you will know what each of the 'idols' is and whereof it is a semblance, because you have seen the reality of the beautiful, the just and the good."

[15] Cratylus 439d-e "How, then, can that which is never in the same state be anything? ... nor can it be known by anyone."

[16] Republic 4.436b "It is obvious that the same thing will never do or suffer opposites in the same respect in relation to the same thing and at the same time"

[17] Republic 4.437a "let us proceed on the hypothesis that this is so, with the understanding that, if it ever appear otherwise, everything that results from the assumption shall be invalidated"

[18] Also see the Timaeus 29c on empirical "likelihood"

[19] It is interesting to note that modern logical analysis claims to prove that the potentially falsifiable "empirical content of a theory is exactly captured by ... axiomatization ... that uses axioms which are universal negations of conjunctions of atomic formulas" (C. Chambers, The Axiomatic Structure of Empirical Content) Archived 27 June 2010 at the Wayback Machine.

[20] Plato's Principle of Non-Contradiction (Republic, 4.436b) for the objective, physical world is presented with three axiomatic restrictions: The same thing ... cannot act or be acted upon ... in contrary ways ... (1) in the same part (2) in relation to the same thing (3) at the same time.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]