سيسرون
مارکوس تولیوس سیسرو (کيکرو[۱] يا چيچرو[۲] یا سيسرو ) (د 106 زېږديز کې زېږېدلی - 43 زېږديز مړ شوی) د روم جمهوریت یو مشهور ویناوال ، سیاستوال او فیلسوف و. هغه په ارپینو کې زیږیدلی و. د سیاسي بحرانونو په جریان کې چې د روم امپراتورۍ رامینځته کیدو لامل شو ، هغه هڅه وکړه چې د پاپولیزم اصول وساتي. د هغه په پراخه لیکنو کې د بیاناتو، فلسفې او سیاست په اړه مقالې شاملې دي، او هغه د روم یو له سترو ویناوالو او نثرونو څخه شمیرل کیږي. هغه د روم د استراتیژیک نظم د یوې شتمنې ښاري کورنۍ څخه راغلی او په 63مخزېزديز کې یې د قونسل په توګه دنده ترسره کوله. په لاتیني ژبه د هغه نفوذ خورا لوی و. هغه د لاتیني ادبیاتو درې پر څلورمه برخه لیکلي چې د هغه په ژوند کې شتون درلود، او ویل کیږي چې وروسته نثر یا د هغه په وړاندې غبرګون و یا خپل طرز ته بیرته راستنیدل، نه یوازې په لاتیني بلکې په اروپایی ژبو کې هم. . تر 19 پیړۍ پورې. سیسرو په لاتین کې د هیلنیسټیک فلسفې د اصلي ښوونځیو دلیلونه معرفي کړل او د لاتیني فلسفې لغتونه یې رامینځته کړل چې د کلمو جوړښتونه لکه ایویډینټیا، هیومینیټاس، کوالیتاس، کوانټایټاس (پراخه) او اساس (جوه)، ځان د ژباړونکي او فيلسوف په توګه توپیر کوي. که څه هم سیسرو یو تکړه ویناوال او بریالی وکیل و، هغه په دې باور و چې د هغه سیاسي دنده د هغه ترټولو مهمه لاسته راوړنه وه. دا د هغه د قونسلګرۍ په جریان کې و چې دوهم کاټلیناري دسیسه هڅه وکړه چې د بهرنیو ځواکونو لخوا په ښار باندې برید کولو سره حکومت نسکور کړي ، او سیسیرو پرته له محاکمې د پنځو توطیو کونکو سمدستي او جنجالي اعدام سره بغاوت وځپل. د لومړۍ پیړۍ BC د ګډوډۍ منځنۍ دورې په جریان کې، چې د کورنیو جګړو او د جولیوس سیزر د دیکتاتورۍ سره پای ته ورسیده، سیسیرو د دودیز جمهوریت واکمنۍ ته د بیرته راستنیدو غوښتنه وکړه. د سیزر له مړینې وروسته، سیسرو د واک په وروستیو جګړو کې د مارک انتوني دښمن شو او په یو لړ ویناوو کې یې په هغه برید وکړ. هغه د دوهم ټرمویرایټ لخوا د دولت دښمن اعلان شو او په پایله کې د هغو سرتیرو لخوا اعدام شو چې په 43 BC کې یې د هغه مخه ونیوله. د هغه لاسونه او مات شوي سر بیا په روسترا کې د مارک انتوني د وروستي انتقام په توګه ښودل شوي. د پیټرارک لخوا د سیسرو لیکونو بیا پیژندنه اکثرا په عامه چارو ، انسانیت ، او کلاسیک رومن کلتور کې د 14 پیړۍ رینسیس پیل کولو سره اعتبار لري. د پولنډي تاریخ لیکونکي تادیوس زیلینسکي په وینا ، "د رینسیسانس د سیسیرو له بیا ژوندي کیدو څخه پورته و ، او یوازې د هغه وروسته او د هغه له لارې پاتې کلاسیک لرغونتوب و. د سیسیرو واک او وقار په 18 پیړۍ کې و. د هغه روښانتیا او نفوذ په مشهور روښانتیا مفکرینو او سیاسي تیوریسټانو لکه جان لاک ، ډیویډ هیوم ، مونټیسکیو او اډمونډ برک باندې د پام وړ و. د هغه اثار د نړۍ په کلتور کې ترټولو اغیزمن دي، او نن ورځ دوی لاهم د روم تاریخ لیکلو او بیاکتنې لپاره یو له خورا مهم خامو موادو څخه دی، په ځانګړې توګه د روم جمهوریت وروستۍ ورځې. ژوندلیکسمولد ځوانۍ له پیله یې د شعر په لیکلو او د یوناني اثارو ترجمه کولو، پوځي تخنیکونه زده کړل او له اوولس کلنۍ څخه یې په جګړو کې برخه واخیسته. وروسته يې دوه کاله په ختيځ کې په سفر تېر کړل او په دې سفر کې يې د هغه وخت له عالمانو څخه فلسفه او ادبي علوم زده کړل او په ۷۷ ق م کې روم ته راستون شو. هغه له ۶۳ ق م څخه سیاسي ډګر ته داخل شو او د قونسلګرۍ مقام یې ترلاسه کړ. د هغه وینا د مشهورو خلکو ستاینه او سپکاوی کوي. په ۴۳ ق م کې د مارک انتوني په امر د جولیوس سیزر تر وژلو وروسته په فساد کې ځان وژنه وکړه او ووژل شو. فلسفه او سیسروسمولد فصیحه ویناو سربېره، سیسیرو د فلسفې او ټولنو په مانا او څرګندونو باندې ډېری کتابونه لیکلي، چې ډېرو یې د یوناني مفکرانو له خوا الهام اخيستی. د سیسیرو په زړه پورې لیکنې د نړۍ یو له لویو ادبي خزانو څخه شمېرل کیږي. د خپل ژوند په وروستيو کلونو کې يې له يوې خوا د يوناني ادبياتو او ادبي اثارو او له بلې خوا د رومي ټولنې تر منځ د منځګړي په توګه کار وکړ. د هغه په فلسفیانه کارونو کې، سیسرو ته پاملرنه وکړه " اپلاتون "، " ستوکس " او "د اکاډمۍ شکمن" او د یوناني فلسفې په دریو مهمو برخو کې بحث شوی.
اغېزېسمولد هغه په کارونو کې شامل دي:
لیکونهسمولد سیسرو شاوخوا 900 لیکونه په لاتین کې پاتې دي، کوم چې ارزښتناکه تاریخي اسناد ګڼل کیږي. د دوی په منځ کې لاندې لیکونه دي: د هغه د لیکونو سربیره، د هغه شعرونه د هغه د کلمو د مهارت او د هغوی د هنري کارونې یوه بیلګه ده.  اړوندې پوښتنېسمول
پايليکونهسمول
حوالېسمول
بهرنۍ لینکسمول
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||