ماري کیوري

ماري سکلودوسکا کیوري
(فرانسیسی: Marie Curie)
(پولش: Maria Skłodowska-Curie د (P1559) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
شاوخوا کال 1920م
شاوخوا کال 1920م
شاوخوا کال 1920م

د شخص معلومات
زیږون نوم (پولش: Marya Salomea Skłodowska)[۱]  د (P1477) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
پيدايښت ۷ نومبر ۱۸۶۷(1867-11-07)
Warsaw, Kingdom of Poland, then part of Russian Empire[۲]
مړینه ۴ جولای ۱۹۳۴ (۶۶ کال کلنۍ کي)
Passy, Haute-Savoie, France
د مړینې لامل Aplastic anemia
استوګنځای وارسا (۱۸۶۷–۱۸۹۱)
پاريس (۱۸۹۱–)  د (P551) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
تابعیت
  • Poland (by birth)
  • France (by marriage)
مذهب اګنوسټېزم[۳]  د (P140) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
ميړه Pierre Curie (1859–1906) m. 1895
اولاد
عملي ژوند
تعلیم پاریس پوهنتون (۱۸۹۱–۱۸۹۳)
پاریس پوهنتون
پاریس پوهنتون (–۱۸۹۴)  د (P69) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
تخصص تعلیم پنځپوهنه
پنځپوهنه
شمېرپوهنه  د (P69) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
تعلیمی اسناد Master of Science
Doctor of Science
Master of Science  زمرہ:صفحات مع تعلیمی سندزمرہ:صفحات مع تعلیمی سند د (P69) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
دنده فزيک پوه[۴][۵]  د (P106) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
مورنۍ ژبه پولينډي ژبه[۶]  د (P103) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
کاروونکي ژبه(ي) روسي[۷]
پولينډي ژبه
فرانسوي[۸][۹]  د (P1412) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
د کړنې څانګه کيميا[۱۰]
پنځپوهنه[۱۰]  د (P101) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
دندې پاریس پوهنتون  د (P108) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
لاسلیک
ماري کیوري
ماري کیوري

ويبپاڼه
ربط=انٹرنیٹ مووی ڈیٹابیس مخ پر IMDB مخونو  د (P345) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
  د (P935) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
یادښتونه نوموړی یوازې ښځه ده چی دوی د نوبل جایزی یی په دوه مختلفو علومو کی وګټلی..

ماري سالومیا سکلودوسکا کوري، (/ˈkjʊəri/ KEWR-ee فرانسوي، : [kyʁi] پولنډ [ˈmarja salɔˈmɛa skwɔˈdɔfska] کې زږېدلې ده. د 1867 د نومبر له 7 مې څخه د 1934 د جولای تر 4 مې پورې یوه پولندي الاصله فرانسوي  فزیک او کیمیا پوهه وه، چې د راډیو اکټیوټي په اړه یې مخکښې څیړنې (په لومړني ځل ) ترسره کړې دي. دا لومړنۍ ښځه وه، چې د نوبل جایزه یې وګټله. همدانګه یوازینی کس او یوازینۍ ښځه وه چې د نوبل جایزه یې دوه ځلې وګټله. ماري یوازنی کس دی، چې په دوه ساینسي څانګو کې یې د نوبل جایزه ګټلې ده. د دې مېړه، پیري کوري د هغې د لومړۍ نوبل جایزې شریک ګټونکی و. په دې ډول دوی هغه لومړنۍ واده شوې جوړه شوه، چې د نوبل د جایزې ګټونکې وه. د کوري کورنۍ  هغه کورنۍ ده چې د نوبل د پنځو جایزو میراث یې خپل کړی دی. هغه په ۱۹۰۶ کال کې لومړنۍ ښځه وه چې د پاریس په پوهنتون کې استاده شوه.[۱۱]

هغې په وارسا کې دې نړۍ ته سترګې و غړولې او په هغه وخت کې د پولنډ سلطنت د روسیې د امپراتورۍ یوه برخه وه. هغې د وارسا په فلاینګ پوهنتون کې په پټه توګه زده کړې و کړې او په ورسا کې یې خپله عملي ساینسي روزنه پیل کړه. په 1891 کال کې چې عمر یې 24 کلونو ته رسېده، هغې د خپلې مشرې خور برونیسلاوا په تعقیب په پاریس کې خپلو زده کړو ته ادامه وکړه او هلته هغې د خپلو زده کړو لوړې درجې ترلاسه کړې او خپل پاتې علمي کارونه یې ترسره کړل. په 1895 کال کې یې د فرانسوي فزیک پوه پیري کوري سره واده وکړ. دې د فزیک په برخه کې د 1903 کال د نوبل جایزه له خپل مېړه او د فزیک پوه هنري بیکریل سره د دوی د مخکښ (چې په لومړي ځل ترسره کېږي) کار لپاره شریکه کړه. دغه مخکښ کار د راډیو فعالیت (radioactivity ) تیوري ته وده ورکول و او دغه اصطلاح هم دوی رامنځته کړه. په 1906 کې پیری کوري په  پاریس کې د سړک په سر په یوه پېښه کې مړ شو. ماري په 1911 کې د کېمیا په برخه کې د پولونیم او رادیم د عناصرو د کشفولو په خاطرد نوبل جایزه وګټله. دې دغه عناصر د هغه تخنیکونو په کارولو سره کشف کړل، چې هغې د راډیو اکټیو ایزوټوپونو د جلا کولو لپاره اختراع کړي و.[۱۲][۱۳][۱۴]

تړلې لیکنې سمول

سرچینې سمول

  1. https://chemia.ug.edu.pl/sites/default/files/_nodes/strona-chemia/16702/files/fmr-mscurie.pdf
  2. دوتنه: Robert William Reid — سرليک: Marie Curie — پاڼه: 6 — خپرونکی: New American Library
  3. https://cs.isabart.org/person/78834 — د نشر نېټه: ۱ اپرېل ۲۰۲۱
  4. GND ID: https://d-nb.info/gnd/118523023 — د نشر نېټه: ۲۷ جولای ۲۰۲۲
  5. http://collection.britishmuseum.org/id/person-institution/146156
  6. http://www.21stcenturysciencetech.com/articles/wint02-03/MarieSklodowskaCurie.html
  7. http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb121447141 — د نشر نېټه: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — دوتنه: Bibliothèque nationale de France — منښتلیک: Open License
  8. CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/45000803
  9. NNDB people ID: https://www.nndb.com/people/718/000029631/
  10. Jones, Daniel (2011). Roach, Peter; Setter, Jane; Esling, John (المحررون). Cambridge English Pronouncing Dictionary (الطبعة 18th). Cambridge University Press. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-521-15253-2. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  11. "The Discovery of Radioactivity". Berkeley Lab. د اصلي آرشيف څخه پر ۰۱ نومبر ۲۰۱۵ باندې. The term radioactivity was actually coined by Marie Curie […]. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  12. "Marie Curie and the radioactivity, The 1903 Nobel Prize in Physics". nobelprize.org. د اصلي آرشيف څخه پر ۳۰ جولای ۲۰۱۸ باندې. Marie called this radiation radioactivity—"radio" means radiation. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  13. See her signature, "M. Skłodowska Curie", in the infobox.