سوکراتي ستونزه

د سوکرات ستونزه هغه ستونزو ته اشاره کوي چې د فلسفې تاریخ پوهان د سوکرات د افکارو په اړه په تاریخي څیړنو کې ورسره مخ دي. د ځینو فیلسوفانو په اړه د مسلمانانو معلومات ډېر کم دي. د مثال په توګه، د سوکرات څخه مخکې د ډیرو فیلسوفانو لخوا، د دوی لخوا ډیر څه ندي لیکل شوي. دا نه دي پاتې شوي او مورخینو د دوی په اړه یوازې د محدود شمیر نقلونو او تاثیراتو پراساس زده کړي دي چې اپلاتون او ارستو په خپلو اثارو کې د دې فیلسوفانو په اړه ورکړي دي. مګر د سقراط په قضیه کې، دا روښانه نده چې موږ څومره هغه پیژنو. هغه د خپل ځان یوه نښه نه پریښوده؛ خو د هغه دوو شاګردانو زینوفون او اپلاتون د هغه په اړه ډېر څه لیکلي دي چې پر بنسټ یې تاریخ پوهان د سقراط په اړه څېړنې کوي. دلته څو ستونزې څرګندیږي؛ لومړی، د زینفون او افلاطون لیکنې خورا توپیر لري او دا روښانه نده چې کوم یو باور کیدی شي. د زینوفون او افلاطون د دواړو کارونو له مخې، سقراط د اتن په بازار کې بحثونه کول او ځوانانو ته یې د فلسفې درس ورکاوه، مګر هغه معاش نه و اخیستی ځکه چې هغه یو سوفسیسټ و . هغه هم په 399 ق م کې په 70 کلنۍ کې په مرګ محکوم شو. برسېره پر دې، موږ پوهیږو چې سوکرات باید یو ډېر مشهور سړی و. ځکه چې ارسطوفینس هغه د بادل په ډرامه کې له پامه غورځولی دی. مګر که موږ دا ټکي پرېږدو، موږ د زینفون سقراط او افلاطون سقراط ترمنځ توپیر ته راځو. په عین حال کې، ځینې تاریخپوهان په عمده توګه د زینوفون سره اړخ لري او ځینو یې د افلاطون پلوي کړې. زینوفون سوکرات ته د اولمپیک خدایانو په وړاندې د یو ډیر متقی شخص په توګه وړاندې کوي، مګر د هغه په وړاندې د هغه په وړاندې دښمني بې ځایه پریږدي. د برینټ په وینا: "د سوکرات د زینوفون دفاع د بریالیتوب څخه ډېر دی. "که سوکرات هغه څه وای چې هغه وايي، هغه به هیڅکله په مرګ محکوم شوی نه و." سره له دې، تاریخ پوهان چې د هغه ملاتړ کوي استدلال کوي چې هغه یو نظامي سړی و چې د نړۍ نورمال او دودیز لید درلود؛ او هغه د سوکرات د تصور کولو او دروغ ویلو واک نه درلود. په داسې حال کې چې اپلاتون د یو فیلسوف سربیره، یو ډېر لوی لیکوال و، او په کلکه ښکاري چې هغه په ډېرو اثارو کې سوکرات ته هغه افکار منسوب کړي چې په حقیقت کې د هغه خپل افکار وو. دا مالومه نه ده چې اپلاتون د باور وړ دی، چېرته هغه د سوکرات د ریښتیني افکارو د معرفي کولو په اړه اندېښنه درلوده او چېرته یې د سوکرات د افکارو په نوم خپل افکار راپورته کړل. له بلې خوا، تاریخ پوهان چې په عمده توګه د سوکرات د پوهېدو لپاره د اپلاتون کارونو ته اشاره کوي، استدلال کوي چې د هوښیار سړي احمقانه وینا هیڅکله سمه نه ده. او زینوفون په غیر شعوري ډول د سوکرات خبرې په داسې ژبه ژباړلې چې هغه د پوهېدو وړ دي. اړوندې پوښتنې د سوکرات خبرې پايليکونه نور یی ولوله Popper, Karl (۲۰۰۲) The Open Society and Its Enemies. New York: Routledge. ISBN 978-0-415-29063-0, en. Schleiermacher, Friedrich (۱۹۷۳) Introductions to the Dialogues of Plato. Ayer Co. Publishers. ISBN 978-0-405-04868-5, en. Schleiermacher, Friedrich (۱۹۹۶) Ueber die Philosophie Platons. Philos. Bibliotek. Band 486, Meiner Verlag. ISBN 978-3-7873-1462-1, en.