پوهېږم چې نه پوهېږم
" پوهېږم چې نه پوهېږم "() د یوناني فیلسوف سوکرات یو خورا مشهوره وينا ده. ممکنه تشریحاتسمولد انساني پوهې نفېسمولله دې جملې څخه یو مطلب دا دی چې انسان هیڅکله په هیڅ نه پوهیږي. دلته پوښتنه دا راپیدا کیږي چې که هغه په هیڅ نه پوهیږي، نو څنګه پوهیږي چې هغه هیڅ نه پوهیږي؟ ځینو دا تفسیر د سوکرات پاراډوکس تر سرلیک لاندې ليکلی دی، چې د درواغجن پاراډکس یو ډول دی. خو بله لار دا ده چې د سقراط مطلب دا و چې انسان هېڅکله د خپلې نړۍ په اړه په ډاډه زړه نه شي پوهېدلای، بلکې له خپل باطني حالت څخه ضرور پوهېدلای شي. له دې امله، هغه کولی شي ووایې چې هغه د نړۍ په اړه په هیڅ شی نه پوهیږي او په دې خبره کې هیڅ تضاد شتون نلري. [۱] دا په دې مانا هم کېدای شي چې هر څومره چې انسان پرې پوهيږي، لا هم داسې څيزونه شته چې تر اوسه نه دي کشف شوي او د دغو ناڅرګندو شيانو شمېر ډېر دی؛ دا، مهمه نده چې موږ څومره پوهېږو، دا د هغه څه په پرتله چې موږ نه پوهیږو ډېر او خورا مهم دی. د انسان د ترلاسه شوې پوهې کم ښودلسمولد سوکرات د خبرو بل احتمالي تفسیر دا دی چې د هغه مانا دا وه چې هغه لږه پوهه لري، دومره لږ چې دا پوهه د هغه د نامالومو په پرتله صفر ده. لکه څنګه چې د سوکرات د محاکمې په تفصیل کې راغلي چې سوکرات وایي چې یو ځل یې د ډیلفي معبد د هوښیار خلکو په اړه پوښتنه وکړه او ځواب یې دا و چې سوکرات تر ټولو هوښیار دی. سوکراتپخپله هم په دې خبره حیران او دريان شو. ځکه هغه پوهيږي چې پوهه نه لري. او خدای هم دروغ نشي ویلای. هغه په پای کې دې پایلې ته رسیږي چې "یوازې خدای پوهیږي. په دې حساب، ولې خدای سوکرات د خلکو تر ټولو هوښیار ګڼلی؟ سوکرات ځواب ورکړ چې خدای د سوکرات په مانا نه دی، بلکې خدای د سوکرات نوم د مثال په توګه کارولی دی. لکه: هغه څوک هوښیار دی چې د سوکرات په څېر پوهیږي چې د هغه پوهه هیڅ ارزښت نلري. » [۲] ساده جهل او جامع جهلسمولد علم څخه تر پېژدنې او پېژندنې څخه تر علم تر منځ د توپیر د لا روښانه کولو لپاره؛ ناپوهي په مطلق (ساده) او مرکب وېشل کېدی شي. ناپوهي هغه ساده حقيقت دی چې انسان په يو څه نه پوهيږي او پخپله هم پوهيږي چې نه پوهيږي، په دې صورت کې د علم حاصلولو مقام ته رسيدلی شي. [۳] لږ تر لږه د نورو خبرو ته غوږ نيسي چې ومني که رښتيا وي نو دا ناپوهي ډېره خطرناکه نه ده. خو جهالت له دې څخه جوړ دی چې انسان نه پوهيږي او نه پوهيږي چې نه پوهيږي او د مثال په توګه فکر کوي چې د غرور له امله پوهيږي. [۴] دا ډول جهالت لاعلاج دی، ځکه غرور د جهالت د له منځه وړلو اجازه نه ورکوي. جامع جاهل یا د جاهلیت جاهل (زه نه پوهیږم چې زه نه پوهیږم) د ناپوهۍ یو ډول دی چې په هغه کې یو څوک د خپل ناپوهۍ څخه خبر نه وي او فکر کوي چې پوه دی. او په دې خاطر به د خپل جهالت د له منځه وړلو په لټه کې نه وي، ځکه دا د جهالت علم دی چې انسان د خپل جهالت له منځه وړي. [۵] [۶] لاندې جملې ورته اشاره کوي:
اړوندې پوښتنېسمول
پايليکونهسمول
|
