اسماعیل صفوي (لمړئ)
اسماعیل اول ( پارسي ژبه: اسماعیل یکم ; 14 جولای 1487 - 23 می 1524) په پارس کي د صفوي ترک دولت لمړنئ بنسټ ایښودونکی او واکمن وو، چي له 1501 څخه تر 1524 پوري یې د واک چاري په غاړه وې. د نوموړي واکمني په پارس (اوسني ایران) کي د صفوي ترکانو پیل ګڼل کیږي، چي په سیمه کي لوی ځواک بلل کېدی.[۸] [۹] د اسماعیل صفوي واکمني په پارس کي د هغه واکمنیو تسلسل وو چي له پېړیو راهیسي یې دوام درلود، او دغه واکمني هم د نورو قومونو په څېر اصلي پارسي یا ایرانۍ نه بلکي ترکي واکمني ګڼل کېده. یوازینئ څه چي د شاه اسماعیل او پارس یا اوسني ایران ترمنځ مشترک بلل کېدی هغه د نوموړي شیعه مذهب وو، چي له کلونو راهیسي یې په دغه هیواد کي دوام درلود.
شاه اسماعیل صفوی (پارسي)
| زېږونځای | |
|---|---|
| ښاروندتوب | |
| زېږون نېټه | |
| مړينې نېټه | |
| مړينې ځای | |
| ښخولو ځای | |
| ژبې | |
| دنده |
| عمومي مالومات | |
|---|---|
| وروڼه او خويندې | |
| دین |
| جګړه |
|
|---|
د شاه اسماعیل یاده واکمني په اسلامي نړۍ کي د نورو ترک واکمنیو په څېر ډېره ستره او د افغانستان، ایران، عراق او اذربایجان ترڅنګ یې د سیمي بېلابېل هیوادونه او ښارونه اېل کړي وه.
شاه اسماعیل سره ددې چي له آره ترک وو، خو د ایران یو شمېر تاریخپوهان ځکه ورته په لویه سترګه ګوري، چي نوموړي د شیعه دوولس امامي مذهب د رسمي کولو ترڅنګ ددغه هیواد خلک له عربانو او نورو سني ترک واکمنیو څخه په مکمله توګه خپلواک کړه. د پارس لښکرو د شاه اسماعیل د واکمنۍ پر مهال په منځني ختیځ کي هغه مهال فرقه ییز تاوتریخوالی رامنځ ته کړ کله چي یې په ۱۵۰۸ کال کي د عباسي خلیفه ګانو او سني مسلمانانو د امام ابوحنیفه نعمان او د صوفي مسلمان امام عبدالقادر ګیلاني قبرونه ویجاړ کړل. [۱۰]
د شاه اسماعیل دغه ناوړه عملونو په وروسته کي د عثماني خلاقت او ازبک خاناتو لویه غوسه راوپارول چي پایله یې د چالدیران په خونړي جګړه تمامه سول، او د اسماعیل ترڅنګ یې د پارس لوی لښکر دړي وړي کړ.
د تاریخونو له مخي شاه اسماعیل د سیاست ترڅنګ یو تکړه شاعر هم وو چي شعرونو یې د آذربایجاني ژبې په ادبي پرمختګ کي ډیره مرسته کړې ده. [۱۱]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ذکر کېدنه: Great Soviet Encyclopedia (1969–1978). Section, verse, paragraph, or clause: Исмаил I. Retrieved: ۲۸ سپټمبر ۲۰۱۵. Publisher: The Great Russian Encyclopedia. اثر ژبه: روسي. خپرېدو نېټه: ۱۹۶۹.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ذکر کېدنه: Encyclopædia Britannica Online. د برېتانيکا انلاين پوهنغونډ پېژند: biography/Ismail-I-shah-of-Iran. Subject named as: Isma'il I. Retrieved: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷. اثر ژبه: انګرېزي ژبه.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ذکر کېدنه: Gran Enciclopèdia Catalana. Gran Enciclopèdia Catalana ID (former scheme): 0034048. Subject named as: Ismā‘īl I de Pèrsia. Publisher: Grup Enciclopèdia. اثر ژبه: کاتالونيايي ژبه.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ذکر کېدنه: Proleksis Encyclopedia. Proleksis enciklopedija ID: 28316. Subject named as: Ismail I.. اثر ژبه: کرواسیایي ژبه.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ ۵٫۵ ۵٫۶ ذکر کېدنه: Czech National Authority Database. NL CR AUT ID: jo20211114899. Retrieved: ۸ جون ۲۰۲۲.
- ↑ Al-Sayyed Mohsen al-Amin. "اعیان الشیعه" (په عربي ژبه). p. 321.
{{cite web}}: سرچينه ساتل:ناپېژانده ژبه (link) سرچينه ساتل:څونوميز:ليکوالانو نوملړ (link) - ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ "Encyclopædia Iranica" (په انګرېزي ژبه). کولمبيا پوهنتون. ۱۹۸۲.
{{cite web}}: سرچينه ساتل:ناپېژانده ژبه (link) - ↑ . (13 June 2017).
- ↑ Streusand, Douglas E., Islamic Gunpowder Empires: Ottomans, Safavids, and Mughals (Boulder, Col : Westview Press, 2011) ("Streusand"), p. 135.
- ↑ Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedMasters 2009 - ↑ Doerfer, G. "Azeri Turkish". Encyclopaedia Iranica, viii, Online Edition.