نورجهان (سندرغاړې)

کينډۍ:خانہ معلومات موسیقار/عربی نورجهان (زېږېدو نېټه:21 سپتمبر 1924 | مړینه: 23 دسمبر 2000) د برصغیر یوه مشهوره سندرغاړې او اداکاره وه. هغې ته د پاکستانیانو له خوا د ترنم ملکې لقب ورکړل شوي و. نوموړې په هند او پاکستان کې په اردو ، سندي ، بنګالي ، پښتو ، عربي او پنجابي ژبو شاوخوا ۱۰۰۰۰ سندرې ویلي دي ‎ هغه د اوو ژبو سندرغاړې هم پېژندل کیږي.

لومړنی ژوند

نورجهان د ۱۹۲۱ کال د سپټمبر په ۲۱ مه د برتانوي هند په قصور (اوسني پاکستان) ښار کې زېږېدلې ده، د کورنۍ نوم یې الله وسای و، کورنۍ یې له موسیقۍ او سندرو سره تړلې وه، له همدې امله یې کورنۍ هغې ته د موسیقۍ د زده کړې لپاره ښوونکې ته کېنوله په داسې حال کې چې نور جهان هم په شخصي توګه له اداکارۍ سره مینه درلوده. د موسیقۍ زده کړې یې د استاد بابا غلام محمد څخه ترلاسه کړې او د هند په کلاسیک دودیزه موسیقۍ کې یې ځانګړې زده کړې کړې وې. هغه په کم عمر کې په سټیج کې اداکاري او سندرې ترسره کړې. وروسته له خپلو خویندو سره کلکتې ته ولاړه او د پنجاب میل په فلم کې یې کار وکړ او سندرې یې وویلې . د سندرې لیکونه یې د سوهنا دیسان وچه دیس پنجاب وو. دا فلم په 1935 کې جوړ شوی و. په کلکته کې د خپل استوګنې پر مهال یې د خپل وخت له مشهورې سندرغاړې مختار بیګم سره ولیدل. مختار بيګم د الله واسايي دومره خوښ کړ چې د الله واسايي نوم يې بيبي نور جهان وړانديز کړ او خپل ميړه اغا حشر کشميري ته يې سپارښتنه وکړه چې بيبي نور جهان په خپل تياتر کې وګماري. نورجهان پخپله هم په خپلو مختلفو مرکو کې منلې ده چې هغه د مختار بیګم مینه واله ده او د سپینې ساړې په اغوستلو سره د هغې د سټایل تقلید کوي او خپله ساړه یې په ګوتو پټوي. نورجهان وايي چې کله به مختاره بېګم سندرې ویلې، نو موږ به هغې ته غوږ کېښود او کله به چې له سټیج څخه ښکته کېده، بوټان به مو نېغ په نېغه ووهل. د نورجهان خویندو د سیټ سخ کرنیني په شرکت کې دندې ترلاسه کړې. او درې خویندې د پنجاب میل په نامه مشهورې شوې. نورجهان په څو فلمونو کې د ماشومې په توګه هم کار کړی دی. لکه څنګه چې په 1935 کې د KD مهرا فلم پنډ دی کدي، په 1936 کې د مسر کا ستاره فلم هم سندرې او اداکارې کړې. د ۱۹۳۷ کال په فلم هیر سیال کې نور جهان هم د ماشوم په توګه د هیر رول لوبولی و. په کلکته کې د څه مودې پاتې کیدو وروسته نورجهان لاهور ته راستون شو. ماسټر غلام حیدر د هغه لپاره ډیری سندرې جوړې کړې چې د ګوکر نور جهان شهرت یې نور هم زیات کړ. نورجهان په لومړي ځل د ګل بکاولي فلم لپاره د سیت دل سخ لپاره سندره وویله چې د پنچولي سټوډیو ملکیت لري. شالا جوانیاں مانے ۔۔۔۔ آکھا نہ موڑیں۔ پی لے (په ځوانۍ باور ولرئ. ټوکې مه کوئ. وڅښئ)نورجهان په ۱۹۴۲ کال کې د دان په فلم کې د پران په مقابل کې مرکزي رول لوبولی و. دا فلم د مخکښې اداکارې په توګه د نور جهان لومړنی بریالی فلم و. وروسته نورجهان د ۱۹۴۳ کال دکاد فلم لپاره سندرې وویلې. دا دویم ځل و چې نورجهان خپل غږ بلې اداکارې ته ورکړ. حسن بانو په لسیزه کې مخکښ رول لوبولی و.

رفیق غزنوي او نورجهان

سعادت حسن منټو ليکلي چې رفيق غزنوي يو رومانتيک انسان و چې بېلابېل رومانونه يې په بېلابېلو اړيکو کې تړلي وو. رفیق غزنوي د سعادت حسن منټو د نورجهان د پېژندلو پرمهال وویل:

”

منټو دا رڼا ده، رڼا چېرته ده، سرور چېرته دی. په خداى قسم چې داسې غږ يې پيدا كړى دى چې كه د اسمان تر ټولو خوشبخته هم د هغه غږ واوري، نو پر مځكه به راښکته شي، چې ورته د سينګار خواړه وركړي.

“

کينډۍ:اقتباسد سعادت حسن منټو په وینا، رفیق غزنوي له نورجهان سره مینه درلوده او له نورجهان سره یې د رومانس لپاره مبارزه کوله، خو د هغه مینه له سترګو نه لیدل کېده او شوکت حسین رضوي نورجهان له ځانه سره یوړه.

د شوکت حسین رضوي اړوند

نورجهان د دسیان فلم له بریا وروسته بمبۍ ته ولاړه. هلته یې د سید شوکت حسین رضوي سره ولیدل چې یو لوبغاړی او ډایرکټر و. د نور جهان او رضوي ملاقاتونه زیات شول او واده وشو. د نورجهان کورنۍ د دې اړیکې مخالفه وه او دوی نه غوښتل چې یوه کمکونکې نجلۍ واده کړي او ټول عاید له ځانه سره واخلي، نو له رضوي سره یې اړیکې پرې شوې. خو د رضوي او نور مینه مخ ته راغله او په واده پای ته ورسېده. سعادت حسن منټو هم د دې واده مخالف و. سعادت او شوکت دواړه ملګري وو، سعادت حسن منټو رضوي ته وویل چې له واده ډډه وکړي. سعادت حسن منټو په خپل کتاب نورجهان سرورجهان کې ټولې پېښې په تفصيل سره ثبت کړې دي.

له واده وروسته ژوند

د رضوي او نور جهان له واده وروسته د دواړو لپاره د بریا لارې روښانه شوې. نورجهان په ۱۹۴۵ کال کې په فلم باری ما کې مرکزي رول لوبولی و، په داسې حال کې چې لتا منګیشکر او آشا بهوسلي په فلم کې د ماشومتوب رول لوبولی و، نورجهان په ۱۹۴۵ کال کې د لومړي ځل لپاره په زهرابای انبیلې ولی او د کلیان ترڅنګ یوه قوالی سندرې وویلې. قوالی په جنوبي اسیا کې د لومړي ځل لپاره د ښځو له خوا وغږول شوه. آہیں بھریں نہ شکوے کیے مرزا صاحبان په متحده هند کې د نور جهان وروستی فلم و. نورجهان له ۱۹۳۲ څخه تر ۱۹۴۷ پورې ۱۲۷ سندرې ویلي او په ۶۹ فلمونو کې یې کار کړی دی. هغه په 12 خاموش فلمونو کې هم کار کړی. نور جهان په کومو فلمونو کې کار کړی، ۵۵ فلمونه په بمبۍ ، ۸ فلمونه په کلکته ، ۵ فلمونه په لاهور او ۱ فلم د برما په رنګون ( ینګون ) کې جوړ شوی دی.

مهاجرت

په ۱۹۴۷ کال کې د هند تر وېش وروسته پاکستان رامنځته شو او دواړه مېړه او مېرمن د پاکستان کراچۍ ښار ته هجرت وکړ. درې کاله وروسته نورجهان خپل لومړی فلم "چینوی" پیل کړ. دا فلم د نور جهان په لارښوونه جوړ شوی و، خو هغې ویل چې په حقیقت کې سرکام رضوي فلم جوړ کړی و. دا د مخکښې اداکارې په توګه د نور جهان لومړنی پنجابي فلم هم و. فلم معتدل کاروبار وکړ. په 1952 کې د نورجهان فلم دوپټا د سبطین فضلي لخوا لارښود او اسلم لودي لخوا وړاندې شو. فلم د بریالیتوب نوي ریکارډونه جوړ کړل. په ځانګړې توګه د نورجهان ګیاهوا دا سندره:

سب جگ سوئے ہم جاگیں		تارون سے کریں باتیں
چاندنی راتیں		{{{2}}}
پچھلی رات میں ہم اٹھ اٹھ کر چپکے چپکے روئیں رے		سکھ کی نیند میں میت ہمارے دیس پرائے سوئیں رے
راتوں نے میری نیند لوٹ لی ۔۔۔ دن نے چین چرائے رے		{{{2}}}
دکھیا آنکھیں ڈھونڈ رہی ہیں وہی پیار کی باتیں		{{{2}}}

  د 1952 راهیسې، دا سندره د ترټولو مشهور سندره ویاړ لري.

د شوکت حسین رضوي سره اختلاف

د برصغیر درې ستر سندرغاړي؛ نورجهان، لتا منګیشکر او آشا بهوسلي یوځای

د 1952 او 1953 کلونو په اوږدو کې، د دواړو میړه او میرمنو ترمنځ اختلافات زیات شول. د دې توپیرونو ډیری لاملونه شتون درلود. دواړه میړه او میرمن یو بل تورن کړل. رضوي تور پورې کړ چې نورجهان یوه غلطه ښځه وه او له نورو نارینه اداکارانو، موسیقارانو او سندرغاړو سره یې نامشروع اړیکې درلودې. په دې ټولو کې اصلي تور د پاکستاني کرېکټ لوبغاړي نظر محمد او نورجهان ترمنځ اړیکي و. شوکت حسین رضوي په خپل کتاب " نور جهان کی کهانی میری زلبی" کی په ډیر تفصیل سره بیان کړی دی چی ما د نورجهان او نظر محمد تر منځ د اړیکو شک درلود، هرڅومره ژر چی رڼا له نظر سره وګوری ماته راپور راکړه. یو ځل چې نورجهان له نوکر سره په موټر کې د نظرمحمد لیدو ته ولاړه، نو زما نوکر خبر شو او زه هم ځای ته ورسېدم. نورجهان په یوه کور کې وه، دروازه مې خلاصه کړه، ویې لیدل چې زما نوکره د نورجهان د اخطار لپاره پورته روانه وه، خو ما منډه کړه او هغه یې ونیوله او کله چې پورته شوم، ما ولیدل چې نورجهان او نظر محمد په یوه بستره پراته وو. د های هین می په لیدلو سره د پورتنۍ پوړ کړکۍ څخه ټوپ کړ، چې د هغه د لاس هډوکي یې مات کړ او هغه یې د لوبې لپاره نا مناسب کړ. له دې پرته نورجهان له یو شمېر اداکارانو، سندرغاړو او نسیم پاپولر سره د اړیکو په لرلو تورن شوی دی. په داسې حال کې چې نورجهان رضوي له نورو نجونو سره د نامشروع اړیکو تور پورې کاوه. له دې هر څه وروسته دواړه مېړه او مېرمن طلاق ته ورسېدل.

ماشومان

نورجهان له سید شوکت حسین رضوي څخه یوه لور او دوه زامن درلودل. زامن يې اکبر رضوي او اصغر رضوي او لور يې زل هما نومېږي. اکبر، اصغر رضوي او لور زل هما مړه شوي دي. د شوکت حسین رضوي له طلاق وروسته نورجهان اولادونه ساتل.

دوهم واده

له رضوي څخه تر طلاق وروسته نور جهان د پاکستاني فلمي اداکار اعجاز دراني سره واده وکړ. اعجاز دراني په نورجهان فشار زیات کړ او ویې ویل چې په فلمونو کې له کار کولو ډډه وکړي، خو نورجهان له سندرو ویلو ډډه وکړه او اداکارۍ یې پرې کړه. د نور جهان وروستی فلم باجی وو. نورجهان د مرزا غالب په فلم کې د مخکښې اداکارې په توګه کار وکړ او د هغې مینه وال یې زیات کړل. نور جهان هم د کلام فیض په غږولو سره شهرت ترلاسه کړ. په ځانګړې توګه د فیض احمد فیض غزل ماه اول سی محبت زما محبوب نه منګ یوه بې وخته تخلیق وه.

له اعجاز سره اختلاف

نورجهان او لتا منګیشکر

سعادت حسن منټو چې د نور جهان په اړه یې په بمبۍ او لاهور کې زده کړې کړې، وايي چې نورجهان یوه لېونۍ ښځه ده. که څه هم د هغه د غږ کیفیت خورا خدای دی، هغه باید بدمرغه نه وي. له اعجاز سره له واده وروسته نورجهان فلمي نړۍ ته مخه کړه او یوازې په پس منظر کې سندرې ویلو بوخته وه، په داسې حال کې چې د هغې خاوند اعجاز د نور جهان د نفوذ له امله د فلمي اداکارې په توګه بوخت شو. د دوی دواړو ژوند هغه مهال د اختلافاتو تر اغیز لاندې راغی چې د فردوس په نوم له یوې اداکارې سره د اعجاز د اړیکو خبرونه خپاره شول. د نور جهان د پوښتنې په ځواب کې اعجاز له لایت او لعل سره د کار کولو پر مهال دا راپورونه رد کړل. خو د هیرانجه د فلم جوړولو پر مهال پېښې داسې رابرسېره شوې چې د اعجاز پټه کلا پرانستل شوه او له فردوس سره یې اړیکي راپورته شول، په فردوس هم فشار راغی او د فشار وروستی حد دا و چې نورجهان اعلان وکړ چې هغه ته به پور نه ورکوي. د فردوس لپاره په هر فلم کې غږ. خو له دې سره سره د فردوس او اعجاز اړیکې دوام درلود او فردوس یوازینۍ اداکاره وه چې د نور جهان له غږ پرته یې په پنجابي او اردو فلمونو کې بریا تر لاسه کړه، که نه نو له نور جهان سره هر ډول اختلاف به د کوم اداکار یا اداکارې د مسلکي مرګ لامل شوی وای.

د فلم میز

کال	فلم
۱۹۳۹ ز	ګل بکاولي
	صادق
	پیغام صحیح دی
۱۹۴۰ ز	سجني
	یملا جټ
۱۹۴۱ ز	چودري
	سور سیګنال
	هیله
	خسر
۱۹۴۲ ز	چاندنی
	صبر
	ژړل
	کورنۍ
۱۹۴۳ ز	ساده
	لسیزه
	خدمتګار
۱۹۴۴ ز	لال حویلی
	ملګری
۱۹۴۵ ز	زينت
	د کلي ګوری
	لویه مور
	ورور
۱۹۴۶ ز	بې ارزښته ساعت
	هرات
	همزولي
	سوفیا
	جادوګر
	مهاراجا پرتاب
۱۹۴۷ ز	ښاغلی مرزا
	جگنو (۱۹۴۷ فلم) – ۲۳ می ۱۹۴۷
	عابده
	زما ورور
۱۹۵۱ ز	چینوی
۱۹۵۲ ز	دوپټا
۱۹۵۳ ز	ګلنار
۱۹۵۵	پاټ خان
۱۹۵۶ ز	ځيګر
	انتظار کول
۱۹۵۷	څراغونه
۱۹۵۸ ز	چومنترا
	انارکلي
۱۹۵۹ ز	خوب
	پردیسان
	Quail
۱۹۶۱	میرزا غالب

د ملکې ترنم نورجهان فلمي سفر

په ۱۹۴۷ کال کې ملکه ترنم له بمبۍ څخه پاکستان ته مهاجره شوه.

د ۱۹۵۱ کال د مارچ په ۲۹مه د پنجابي فلم چن وے ریلیز شو، چې په پاکستان کې د نور جهان د هیروین په توګه لومړنی فلم و، چې ډایرکټ یې هم پخپله کړی و، او موسیقي یې فیروز نظامي جوړه کړې وه، او اداکارانو د اداکارۍ جوهر ښودلی و. په هغې کې : نورجهان، سنتوش، جهانګیر خان، یاسمین، غلام محمد. دغه فلم د لاهور په ریجنټ سینما کې ۱۸ اونۍ سوپر هټ بزنس وکړ. دا فلم د ۱۹۵۱ کال د اپرېل په ۱۳ مه په کراچۍ کې خپور شو او په جوبلي سینما کې یې ۹ اوونۍ کاروبار ته دوام ورکړ.

دوپټا فلم د ۱۹۵۲ کال د مارچ په ۲۹ مه خپور شو، چې لارښود یې سبطین فضلي او موسیقي یې فیروز نظامي جوړه کړې وه. د دې فلم فیس هغه وخت شپږ زره روپۍ و.

نورجهان د ۲۰۰۰ کال د دسمبر په ۲۳ مه د ۷۵ کالو او دوو میاشتو په عمر په کراچۍ کې وفات شوه. د هغه د جنازې لمونځ په کراچۍ کې د ماسپښین نه وروسته ادا کړل شو او جنازه یې د کراچۍ په ډیفنس هاؤسنګ اتھارټي کې وشوه.

راځئ چې ولاړ شو

( لتا منګیشکر ): زه د نور جهان مینه واله یم

د نورجهان یوه مینه وال ښه لیکلي چې د پاکستان د فلمي صنعت نیمایي سندرې نورجهان ویلې او نیمایي اوریدلي دي. نورجهان زیاتره سندرې سولو ویلي او دوه سندرې یې هم له څو نارینه سندرغاړو سره ویلي دي چې په کې مهدي حسن ، پروېز مهدي، احمد رشدي ، مسعود رانا ، عنایت حسین بهټي ، ندیم، بشیر احمد او اې نیر سربیره نور جهان هم سندرې ویلي دي. د ښځینه سندرغاړو سره سندرې لکه رونا لیلي، ناهید اختر ، فریده خانم ، مهناز او مالا .

دا دره، دا د خدایانو شهزادګۍ

هغه پوښتنه کوي چې کله ناوې شي< زه به ووایم کله چې زما لمر راشيحتی که زما لمر لاړ شي زه نن ستاسو لپاره دلته راغلی یم بیا سجادیه د ژوند لارې دي مینه نوره لرې نه دهزما سره د ګازو په سیوري کې ولاړ شه په زړه کې به شملې غږیږي زما ښکلا زه نو له باد سره تېښته داسې ده یو څوک له ویښیدو وروسته خوب ویني زما په ګرمو لاسونو کې تا نیول وګوره زه څومره وخت ستا مخې ته ولاړ یم زه ستاسو تنفس اورم زما لمر زه نو د مینې د تبادلې په پلمه الوتنه دا آسمان په لرې وطن کې چیرته دی؟ په دې اړخ کې، یوازې مالي مرستې شتون لريزه غواړم خپل وهلونه وخورم زه د بنګړو په څیر زنګ وهم زما لمر زه نو