بریتانوی هند

بریتانوی هند Indian Empire) (په هند کې تاج کومت/د هند په ټاپوزمه کې بریتانوی حکومت) له ۱۸۵۸ تر ۱۸۴۷ز کال پورې د ننی هند، پاکستان، بنګله دیش، برما ،نیپال، بوتان او د افغانستان یو شمیر برخو باندی د لوې بریتانیا حاکم دولت وو.

د هند امپراطوري
Imperial political structure (British India, a quasi-federation of presidencies and provinces directly governed by the British Crown through the Viceroy and Governor-General of India, Princely States, governed by Indian rulers, under the suzerainty of The British Crown exercised through the Viceroy of India)[۱]

 

۱۸۵۸–۱۹۴۷
 

سرود
"God Save the King/Queen" [۲]
Location of India
1909 Map of the British Indian Empire, showing British India in two shades of pink and the princely states in yellow.
پلازمینه کلکته (۱۸۵۸–۱۹۱۱)
نوی ډیلی (۱۹۱۱–۱۹۴۷)
ژبه(ی)
دین هندویزم, اسلام, مسیحیت, سک, بودیزم, بوایزم, Zoroastrianism, Judaism
دولت British Colonial Government
Monarch of the United Kingdom and Emperor/Empressa
 - 1858–1901 Victoria
 - 1901–1910 Edward VII
 - 1910–1936 George V
 - 1936 Edward VIII
 - 1936–1947 George VI
Viceroyb
 - 1858–1862 The 2nd Viscount Canning (first)
 - 1947 The 1st Viscount Mountbatten (last)
Secretary of State
 - ۱۸۵۸–۱۸۵۹ Lord Stanley (first)
 - 1947 The 5th Earl of Listowel (last)
قانون جوړوونکي Imperial Legislative Council
تاریخ
 - Battle of Plassey & Indian Rebellion ۲۳ جون ۱۷۵۷ & ۱۰مۍ۱۸۵۷
 - د هند والی ۲اګسټ ۱۸۵۸
 - Indian Independence Act 18 July ۱۹۴۷
 - Partition of India ۱۴او ۱۵اګسټ ۱۹۴۷
پيسی د هند روپۍ

برتانوي سلطنت (پاچاهي، سلطنت، دولت يا سترواکي) د هند پر نيمه وچه باندې د برتانوي تاج واکمني وه، چې په هند کې د تاج او تخت حکومت يا په هند کې د مستقيم حکومت په نوم هم يادېږي او له ۱۸۵۸ ز کال څخه تر ۱۹۴۷ ز کال پورې يې دوام وکړ. تر برتانوي مستقيم واک لاندې سيمې ته په عمومي ډول د هغه وخت په اصطلاحاتو کې هند ويل کېده او هغه سيمې چې د سيمې د اصلي يا کورنيو واکمنانو له لورې اداره کېدلې مګر د برتانيې تر واک لاندې وې، شهزاده ته ورته سيمې يې بللې. که څه هم رسمي بڼه يې نه درلوده، مګر دا سيمه کله ناکله د هند سترواکي ګڼل کېدله. [۳][۴][۵][۶][۷][۸]

د «هند» په توګه دا هېواد د ملتونو ټولنې بنسټګر غړی، په ۱۹۰۰، ۱۹۲۰، ۱۹۲۸، ۱۹۳۲ او ۱۹۳۶ ز کالونو المپيک د اوړي سياليو “Summer Olympics” ګډونوال هېواد او په ۱۹۴۵ ز کال په سانفرانسسکو کې د ملګرو ملتونو بنسټګر غړی هېواد و. [۹]

د حکومتولۍ دا نظام يا سيستم د ۱۸۵۸ ز کال د جون پر ۲۸ نېټه هغه مهال جوړ شو، چې د هند د ۱۸۵۷ ز کال له سرکښۍ “Indian Rebellion of 1857” څخه وروسته د برتانوي ختيځ هند کمپنۍ “East India Company” واک د ملکه ويکتوريا سلطنت ته (چې په ۱۸۷۶ ز کال کې د هند سترواکه اعلان شوې وه) ولېږدول شو. دې حالت د ۱۹۴۷ ز کال تر هغه مهاله پورې دوام وکړ، چې برتانوي سلطنت په دوه خپلواکو دولتونو باندې ووېشل شو، چې يو يې د هند اتحاديه (چې وروسته د هند جمهوريت شو) او بل يې د پاکستان خپلواکه سيمه (چې وروسته د پاکستان اسلامي جمهوريت او د بنګله دېش ولسي جمهوريت) و. په ۱۸۵۸ ز کال د سلطنت په پيل کې “Lower Burma” وار له مخه د برتانوي هند برخه وه، “Upper Burma” په ۱۸۸۶ ز کال ورسره يو ځای شوه او د اتحاديې په پايله کې برما تر ۱۹۳۷ ز کال پورې د يو خپلواک ولايت په توګه اداره کېده. دا هغه مهال و، چې برما يوه بېله برتانوي مستعمره شوه او په ۱۹۴۸ ز کال کې يې خپله خپلواکي تر لاسه کړه. د دې هېواد نوم په ۱۹۸۹ ز کال کې ميانمار ته بدل شو. [۱۰]

برتانوي سلطنت سمول

برتانوي سلطنت د ګوا “Goa” او پينډيچيري “Pendicherry” غوندې کوچنيو ملکيتونو څخه پرته چې د نورو اروپايي هېوادونو له لورې نيول شوي وو، د نږدې نني ټول هند، پاکستان او بنګله دېش کې وغځېد. دا سيمه ډول ډول يا متنوع ده، چې د هماليا غرونه، حاصلخېزه سېلابي درې، “د هند او ګنګا دره، اوږده ساحلي ليکه، استوايي وچ ځنګلونه، لوړې شاړې ځمکې او د تار دښته “Thar Desert” لري. دې سيمې د دې تر څنګ په بېلابېلو وختونو کې عدن “Aden” (له ۱۸۵۸ څخه تر ۱۹۳۷ پورې)، “Lower Burma” (له ۱۸۵۸ څخه تر ۱۹۳۷ پورې)، “Upper Burma” (له ۱۸۸۶ څخه تر ۱۹۳۷ پورې)، برتانوي سوماليلېنډ “British Samaliland” (په لنډ ډول له ۱۸۵۸ څخه تر ۱۸۹۸ پورې) او سينګاپور (په لنډ ډول له ۱۸۵۸ څخه تر ۱۸۶۷ پورې) راونغاړل. برما له هند څخه بېله شوه او له ۱۹۳۷ ز کال څخه په ۱۹۴۸ ز کال کې تر خپلې خپلواکۍ پورې د برتانوي سلطنت له لورې په مستقيم ډول اداره کېده. د فارس خليج “Persian Gulf”  “Trucial States” [هغه نوم چې برتانوي حکومت سويل لويديځ عرب د قبيلوي اتحاديو هغې ډلې ته ورکړ، چې مشرانو يې له انګليستان سره د ملاتړ تړونونه لاسليک کړي وو] او د فارس خليج تر استوګنې لاندې دولتونه په نظرياتي ډول شهزاده ته ورته دولتونه او همدارنګه تر ۱۹۴۷ ز کال پورې د برتانوي هند رياستونه او ولايتونه وو او روپۍ يې د خپل پولي واحد په توګه وکارولې. [۱۱][۱۲][۱۳][۱۴]

په سيمه کې د شته نورو هېوادونو په منځ کې سيلون “Ceylon” چې هغه وخت د ټاپو شمالي برخې او ساحلي سيمو ته ويل کېده او اوس سريلانکا هېواد دی، په ۱۸۰۲ ز کال کې د امينس تړون “Treaty of Amiens” له مخې برتانيې ته وسپارل شو. دا ساحلي سيمې په لنډ مهالي ډول د ۱۷۹۳ او ۱۷۹۸ ز کالونو تر منځ د مدراس ولسمشرۍ “Madras Presidency” له مخې اداره کېدې، مګر د وروستيو دورو لپاره برتانوي واکمنانو لندن ته راپور ورکاوه او د سلطنت برخه نه وه. د نيپال او بوتان پاچاهيو له برتانيې سره جګړې کولې، چې په پای کې يې له دوی سره تړونونه لاسليک کړل او د برتانيې له لورې د خپلواکو دولتونو په توګه وپېژندل شوې. د سيکيم پاچاهي “Kingdom of Sikkim” د ۱۸۶۱ زکال د انګليس او سيکيميانو تر منځ له تړون “Anglo-Sikkimese Treaty” څخه وروسته د شهزاده دولت په توګه رامنځته شوه، که څه هم د حاکميت مسئله نامعلومه پاتې وه. د مالديف ټاپوګان “Maldive Islands” له ۱۸۸۷ څخه تر ۱۹۶۵ ز کال پورې د برتانيې تر قيموميت لاندې وو، مګر د برتانوي هند برخه نه وو. [۱۵][۱۶][۱۷][۱۸]

تاريخچه سمول

د ۱۸۵۷ ز کال له بغاوت څخه وروسته: د هند نيوکي او د برتانيا غبرګون سمول

که څه هم بغاوت په هند کې برتانوي تصدي لړزولې وه، مګر بېخي يې نه وه نسکوره کړې. له جګړې څخه وروسته برتانيا نوره هم محتاط يا پام لرونکې شوه. د سرکښۍ لاملونو ته ډېر فکر ځانګړی شوی و او دری اصلي غبرتونه يا درسونه ترېنه واخېستل شول. لومړی دا چې دا په يوه ځانګړې کچه احساس شوې وه، چې نه يوازې د برتانوي فوځ د لوړ پوړو مامورينو او د هغوی د هندي کاري ډلې تر منځ د ډېرې اړيکې او ملګرتيا ته اړتيا وه، مګر په ملکي ژوند کې هم ورته اړتيا وه. هندي فوځ په بشپړ ډول له سره برابر شو. د اګرا “Agra” او اود “Oudh” متحده ولايتونو له مسلمانانو او براهميانو څخه جوړ شوي واحدونه چې د سرکښۍ هسته يې جوړه کړې وه، تيت او پرک کړای شول. له هغو هندوانو څخه جوړ نوي کنډکونه (لکه د سيکهانو او بلوچانو) چې د برتانوي اټکل له مخې ښه تکړه او تیار و، جوړ شول. له هغه وخت څخه راوروسته هندي فوځ تر ۱۹۴۷ ز کال پورې په خپل جوړښت کې بې بدلونه پاتې شو. د ۱۸۶۱ ز کال سرشمېرنې څرګنده کړې وه، چې په هند کې انګليسي نفوس ۱۲۵۹۴۵ تنه و. له دې ډلې نږدې ۸۴۰۸۳ اروپايي افسران او د فوځ غړي او يوازې نږدې ۴۱۸۶۲ تنه يې ملکيان وو. په ۱۸۸۰ زکال کې د هند تيارسئ يا چمتو فوځ ۶۶۰۰۰ برتانوي سرتيري، ۱۳۰۰۰۰ اصلي هندوان او ۳۵۰۰۰۰ تنه په شهزاده فوځونو کې درلودل. [۱۹][۲۰][۲۱][۲۲]

دويم: دا هم احساس شوې وه، چې شهزادګان او لوی ځمکوال دواړه له سرکښۍ سره د نه يو ځای کېدنې له مخې د لارډ کېننګ په وينا «په توپان کې د اوبو د څپو ماتونکي» ثابت شوي وو. دوی په هغو تړونونو کې په رسمي ډول د پېژندنې له مخې د برتانيې په نوي سلطنت کې وستايل يا مکافات شول، چې دوی اوس له سلطنت سره لاسليک کړي وو. په ورته وخت کې درک شوې وه، چې هغه بزرګران چې د متحده ولايتونو “United Provinces” د ځمکو د پراخه سمونونو ګټه په پام کې نيول شوې وه، په زياتو حالتونو کې ناژمنتيا څرګنده کړې وه او د برتانيې پر وړاندې يې د خپلو پخوانيو مالکانو لپاره مبارزه کوله. په پای کې د راتلونکو ۹۰ کالونو لپاره د ځمکې اړوند نور هيڅ سمونونه پلي نه شول. بينګال “Bengal” او بيهار “Bihar” د پنجاب او اوتر پردېش خلاف د پراخه ځمکنۍ شتمنيو سيمې پاتې کېدې. [۲۳][۲۴][۲۵]

درېيم: برتانيې د ټولنيز بدلون پر وړاندې له هندې غبرګون سره د ناخوښۍ احساس وکړ. دوی تر بغاوت پورې په لېوالتيا سره د ټولنيز سمون له لارې (لکه د لارد ويليم بينټېنګ “Lord William Bentinck” له لورې پر ‘sati’ باندې بنديز) فشار راوړی و. اوس حس شوې وه، چې په هند کې دودونه او رسمونه دومره پياوړي او ټينګ وو، چې په اسانۍ سره نه شو بدلېدلی، په پای کې په ځانګړي ډول د مذهب اړوند مسائلو کې نور هيڅ برتانوي ټولنيزې لاسوهنې ان هغه وخت هم ونه شوې، چې برتانيې د مسئلې په اړه د خورا پياوړی احساس وکړ (لکه د هندي کونډو د بيا واده په بېلګه کې). دا د ملکه ويکتوريا په اعلاميه کې، چې له بغاوت څخه سمدستي وروسته خپره شوه، نوره هم په بېلګو سره روښانه شوه. يادې اعلاميې څرګنده کړه، چې «موږ د خپل حق او غوښتنې غوندې له هر هغه ادعا څخه انکار کوو، چې زموږ پر هر وګړي باندې زموږ ګرمتيا پورې کوي»، او په دې ډول هند کې له ټولنيزې لاسوهنې څخه ډډه کولو ته د برتانيې رسمي ژمنتيا په ګوته کوي. [۲۶][۲۷][۲۸]

سرچينې سمول

  1. Interpretation Act 1889 (52 & 53 Vict. c. 63), s. 18.
  2. Charles Capwell (1987). Sourindro Mohun Tagore and the National Anthem Project. University of Illinois Press. د کتاب پاڼې 407. doi:10.2307/851664. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  3. McGregor, R. S. (1993), Oxford Hindi-English Dictionary, Oxford University Press, د کتاب پاڼې 860, د کتاب نړيواله کره شمېره 9780195638462,  raj (noun, masculine): kingdom, realm, state, empire الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  4. * Hirst, Jacqueline Suthren; Zavros, John (2011), Religious Traditions in Modern South Asia, London and New York: Routledge, د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-415-44787-4,  As the (Mughal) empire began to decline in the mid-eighteenth century, some of these regional administrations assumed a greater degree of power. Amongst these ... was the East India Company, a British trading company established by Royal Charter of Elizabeth I of England in 1600. The Company gradually expanded its influence in South Asia, in the first instance through coastal trading posts at Surat, Madras and Calcutta. (The British) expanded their influence, winning political control of Bengal and Bihar after the Battle of Plassey in 1757. From here, the Company expanded its influence dramatically across the subcontinent. By 1857, it had direct control over much of the region. The great rebellion of that year, however, demonstrated the limitations of this commercial company's ability to administer these vast territories, and in 1858 the Company was effectively nationalized, with the British Crown assuming administrative control. Hence began the period known as the British Raj, which ended in 1947 with the partition of the subcontinent into the independent nation-states of India and Pakistan. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  5. * Steinback, Susie L. (2012), Understanding the Victorians: Politics, Culture and Society in Nineteenth-Century Britain, London and New York: Routledge, د کتاب پاڼې 68, د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-415-77408-6,  The rebellion was put down by the end of 1858. The British government passed the Government of India Act, and began direct Crown rule. This era was referred to as the British Raj (though in practice much remained the same). الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  6. * Glanville, Luke (2013), Sovereignty and the Responsibility to Protect: A New History, University of Chicago Press, د کتاب پاڼې 120, د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-226-07708-6 الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة) Quote: "Mill, who was himself employed by the British East India company from the age of seventeen until the British government assumed direct rule over India in 1858."
    • Pykett, Lyn (2006), Wilkie Collins, Oxford University Press, د کتاب پاڼې 160, د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-19-284034-9,  In part, the Mutiny was a reaction against this upheavel of traditional Indian society. The suppression of the Mutiny after a year of fighting was followed by the break-up of the East India Company, the exile of the deposed emperor and the establishment of the British Raj, and direct rule of the Indian subcontinent by the British. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
    • Lowe, Lisa (2015), The Intimacies of Four Continents, Duke University Press, د کتاب پاڼې 71, د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-8223-7564-7,  Company rule in India lasted effectively from the Battle of Plassey in 1757 until 1858, when following the 1857 Indian Rebellion, the British Crown assumed direct colonial rule of India in the new British Raj. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  7. * Vanderven, Elizabeth (2019), "National Education Systems: Asia", in Rury, John L.; Tamura, Eileen H. (المحررون), The Oxford Handbook of the History of Education, Oxford University Press, د کتاب پاڼې 213–227, 222, د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-19-934003-3,  During the British East India Company's domination of the Indian subcontinent (1757–1858) and the subsequent British Raj (1858–1947), it was Western-style education that came to be promoted by many as the base upon which a national and uniform education system should be built. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  8. Bowen, H. V.; Mancke, Elizabeth; Reid, John G. (2012), Britain's Oceanic Empire: Atlantic and Indian Ocean Worlds, C. 1550–1850, Cambridge University Press, د کتاب پاڼې 106, د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1-107-02014-6 الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة) Quote: "British India, meanwhile, was itself the powerful 'metropolis' of its own colonial empire, 'the Indian empire'."
  9. Mansergh, Nicholas (1974), Constitutional relations between Britain and India, London: His Majesty's Stationery Office, د کتاب پاڼې xxx, د کتاب نړيواله کره شمېره 9780115800160, د لاسرسي‌نېټه ۱۹ سپټمبر ۲۰۱۳ الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة) Quote: "India Executive Council: Sir Arcot Ramasamy Mudaliar, Sir Firoz Khan Noon and Sir V. T. Krishnamachari served as India's delegates to the London Commonwealth Meeting, April 1945, and the U.N. San Francisco Conference on International Organisation, April–June 1945."
  10. Kaul, Chandrika. "From Empire to Independence: The British Raj in India 1858–1947". د لاسرسي‌نېټه ۰۳ مارچ ۲۰۱۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  11. The Geography of British India, Political & Physical. Archive.org. UK Archives. 1882. د لاسرسي‌نېټه ۰۲ اگسټ ۲۰۱۴. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  12. Marshall (2001), p. 384
  13. Baten, Jörg (2016). A History of the Global Economy. From 1500 to the Present. Cambridge University Press. د کتاب پاڼې 247. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1107507180. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  14. Subodh Kapoor (January 2002). The Indian encyclopaedia: biographical, historical, religious ..., Volume 6. Cosmo Publications. د کتاب پاڼې 1599. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-81-7755-257-7. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  15. Codrington, 1926, Chapter X:Transition to British administration
  16. "Nepal: Cultural life". Encyclopædia Britannica Online. (2008). 
  17. "Bhutan". Encyclopædia Britannica Online. (2008). 
  18. "Sikkim". Encyclopædia Britannica Online. (5 August 2007). 
  19. Spear 1990, p. 147
  20. Spear 1990, pp. 145–46: "The army took on the form which survived till independence... The Bengal army was completely recast... The Brahmin element from Uttar Pradesh, the core of the original mutiny, was heavily reduced and its place taken by Gurkhas, Sikhs, and Punjabis."
  21. Ernst, W. (1996). "European Madness and Gender in Nineteenth-century British India". Social History of Medicine. 9 (3): 357–82. doi:10.1093/shm/9.3.357. PMID 11618727. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  22. Robinson, Ronald Edward, & John Gallagher. 1968. Africa and the Victorians: The Climax of Imperialism. Garden City, NY: Doubleday "'Send the Mild Hindoo:' The Simultaneous Expansion of British Suffrage and Empire∗" (PDF). د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر 25 فبروري 2009 باندې. د لاسرسي‌نېټه 15 فبروري 2009. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  23. Spear 1990, p. 147
  24. Spear 1990, pp. 150–51
  25. Spear 1990, pp. 147–48
  26. Spear 1990, p. 150
  27. "East India Proclamations" (PDF). sas.ed.ac.uk. مؤرشف (PDF) من الأصل في ۰۴ مارچ ۲۰۱۲. د لاسرسي‌نېټه ۰۶ نومبر ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  28. Spear 1990, p. 151