لريک
لیریک (په لاتین کې: Lerik ، په تالشي کې: Lik) د آذربایجان جمهوریت په سویل ختیځ کې او د ایران پولې ته نږدې د لیریک ايالت په تالیش کې یو ښار دی.
| لریک | |
|---|---|
| لیک Lik | |
| لریک | |
 د لریک انځور
| |
 |
|
| کورډېناټونه: ۳۸°۴۶′۳۱″شمال ۴۸°۲۴′۵۵″ختیځ / 38.775277777778°شمال 48.415277777778°ختيځ | |
| جوړېدو نېټه | 1916 |
| اداري وېش | |
| هېواد |  آذربايجان
|
| سيمه | لريک ايالت |
| پراخوالی | |
| لوړوالی | ۱٬۰۹۶ ميټره (۳٬۵۹۶ فوټ) |
| نفوس شمېرنه (2009) | |
| • ټولټال | ۷۳۰۱[۱] |
| وروستي مالومات | |
| وخت زون | AZT (ه.ن.و+4) |
| • د اوړي وخت | AZT (ت.ع.م +5) |
| سيمه ييز د زنګ کوډ | +۹۹۴ ۱۵۷ |
سمول  |
|
جغرافيه
سمولدا غر د البرز غرونو لړۍ د شمال لوېدیز غرونو د تالاش غرونو په منځ کې موقعیت لري. دا ښار د استارا سړک په شمال کې د اردبیل او هیران د پاسه پروت دی او د نمین ښار له لوړو څخه لیدل کېدی شي. دا ښار له شمال څخه د یردیملي ښار ته، له ختیځ څخه د لنکران ښار ته او له سویل او لوېدیځ څخه د ایران پولې ته رسیږي. دا ښار له لنکران څخه ۵۶ کیلومتره لیرې دی. د دغو دوو ښارونو تر منځ سړک غرنۍ او تر ډېره ځنګلونه دي. دا ښار د لیریک ايالت اداري مرکز دی.
خلک
سمولد دې ښار نفوس د 1989 کال د سرشمېرنې له مخې 5,824 او د 2009 د سرشمېرنې له مخې 7,301 تنه و. د لیریک ډېری خلک تالش دي، مګر د اذربایجان جمهوریت حکومت دوی اذربایجانان ګڼي .
د لیریک نفوس په 1939 کې ( د اذربایجان د شوروي سوسیالیستي جمهوریت له تاسیس څخه نږدې لس کاله وروسته): [۲]
| خلک | شمېر | سلنه |
| تالش وګړي | ۹۹۶ | ۶۸. ۷٪ |
| ازري | ۳۰۳ | 20. ۹٪ |
| روسان | ۱۰۷ | 7. 4 |
| ارمانیايان | 11 | 0. ۸٪ |
| نور | ۳۲ | 2. 2% |
| ټول | ۱۴۴۹ | 100% |
2009 کال سرشمېرنه: [۳]
| خلک | شمېر | سلنه |
| ازري | 72228 | ۹۶. ۹۲٪ |
| تالش | ۲۲۸۱ | 3. ۰۶٪ |
| روسان | 11 | 0. ۰۱٪ |
| نور | 2 | 0. ٪۰۰ |
ژبه
سمولد تالش وګړو اصلي ژبه تالشي ده او دوی په ازري ترکي کې هم مهارت لري. ځینې یې له روسي ژبې سره بلد دي. د لیریک د خلکو د تالشي تلفظ د اردبیل ولایت د انباران ولسوالۍ خلکو ته ډېر ورته دی.
دین
سمولد لیریک ډېری وګړي مسلمان او شیعه دي. یو شمېر سني هم هلته اوسیږي. [۴]
تاریخ
سموللیریک د اذربایجان جمهوریت یو له پخوانیو ښارونو او مېشت ځایونو څخه ګڼل کيږي. دلته د پخوانیو خلکو انځورونه او رسامۍ شتون لري چې په غارونو کې ژوند کوي. نن ورځ، د برونزو- نیولیتیکي ارقام موندل شوي دي. [۵]
دې ښار ته نږدې یو له لرغونو او په زړه پورې ځایونو څخه د بذیر غار دی . په نولسمه پیړۍ کې د جاک ډی مورګان لخوا په دې غار کې د نیپالیټیک انسانانو پاتې شوني وموندل شول. تر هغه وروسته پوهاند اسدالله جعفروف په همدې سیمه کې د پاولیتیک دور یوه لرغونې هستوګنه وموندله. [۶]
لیریک د تالاش د ځمکې یوه برخه وه او د زنده جان ولسوالۍ مرکز و. د میش ښار له هغه وخت راهیسې د تالش خانې برخه وه چې د ګلستان په تړون کې د ایران له خاورې جلا شوې وه. له دې تړون وروسته په شمالي تالاش کې ګڼ لاریونونه او نښتې وشوې چې تر یوه حده یې کار وکړ او عباس میرزا او د هغه پوځیانو د تالش، اذربایجان او اران له ځايي خلکو سره یو ځای د روسیې پوځ شاتګ ته اړ کړ . خو له څه مودې وروسته د روسیې پوځ په چټکۍ سره ټولې سیمې له ایران څخه ونیولې او د لیریک شاوخوا د غرونو یوه برخه چې د تالش په شمال کې او د هیران دره او د استارا ښار په شمال کې وو، د ایران څخه جلا شوې. د ترکمانچې تړون د لیریک ښار د شوروي د دورې تر پایه پورې د زنده د ولسوالۍ مرکز و او له ۱۹۳۰ کال راهیسې د دې سیمې نوم په لیریک بدل شو. د 1939 په سرشمیرنه کې، د لیریک نږدې ټول خلک د تالش په توګه ثبت شوي. [۲]
هوا
سموللیریک معتدل اقلیم او غرونه لري. په لیریک کې منی اکثرا باراني او ځینې وختونه واوره وي. د جنورۍ په میاشت کې منځنۍ تودوخه د 1 او 4- درجو سانتي ګراد او په جولای کې د 12 او 22 درجو سیلسیس ترمنځ وي. اوسط کلنی اورښت د 300 څخه تر 800 ملي میترو پورې دی او د اذربایجان جمهوریت یو له ډېرو باران ورېدونکو ځایونو څخه شمېرل کیږي. [۷]
| د لریک د موسم مالومات | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| مياشت | جنوري | فروري | مارچ | اپريل | می | جون | جولای | اگست | ستمبر | اکتوبر | نومبر | دسمبر | کال |
| د زياته تودوخه (منځالی) °C (°F) | 4.1 (39.4) |
4.2 (39.6) |
7.1 (44.8) |
14.3 (57.7) |
18.8 (65.8) |
23.3 (73.9) |
26.0 (78.8) |
30.5 (86.9) |
20.9 (69.6) |
18.1 (64.6) |
10.7 (51.3) |
6.5 (43.7) |
15.38 (59.68) |
| کمه ريکارډ شوې تودوخه (منځالی) °C (°F) | −4.1 (24.6) |
−3.8 (25.2) |
−1.4 (29.5) |
3.8 (38.8) |
8.2 (46.8) |
11.8 (53.2) |
14.2 (57.6) |
9.6 (49.3) |
10.4 (50.7) |
5.2 (41.4) |
2.2 (36) |
−1.5 (29.3) |
4.55 (40.2) |
| پرخه mm (inches) | 24 (0.94) |
33 (1.3) |
40 (1.57) |
43 (1.69) |
44 (1.73) |
24 (0.94) |
18 (0.71) |
25 (0.98) |
44 (1.73) |
62 (2.44) |
39 (1.54) |
33 (1.3) |
429 (16.87) |
| Source: Climate-Data.org[۸] | |||||||||||||
طبیعت
سمولد ژویند په نوم د ځنګلي ژوند پټنځای لیریک ته نږدې د نباتاتو او حیواناتو ساتلو لپاره رامینځته شوی. د دې سرپناه جوړول ۴۰. دا 3 هکتاره ده او د اذربایجان جمهوریت د علومو ملي اکاډمۍ په دې کې د نباتاتو د څیړنې مرکز تاسیس او فعال کړی دی. دا سرپناه د حیواناتو او ډولونو لکه لیوه، ږیره، ګیدړ، وحشي پیشوګانو، خنزیرانو او نورو حیواناتو او نباتاتو او ونو لکه بلوط، هانټون، بیچ، اخروټ او انجیل د استوګنې ځای دی. [۹] [۱۰]
د لیریک بوټي په عمده توګه د غرنیو او نادرو ونو او غرونو ځنګلونو څخه جوړ شوي دي، په ځنګلونو کې، بلوط، هاوان، مونګ، اخروټ او انارو وده کوي.
کلتور
سمولخواړه او خواړه
سمولسپورت
سمولرسنۍ
سمولګالری
سمول اړوندې پوښتنې
سمول- د اذربایجان جمهوریت د ښارونو لیست
- هڅه
- شمالي هڅې
- تالاش-مغان جمهوریت
- لنکران
سرچینې
سمول- Lerik در سرور تحت شبکه نامهای جغرافیایی
- World Gazetteer: Azerbaijan[مړه لينکونه] – World-Gazetteer.com
- ↑ Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi: Lerik rayonu
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ "Лерикский район 1939". www.ethno-kavkaz.narod.ru. نه اخيستل شوی 2019-05-05.
- ↑ Samadov (www.anarsamadov.net), Anar. "Lerik rayonu". Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi (په ازربايجاني). Archived from the original on 8 اكتبر 2020. نه اخيستل شوی 2019-05-05.
{{cite web}}: Check date values in:|archive-date=(help) - ↑ MÜSƏLMAN DİNİ İCMALAR - 2016-cı ildə qeydiyyatdan keçənlər Archived 2019-12-21 at the Wayback Machine.. scwra.gov.az کينډۍ:Az
- ↑ Zardabli, Ismail. THE HISTORY OF AZERBAIJAN: from ancient times to the present day. ISBN 1291971319.
- ↑ "Azərbaycan :: Baş səhifə". www.azerbaijans.com. نه اخيستل شوی 2019-05-05.
- ↑ GoMap. "Лерик, Азербайджан". gomap.az. نه اخيستل شوی 2018-07-09.
- ↑ "Climate: Lerik". نه اخيستل شوی 2020-04-14.
- ↑ "Azerbaijan". www.azerbaijan.az. Archived from the original on 21 اكتبر 2019. نه اخيستل شوی 2019-05-05.
{{cite web}}: Check date values in:|archive-date=(help) - ↑ "Лерикский район 1939". www.ethno-kavkaz.narod.ru. نه اخيستل شوی 2019-05-05.