فرانسوا مېتراند

فرانسوا مري ادریان موریس مېتراند (د ۱۹۱۶ کال د اکتوبر له ۲۶ – د ۱۹۹۶ کال د جنوري تر ۸) یو فرانسوی سیاستوال و چې له ۱۹۸۱ کال تر ۱۹۹۵ کال پورې یې د فرانسې د ولسمشر په توګه خدمت وکړ، چې د د فرانسې په تاریخ کې ترټولو اوږده دوره ګڼل کېږي. نوموړی د سوسیالیست ګوند لومړی منشي او لومړی کیڼ اړخی سیاستوال و چې د پنځم جمهوریت تر سیوري لاندې یې د ولسمشرۍ دنده په غاړه واخیسته.

فرانسوا مېتراند
فرانسوا مېتراند
د شخص مالومات
زېږون نوم
پيدايښت	۲۶ اکتوبر ۱۹۱۶
مړینه	8 جنوري 1996 (80 کاله)  پاريس
د مړینې لامل	د پروستات سرطان
تابعیت	فرانسه
روغتيايي څرنګوالی	سرطان (۱۹۸۱–)
واک
د فرانسې ولسمشر
د واکمنۍ دوران ۲۱ مې ۱۹۸۱  – ۱۷ مې ۱۹۹۵
والیري جسکار ديستن   ٖژاک شیراک
عملي ژوند
کار/مسلک	سياستوال ،  قانونپوه ،  خبريال
کاروونکي ژبه	فرانسوي ژبه
د کړنې څانګه	سياست
پوځي خدمت
جګړه/جګړې	د الجزاير جګړه ،  دويمه نړېواله جګړه
لاسليک
فرانسوا مېتراند
وېبپاڼه
	مخ پر IMDB باندې

میتراند چې د خپلې کورنۍ تر اغېز لاندې و، په کاتولیک ملتپال اړخ کې یې سیاسي ژوند پیل کړ. په ​​لومړیو کلونو کې نوموړي د ویچي د رژیم تر سیوري لاندې دنده پر مخ یوړه. وروسته له مقاومت سره یو ځای شو او کیڼ اړخ ته لاړ چې د څلورم جمهوریت په اوږدو کې یې څو ځلې د وزارت دنده په غاړه واخیسته. میتراند د چارلس دی ګول د پنځم جمهوریت له بنسټ سره مخالفت وکړ. که څه هم ځينې وختونه له سیاسي اړخه د منزوي شخصیت په بڼه لېدل کېډه، خو هغه د ۱۹۶۵ او ۱۹۷۴ کلونو په ولسمشریزو ټاکنو کې د کیڼ اړخو د بېلګې مشر په توګه خپل سیالان مات کړل، چې ورسته د ۱۹۸۱ کال په ولسمشریزو ټاکنو کې ولسمشر وټاکل شو. نوموړي په ۱۹۸۸ کال کې د دوهم ځل لپاره ټاکنې و ګټلې او تر ۱۹۹۵ کال پورې په دې چوکۍ کې پاتې شو.

میتراند په خپل لومړي حکومت کې کمونست ګوند ته بلنه ورکړه، چې په هغه وخت کې یوه جنجالي پرېکړه ګڼل کېده. په دې لړ کې،  کمونیستان د ټیټ پوړو ملګرو په توګه وټاکل شول او د دې پرځای چې ګټور ثابت شي، د دوی ملاتړ یې له لاسه ورکړ. په ۱۹۸۴ کال کې دوی کابینه پرېښوده. نوموړي د خپلې لومړۍ دورې په پیل کې، د مهمو شرکتونو د ملي کولو په ګډون، کیڼ اړخه سخت دریځه اقتصادي سیاستونه په لاره واچول، خو دوه کاله وروسته، اقتصاد له ناورین سره مخ شو او هغه خپل دریځ بدل کړ. هغه ټولنیز لیبرال سیاست له اصلاحاتو سره، لکه د اعدام د سزا لغوه، ۳۹ ساعته کاري اونۍ او په راډیو او تلویزیون کې د دولتي انحصار پای، پیل کړ. د نوموړي بهرنۍ او دفاعي سیاست د خپلو مخکېنیو ګولیسټ پلوه په بڼه ترتیب شوی و، چې یوازې هغوی د اروپایې ادغام د ملاتړ لپاره لږ لېوالتیا درلوده، خو د نوموړي دا لېوالتیا لوړه وه. د جرمني د لوموړي وزیر هیلموت کوهل سره د هغه ملګرتیا د ماستریخت د تړون له لارې د اروپا ادغام ته وده ورکړه، خو هغه د جرمني د یوالی منلو ته لېوالتیا نه درلوده. د خپلې دورې په اوږدو کې، هغه د دود یو پیاوړی ملاتړی و او یو لړ لوړلګښته "لویې پروژې" یې پلې کړې. هغه د فرانسې یوازینی ولسمشر دی چې په ۱۹۹۱ کال کې یې ښځینه لومړۍ وزیره، ایډیت کریسون ټاکلې ده. میتراند دوه ځله د پارلماني اکثریت له لاسه ورکولو له امله اړ شو چې په ترتیب سره له ژاک شېراک (۱۹۸۶ – ۱۹۸۸) او اېدوارد بالادور (۱۹۹۳ – ۱۹۹۵) سره د محافظه کاره کابینې تر مشرۍ لاندې "ګډ حکومتونه" را منځ ته کړي. تر اته میاشتو لږ وروسته کله چې هغه خپل دفتر پرېښود، د پروستات سرطان له امله مړ شو چې هغه په ځېرکتیا سره د خپلې ولسمشرۍ په موده کې دا ناروغي پټه ساتلې وه.  

فرانسوا میتراند د دې ترڅګ چې د فرانسوي کیڼ اړخ ته یې د ټاکلو وړتیا وروبښه، د کیڼ د ځواکمنتیا لپاره د سوسیالیست ګوند د ظهور او د یو ځواکمن کمونیسټ ګوند د زوال په اوږدو کې یې دنده ترسره کړه. (کمونیست ګوند د ولسمشرۍ په لومړي پړاو کې د ټولورایو ۲۱.۲۷ سلنه د ونډه درلوده، چې د میتراند د دویمې دورې په پای کې، په ۱۹۹۵ کال کې ۸.۶۶ سلنې ته را ټيه شوه.)

کورنۍ

فرانسوا مري ادریان موریس میتراند، د ۱۹۱۶ کال د اکتوبر په ۲۶ د شارانتو په جارنک سیمه کې وزیږېد او د جوزف میتراند او یوون لورین زوی و. له مذهبي اړخه د هغه کورنۍ کاتولیک پلوه او محافظه کاره وه. د هغه پلار ریل پټلۍ د پاریس اورلینز په کمپني کې د انجینر په توګه کار کاوه. هغه د رابرټ، ژاګ او فیلیپ په نومونو درې وروڼه درلودل او د انتانیتي، ماری-جوزیف، کولته او ژینیویو په نومونو یې څلور خویندې درلودې.  

د میتراند مېرمن، دانیل میتراند (د زیږون نوم ګاوزه، ۱۹۲۴ – ۲۰۱۱) سوسیالیستي شالید درلود او د بېلابېلو کیڼ اړخو خوځښتونو لپاره یې کار کړی و. دوی د ۱۹۴۴ کال د اکټوبر په ۲۴ نېټه واده وکړ او دری زامن یې درلودل: پاسکال (د ۱۹۴۵ کال د جون له ۱۰ د سپټمبر تر ۱۷)، ژان کریسټوف، چې په ۱۹۴۶ کال کې زیږېدلی و او ګیلبرټ چې د ۱۹۴۹ کال د فبرورۍ په څلورمه زیږېدلی و. نوموړي بې له واده دوه نور ماشومان هم درلودل: د مزارین (چې په ۱۹۷۴ کال زږېدلې وه) په نوم یوه منل شوې لور له خپلې معشوقې این پینګوټ څخه، او د هراون فورسني ( چې په ۱۹۸۸ کال کې زیږېدلی و) په نوم یو زوی له سویډني خبریالې، کریس فورسني څخه.  

د فرانسوا میتراند وراره فریډریک میتراند چې یو خبریال و، د نیکولاس سرکوزي په مشرۍ د کلتور او مخابراتو وزیر (او د فرانسې د پخواني ولسمشر ژاک شیراک ملاتړی) و او د هغه اوښی راجر هانین یو مشهور فرانسوی لوبغاړی و.

د ژوند لومړي کلونه

فرانسوا میتراند له ۱۹۲۵ کال څخه تر ۱۹۳۴ کال پورې په انګولېم کې د سینټ پاول په کالج کې زده کړې وکړې، چې په دې ځای کې نوموړی د ځوانو مسیحي زده کوونکو د ټولنې غړی شو چې د زده کوونکو د کاتولیک غورځنګ یو بنسټ و. نوموړی چې د ۱۹۳۴ کال په مني کې پاریس ته راستون شو، د پاریس د سیاسي علومو انستیتیو ته لاړ چې په دې ځای کې هغه د ۱۹۳۷ کال په جولای کې خپل ډیپلوم ترلاسه کړ. فرانسوا میتراند د ولسي رضاکارانو په ډله کې د شاوخوا یو کال غړیتوب ترلاسه کړ. دې بنسټ د فرانسوا دی لا روک د ښي اړخي ټولنې، کروکس دي فیو پورې تړاو درلود؛ دې ټولنې یوازې د ۱۹۳۴ کال د فبروري د شپږمه نېټه په لاریونونو کې برخه اخیستې وه چې د دوهم کارټیل دی گاوچز (کیڼ اړخه ایتلاف) د سقوط لامل شو.

د ځینو راپورونو پر خلاف، فرانسوا میتراند هېڅکله هم د فرانسوي ټولنیز ګوند رسمي غړی نه و، چې د کروکس دي فیو ټولنې ځای ناستی و او ښایې د فرانسې لومړی ښي اړخه لوی ګوند وګڼل شي. خو هغه د اېل ایچو دې پاریس ورځپاڼې ته مقالې لیکلې، چې د فرانسوي ټولنیز ګوند سره یې نږدې اړیکې درلودې. نوموړي د ۱۹۳۵ کال د فبرورۍ په میاشت کې د «د کډوالو د سیل» پر ضد په په لاریو کې او بیا د حقوقو د استاد، ګستون جیز پر ضد په لاریو کې، چې د ۱۹۳۶ کال د جنورۍ په میاشت کې د ایتوپیا د نجاشي د قضايي مشاور په توګه نومول شوی و، ګډون وکړ.

کله چې په ۱۹۹۰ کلونو کې د فرانسوا میتراند ښکیلتیا په دې محافظه کاره ملتپالو غورځنګونو کې څرګنده شوه، نوموړي دا کړنې د خپلې ځوانۍ ورځو ته اړوند و بللې. د دې تر څنګ، نوموړي د کاګول له غړو سره، چې د ۱۹۳۰ کلونو ښۍ اړخه تروریستي ډله وه، شخصي او کورنۍ اړیکې درلودې.

ورسته فرانسوا میتراند له ۱۹۳۷ کال تر ۱۹۳۹ کال پورې په ۲۳ پیاده کنډک کې کې خپله عسکري دنده ترسره کړه. نوموړی په ۱۹۳۸ کال کې د یو یهودي سوسیالیست جورج دیان تر ټولو غوره ملګری شو، چې هغه یې د فرانسې د غورځنګ د ملي - شاهي خوځښت د یهودیت ضد له یرغلونو څخه وژغوره. د دیان سره د هغه ملګرتیا د دې لامل شوه چې میتراند د هغه ځینې ملتپاله نظریات تر پوښتنې لاندې راولي. نوموړي د حقوقو د زده کړو له پای وروسته، د ۱۹۳۹ کال په سپټمبر کې مونټمېډي ته نږدې د میګینوټ کرښې ته دلګی مشر (پیاده دلګی مشر) په ربته واستول شو. هغه د ۱۹۴۰ کال د مې په میاشت کې له ماری لوئیس تیراس ( لوبغاړې او د تلویزیون وړاندې کوونکې کیترین لانګیس) سره چې ۱۶ کلنه وه، کوژده وکړه، خو د ۱۹۴۲ کال په جنورۍ کې جلا شول. د دوهمې نړیوالې جګړې په پای کې د نازیانو د جنګي بندیانو د زندانونو له لیدنې وروسته، فرانسوا میتراند د خدای له وجود نه یو منکر شخص ته واوښت.