حقوق د اړيکو له مخې په دوو برخو وېشل شوي دي، خصوصي حقوق او عامه حقوق . خصوصي حقوق د افرادو تر منځ اړیکې اداره کوي او عامه حقوق د دولت او ټولنې تر منځ د اړیکو د تنظيم دنده په غاړه لري.
مدني قانون د خصوصي قانون اصلي څانګه ده. سوداګریز قانون، د کورنۍ قانون ، او د فکري ملکیت قانون د خصوصي قانون نورې څانګې دي.
په عامه قانون کې هغه مقررات شامل دي چې د دولت او خلکو تر منځ اړیکې اداره کوي او همدارنګه دولتي اورګانونه تنظیموي. [۳]اساسي قانون او اداري قانون د عامه قانون دوه اساسي څانګې دي. که څه هم جزا قانون په تخنیکي توګه د عام قانون یوه برخه ده، دا معمولًا د جلا نظم په توګه ګڼل کیږي. [۴][۵][۶]
د حقوقو علم د تطبیق د ساحې له مخې په دوو ډولونو وېشل شوی دی ، کورني حقوقاو نړيوال حقوق . داخلي قانون د قواعدو مجموعه ده چې یو ټاکلی دولت اداره کوي، او دا د اړیکو په اړه بحث کوي چې کوم بهرني عوامل پکې شامل نه وي. د مثال په توګه، که دوه ایرانیان په ایران کې د پیسو سره معامله وکړي، د دوی اړیکې د ایران د داخلي قوانینو له مخې اداره کیږي. نړیوال قانون هغه مقرراتو او اصولو ته اشاره کوي چې دولتونه یې له یو بل سره په خپلو اړیکو کې کاروي.
تاریخ
د تاریخ په مختلفو دورو کې د حقوقو په ځانګړي تعریف کې ځانګړي ملاحظات څو ځله بدل شوي دي. په ډېرو مواردو کې، د حقونو د یوې ډلې تعریف د نورو ډلو سره په تضاد کې و. په سیاسي ډګر کې چې کله هم له تاریخي اړخه د حقوقو موضوع مهمه وه، د هیوادونو اساسي قانون د افرادو مدني حقونه ټاکل. </br> د تاریخ په اوږدو کې، ډیری حقوقي مفکورې مستند او درجه بندي وې. د خلکو تر منځ په اړیکو کې قانوني تناسب شتون نه درلود، او د یو شخص حقونه د نورو حقونو په پرتله څو چنده زیات وي. د مثال په توګه، د پلار د درناوي لپاره د زوی دنده د پلار د پاملرنې ترلاسه کولو حق د زوی لخوا نه دی تعریف شوی. یا د پاچا مطلق حقوق د ماتحتانو لپاره د متقابل حق تضمین نه کوي. [۷] </br> په پرتله، په نویو نسخو کې د حقونو تعریف، لکه د امریکا او فرانسې په انقلابونو کې، په ازادۍ او مساوات ټینګار کوي. </br> د حقوقي سیاسي تاریخ مهم اسناد په لاندې ډول دي:
د متحده ایالاتو د متحده ایالاتو د حقونو قانون ، د 1789 او 1791 میلادي کلونو ترمینځ ، د متحده ایالاتو په اساسي قانون کې په لومړیو 10 تعدیلاتو کې ، هغه شخصي حقونه تعریفوي چې حکومت یې په مداخله منع کوي. د دغو حقوقو له جملې څخه یو د وسلو د لرلو او ګرځولو حق دی او بل د محاکمې په جریان کې د محکمې د جوړولو حق دی.
په 1948 کې د بشري حقونو نړیواله اعلامیه د عالي قوانینو یوه مجموعه معرفي کړه چې دولتونه، سازمانونه او افراد د یو بل سره په تعامل کې، د اطاعت کولو مکلف دي، او د بشري کورنۍ د ټولو غړو مساوي او نه هیریدونکي حقونه اساس دي. په نړۍ کې د سولې، عدالت او ازادۍ د رامنځته کولو لپاره.
په 1950 کې، د اروپا د بشري حقونو کنوانسیون د اروپا د شورا په نوښت تصویب شو چې د اساسي بشري حقونو او آزادیو ساتنه وکړي.
↑Lauren, Paul Gordon (2003). "Philosophical Visions: Human Nature, Natural Law, and Natural Rights". The Evolution of International Human Rights: Visions Seen. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1854-X.
↑R. B. Serjeant, The Sunnah Jami'ah, pacts with the Yathrib Jews, and the Tahrim of Yathrib: Analysis and translation of the documents comprised in the so-called "Constitution of Medina". Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Vol. 41, No. 1. (1978), p. 4.
↑Lepore, Jill (April 20, 2015). "The Rule of History: Magna Carta, the Bill of Rights, and the hold of time". New Yorker.
↑Dyck, Rand (2000). Canadian Politics: Critical Approaches (3rd ed.). Thomas Nelson. ISBN 978-0-17-616792-9.
