ډوایټ ډیویډ ایزنهاور
ډوایټ ډیویډ ایزنهاور (د۱۸۹۰ز کال د اکټوبر له ۱۴مې نه، د ۱۹۶۹ ز کال د مارچ تر ۲۸ مې) یو امریکایي پوځي افسر او سیاستوال و، چې له ۱۹۵۳ز کال نه تر ۱۹۶۱ز کال پورې د متحده ایالاتو ۳۴م ولسمشر پاتې شوی دی. د دویمې نړیوالې جګړې په لړ کې هغه په اروپا کې د متحدینو د ځواک د ستر قوماندان په توګه دنده تر سره کوله اود جنرالۍ پنځه ګونو ستورو رتبه یې هم ترلاسه کړې ده. هغه له ۱۹۴۲ز کال نه تر ۱۹۴۵ز کال پورې د ډیوې(مشعل) په عملیاتو کې په شمالي افریقا د برید او د لوېدیځې جبهې له خوا(۱۹۴۴ز کال نه تر ۱۹۴۵ز) پر نورماندي د بریالي برید پلان او څار پر غاړه درلود.
| ډوایټ ډیویډ ایزنهاور | |
|---|---|
| (انګلیسي: Dwight D. Eisenhower) | |
 | |
| د شخص معلومات | |
| زیږون نوم | (انګلیسي: David Dwight Eisenhower) |
| پيدايښت | ۱۴ اکتوبر ۱۸۹۰[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸] |
| مړینه | 28 مارچ 1969 (79 کاله)[۱][۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۹][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۶][۱۷][۱۸] واشنګټن ډي سي [۲۰] |
| تابعیت | د امریکا متحده ایالات |
| قد | 180 سانتي متره |
| ګوند | جمهوري غوښتونکی ګوند (متحده ایالات) |
| طبی کیفیت | عفونيت (په ناروغۍ اخته کېدل يا د ناروغۍ سرايت) |
| واک | |
| عملي ژوند | |
| تعلیم | د متحده ایالاتو پوځي اکاډمي (۱۴ جون ۱۹۱۱–۱۲ جون ۱۹۱۵) |
| کار/مسلک | سياستوال [۲۱] ليکوال پوځي افسر [۲۲] پوځي ځواک [۱۶] |
| مورنۍ ژبه | امریکايي انګرېزي |
| کاروونکي ژبه(ي) | انگليسي [۳][۲۳] |
| د کړنې څانګه | د متحده ایالاتو سیاسي نظام |
| پوځي خدمت | |
| وفاداري | د امریکا متحده ایالات |
| جګړه/جګړې | لومړنۍ نړېواله جګړه دويمه نړېواله جګړه [۲۲] د کوريا جګړه سړه جګړه |
| لاسليک | |
 | |
| ويبپاڼه | |
| مخ پر IMDB باندې |
 |
|
سمول  |
|
ایزنهاور د ټیکساس ایالت په ډینیسن سیمه کې زېږېدلی او د کنساس ایالت په ابیلین سیمه کې په یوه الماني نسبه کورنۍ کې رالوی شوی. د هغه کورنۍ د مذهبي تندلارۍ مخینه لرله، خو ایزنهاور تر۱۹۵۲ز کال پورې له کومې کلیسا سره تړاو نه درلود. ایزنهاور په ۱۹۱۵ز کال کې له ویسټ پوینټ نه فارغ شو او وروسته یې له مامي داود سره واده وکړ، چې له هغې نه یې دوه زامن هم وزېږېدل. د لومړۍ نړیوالې جګړې په لړ کې، په اروپا کې د نوموړي د خدمت کولوغوښتنه رد شوه او د یوې قطعې قومانده یې پر غاړه واخیسته، چې د ټانکونو کارونې لپاره یې خلک روزل. ایزنهاور په ۱۹۴۱ز کال کې له بېلابېلو جنرالانو سره دندې تر سره کړې او په دې توګه یې د برید جنرالۍ رتبه هم ترلاسه کړه. دویم نړیوال جنګ ته د متحده ایالاتو له ننوتلو وروسته، ایزنهاور د شمالي افریقا او سیسلي د بریدونوقومانده پر غاړه درلوده. له دویمې نړیوالې جګړې وروسته هغه د پوځ د لوی درستیز په توګه (۱۹۴۵ز-۱۹۴۸ز)، د کولمبیا پوهنتون د رییس په توګه (۱۹۴۸ز-۱۹۵۳ز) او د ناټو د لومړي ستر قوماندان په توګه (۱۹۵۱ز-۱۹۵۲ز) هم دندې تر سره کړې ده.
په ۱۹۵۲ز کال کې ایزنهاور د جمهوري غوښتونکو له ګوند نه په ولسمشریزو ټاکنو کې برخه واخیسته اوغوښتل یې د سناتوررابرټ ای ټافت د انزوا کوونکې بهرنۍ تګلارې مخه ونیسي. د یادونې وړ ده چې سناتوررابرټ ای ټافت د ناټو مخالفت کاوه او نه یې غوښتل چې امریکا کومه بهرنۍ ښکېلتیا ولري. ایزنهاور دغه ټاکنې او د ۱۹۵۶ز کال ټاکنې په لوی توپیر وګټلې او دواړه ځلې یې دویم اډلای سټیونسن ته ماتې ورکړه. د ولسمشرۍ پر مهال د ایزنهاور اصلي موخې د کمونیزم د خپراوي مهارول او د فدرالي کسر کمول یاد شوي دي. په ۱۹۵۳ز کال کې هغه د کوریا د جګړې د پای ته رسولو لپاره د اټومي وسلو په کارولو فکر کاوه او غوښتل یې په دي توګه چین ته هم د اټومي برید ګواښ وکړي که چېرې د اوربند خبرې ژر نتیجې ته ونه رسېږي. چین موافقه وکړه او په یو اوربند سره صلاح شول چې عملي بڼه یې هم واخیسته. هغه د خپلې ولسمشرۍ پر مهال د هري ایس ټرومن هغې تګلارې ته دوام ورکړ، چې تایوان د چین د مشروع حکومت په توګه په رسمیت وپېژني او د فورموسا پر پریکړه لیک یې د کانګرس تصویب هم ترلاسه کړ. د هغه ادارې د اندوچینا په لومړۍ جګړه کې د فرانسې په ګټه د ویتنامي کمونیسټانو سره د مبارزې لپاره ډېرې مرستې وکړې او د فرانسې له وتلو وروسته یې د جنوبي ویتنام د نوي دولت قوي مالي ملاتړ وکړ.
هغه په ایران او ګواتیمالا کې د رژیم بدلونې لپاره د هغې پوځي کودتا ملاتړ وکړ، چې د هغه د ولسمشرۍ پر مهال تنظیم شوې وه. د ۱۹۵۶ز کال د سویز کړکېچ په لړ کې هغه په مصر باندې د اسرائیلو، بریټانویانو او فرانسویانو یرغل وغانده او هغوی یې وتلو ته اړ کړل. نوموړي د ۱۹۵۶ز کال د هنګري د انقلاب پر مهال د شوروي یرغل وغانده خو د دغه انقلاب پر وړاندې یې هېڅ اقدام ونه کړ. وروسته له هغه چې شوروي اتحاد په ۱۹۵۷ز کال کې سپوږمکۍ فضا ته واستوله، ایزنهاور د ناسا د جوړولو اجازه ورکړه، چې د فضايي سیالۍ لامل شو. هغه د ۱۹۵۸ز کال د لبنان د کړکېچ پر مهال ۱۵۰۰۰عسکر دغه هېواد ته واستول. کله چې د متحده ایالاتو یوه جاسوسي الوتکه د شوروي اتحاد په خاوره کې وویشتل شوه، ایزنهاور د خپلې ولسمشرۍ په پای کې له شوروي سره په خبرو اترو کې پاتې راغی . هغه د (Bay of Pigs Invasion)عملیات تصویب کړ کوم، چې جان ایف کینیډي ته د ترسره کولو لپاره پرېښودل شوی و.
د هغه ترټولو لویه برنامه د ایالتونو تر منځ د لویو لارو سیسټم و. د ایزنهاور په دواړو دورو کې په ۱۹۵۸ز کال کې له یوه کوچني کساد پرته بې ساري اقتصادي سوکالي ولیدل شوه. ملت ته یې په خپلې مخه ښه وینا کې؛ د پراخو پوځي لګښتونو، په ځانګړې توګه د کسري لګښتونو او خصوصي پوځي شرکتونو ته د دولتي قراردادونو د خطرونو په اړه اندېښنهڅرګنده کړه. د هغه د ولسمشرۍ تاریخي ارزونې ته په کتو نوموړی د امریکا د قوي ولسمشرانو په ردیف کې راځي.
د ډوایټ ډي ایزنهاور ولسمشري (۱۹۵۳ز کال نه تر ۱۹۶۱ز کال پورې) سمول
ایزنهاور د لوړې مراسمو نه دمخه په پیرل هاربر کې د مشاورینو یوې غونډې ته د خبرو پر مهال مهمو مسایلو ته اشاره وکړه او د بودیجې پر توازن، د کوریا جګړې پای ته رسونې، د اټومي مخنیوي له لارې د حیاتي ګټو دفاع او د نرخونو او معاشونو کنټرول د نوموړي د ولسمشرۍ بنسټیزې موخې وټاکل شوې. هغه د ۱۹۵۲ز کال په وروستیو کې د کابینې لومړۍ غونډه ترسره کړه او په دغه غونډه کې یې د کمونستې روسیې ضد تګلارې په ډاګه کړې، همدارنګه د هغه پرانستونکې وینا بهرنۍ تګلارې، بهرنۍ سوداګرۍ او ملګرو ملتونو ته د ژمنتیا لپاره ځانګړې شوې وه. [۲۴][۲۵][۲۶]
ایزنهاور د نورو پخواني ولسمشرانو په پرتله له مطبوعاتي کنفرانسونو نه ډېره ګټه پورته کړه او د خپلو دوو دورو په لړ کې یې نږدې ۲۰۰مطبوعاتي کنفرانسونه ترسره کړل. هغه له مطبوعاتو سره د ښو اړیکو په ګټه پوهېده او دا یې د امریکا له خلکو سره د نېغو اړیکو ټینګولو او پاللو وسیله ګڼله.[۲۷][۲۸][۲۹]
ایزنهاور په پیل کې یوازې د یوې مودې لپاره د ولسمشر کېدو پلان درلود، خو وروسته یې وویل که چېرې مخکښ جمهوري غوښتونکي وغواړي، هغه به بیا په ولسمشرۍ ټاکنو کې برخه واخلي. ایزنهاور د ۱۹۵۵ز کال د سپټمبر په وروستیو کې د زړه له حملې نه روغ ووت. نوموړي د جمهوري غوښتونکو د احتمالي کاندیدانو د ارزولو لپاره له خپلو نږدې سلاکارانو سره مشوره وکړه او دې پایلې ته ورسېد چې د ۱۹۵۶ز کال په فبروري کې په ولسمشریزو ټاکنو کې بیا برخه اخلي.[۳۰][۳۱]
ایزنهاور په ښګاره توګه د مرستیال په توګه د نیکسون له ټاکلو خوښ نه و، دا ځکه چې د نوموړي د زړه ناروغۍ ته په کتلوسره دا مسئله مهمه وه. هغه شخصاً د رابرټ بيانډرسن، چې یو ډیموکرات و د مرستیال په توګه ملاتړ وکړ، خو هغه دا وړاندیز رد کړ، نو ایزنهاور پریکړه وکړه، چې دغه موضوع د ګوند واک ته پرېږدي.[۳۲][۳۳]
د ۱۹۵۶ز کال په ولسمشریزو ټاکنو کې ایزنهاور، بیا له اډیلا سټیونسن سره سیالۍ ته ووت، چې د ۵۳۱ ټاکنیزو رایو نه د ۴۵۷رایو په ترلاسه کولوسره یې ټاکنې وګټلې او بیا ځلې ولسمشر شو. [۳۴][۳۵][۳۶][۳۷]
سرچینې سمول
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ پیوستون : 118529668 — د نشر نېټه: ۹ اپرېل ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
- ↑ انټرنېټ موويز ډېټابېس آئ ډي: https://www.imdb.com/name/nm0252032/ — د نشر نېټه: ۱۳ اکتوبر ۲۰۱۵
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12052736w — د نشر نېټه: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — دوتنه: Bibliothèque nationale de France — منښتلیک: Open License
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ SNAC ARK ID: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6z60mkn — subject named as: Dwight D. Eisenhower — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Find a Grave memorial ID: https://www.findagrave.com/memorial/7379 — subject named as: Dwight David Eisenhower — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Find a Grave memorial ID: https://www.findagrave.com/memorial/315 — subject named as: Dwight David Eisenhower — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ The Peerage person ID: https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4638&url_prefix=https://www.thepeerage.com/&id=p32298.htm#i322973 — subject named as: Dwight David Eisenhower — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — دوتنه: Darryl Roger Lundy — پیدا کوونکی: Darryl Roger Lundy
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ The Peerage person ID: https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4638&url_prefix=https://www.thepeerage.com/&id=p32298.htm#i322973 — subject named as: Dwight David Eisenhower — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — سرليک: Eisenhower, Dwight David (14 October 1890–28 March 1969), U.S. Army general and thirty-fourth president of the United States — نشرونه لخوا د: American National Biography Online — https://dx.doi.org/10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.0700094
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ subject named as: Dwight D. Eisenhower — Filmportal ID: https://www.filmportal.de/55b8f23d5fb54ec995fa1cce39617fec — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Brockhaus Enzyklopädie online ID: https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/eisenhower-dwight-david-ike — subject named as: Eisenhower, Dwight David, »Ike« — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ Gran Enciclopèdia Catalana ID (former scheme): https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0023635.xml — subject named as: Dwight David Eisenhower — سرليک: Gran Enciclopèdia Catalana — خپرونکی: Grup Enciclopèdia
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ GeneaStar person ID: https://www.geneastar.org/genealogie/?refcelebrite=eisenhower — subject named as: Ike Eisenhower
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Roglo person ID: https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=7929&url_prefix=https://roglo.eu/roglo?&id=p=dwight;n=eisenhower — subject named as: Dwight Eisenhower
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ Proleksis enciklopedija ID: https://proleksis.lzmk.hr/19324 — subject named as: Dwight David Eisenhower — سرليک: Proleksis enciklopedija او Opća i nacionalna enciklopedija
- ↑ Hrvatska enciklopedija ID: https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=17267 — subject named as: Dwight David Eisenhower — دوتنه: Dalibor Brozović او Tomislav Ladan — سرليک: Hrvatska enciklopedija — خپرونکی: Miroslav Krleža Lexicographical Institute — ISBN 978-953-6036-31-8
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ۱۶٫۲ https://cs.isabart.org/person/78887 — د نشر نېټه: ۱ اپرېل ۲۰۲۱
- ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ Dwight David Eisenhower
- ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ Munzinger person ID: https://www.munzinger.de/search/go/document.jsp?id=00000000190 — subject named as: Dwight D. Eisenhower — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ Store norske leksikon ID: https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=Dwight_David_Eisenhower — subject named as: Dwight David Eisenhower — سرليک: Store norske leksikon
- ↑ پیوستون : 118529668 — د نشر نېټه: ۳۰ ډيسمبر ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
- ↑ Bekendmaking aan het Nederlandsche volk. De koninklijke Nederlandsche regeering brengt het volgende ter kennis van het Nederlandsche volk. I. Al naarmate het gebied van het Koninkrijk der Nederlanden van den vijand wordt bevrijd, wordt, volgens de voorsch — د نشر نېټه: ۱۴ جولای ۲۰۲۱
- ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ Nuremberg Trials Project
- ↑ CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/7592547
- ↑ Ambrose 1984, p. 14
- ↑ Ambrose 1984, p. 24
- ↑ Ambrose 1984, pp. 20–25
- ↑ Ambrose 1984, p. 32
- ↑ Ambrose 1984, p. 43
- ↑ Ambrose 1984, p. 52
- ↑ Black, Allida; Hopkins, June; et al., المحررون (2003). "Teaching Eleanor Roosevelt: Dwight Eisenhower". Eleanor Roosevelt National Historic Site. د اصلي آرشيف څخه پر January 5, 2007 باندې. د لاسرسينېټه November 26, 2011. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ David Eisenhower; Julie Nixon Eisenhower (October 11, 2011). Going Home To Glory: A Memoir of Life with Dwight D. Eisenhower, 1961–1969. Simon and Schuster. د کتاب پاڼې 126. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1439190913. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Ambrose 1984, p. 220
- ↑ Miller, James A. (November 21, 2007), An inside look at Eisenhower's civil rights record, Boston Globe, د اصلي آرشيف څخه پر January 7, 2012 باندې الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Ambrose 1984, p. 297
- ↑ Ambrose 1984, pp. 321–325
- ↑ Ambrose 1984, pp. 285–288
- ↑ Jean Edward Smith (2012). Eisenhower in War and Peace. Random House. د کتاب پاڼي 674–683. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0679644293. مؤرشف من الأصل في March 18, 2015. د لاسرسينېټه June 27, 2015. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة)