فراه ولايت
فراه ولايت د افغانستان په جنوب لوېديځ کې پروت دى چې لویدیځ ته یې ايران شمال ته هرات سویل ته نیمروز او ختیځ لورته یې هلمند او غور ولایتونه ګډه پوله لرې. اکثره اوسېدونکي يې پښتانه دي. له پښتنو پرته تاجېک او بلوڅان هم په کې ژوند کوې.
| پلازمېنه |
|---|
| عمومي مالومات | |
|---|---|
| وګړو شمېر |
۵۶۳٬۰۲۶[۱]  |
| پکي شاملې اداري سیمې | |
| رسمي ژبه | |
| ځايي ژبې | |
| د حکومت مشر | |
| اداري سیمه | |
| هېواد |
| د ځای کچه |
۴۸٬۴۷۰٫۹ كيلومتر مربع |
|---|
| کورډينېشن |
|---|
رسنۍ
تاریخ
فراه ولایت چي لرغونوالۍ یې زرګونه کلونه تاریخ لري د لرغوني سیستان او زرنج له جغرافیایي، ستراتیژیکو او سیاسي سیمو څخه ګڼل کېدی. دغه ولایت د یو شمېر تاریخي اثارو په درلودلو سره د افغانستان په سوېل لویدیځه حوزه کي ځانګړی ځای لري. د یاد ولایت له مرکز څخه لس کیلومتره لیري د کافر کلا په نوم یوه سیمه چي د فراه ولایت لرغونتوب او پخوانی تاریخ په نښه کوي اوس هم شتون لري.
تر میلاد درې پېړۍ مخکي کله چي اسکندر مقدوني پر هخامنشي واکمنۍ باندي یرغل پیل او لوی شمېر سیمي یې ترې لاندي کړې د فراه سیمه هغه وخت د یو سیمه ییز مشر چي ساتراپي یې ورته ویل تر واک لاندي وه او په هخامنشي واکمنۍ پوري یې اړه درلوده. اسکندر مقدوني د مخامنشي واکمن تر مرګ وروسته د فراه سیمه پخپلي واکمنۍ ورګډه کړه.
د پارتیانو او ساسانیانو په واکمني کي
د پارتیانو په واکمني کي فراه د آریا (( د لرغوني افغانستان هرات ولایت)) د سیمي اړوند یو ولایت وو. د پارتیانو تر پرځېدو وروسته په پنځمه زیږدیزه پېړۍ کي فراه د ساسانیانو د واکمنۍ یوه ستراتیژیکه اقتصادي سیمه وګرځېدل او د سیسان، هرات او لرغوني هندوستان لاري یې له یوبل سره وصل کړې.
اسلامي واکمني
په 651 زیږدیز کال کي فراه په رسمي ډول د اسلامي نړۍ یوه برخه وګرځېدل او د اموي خلافت تر پرځېدو وروسته کله چي عباسیان واک ته ورسېدل دلته د طاهریانو، سفاریانو، سامانیانو، غزنویانو، غوریانو، خوارزمشاهانو، بخارا سلطنت او صفویانو واکمنۍ راغلې.
هوتکیان او ابدالیان
په 1709 زیږدیز کال کي د هوتکیانو له لوري دغه ولایت خپلواک او افغانان واتوانېدل چي د پارس ترک توکمه صفویان له سیمي وباسي. د هوتکیانو تر دورې وروسته دا ځای ابدالي افغانانو ته پاته سو او په 1862 زیږدیز کال کي امیر دوست محمد خان له بل افغان واکمن سلطان جان څخه ونیول چي تردې وروسته د سوېل لویدیځ افغانستان د یوې مهمي سیمي په توګه رامنځ ته سوه.
افغان_شوري جګړه
د شوروي افغان جګړې پر مهال فراه ولایت د شورویانو 357 فرقې ونیوی او په 1982 کال کي یې مجاهدین له ښاره شاتګ ته مجبوره کړه. په 1992 کي د شورویانو تر وتلو او ډاکټر نجیب الله حکومت تر پرځېدلو وروسته فراه ولایت د جمعیتي جنګسالار اسماعیل خان له لوري ونیول سو خو په 1995 کي یې بیرته له لاسه ووت او طالبانو ترې لاندي کړ.
اوبه
ښونه
ولسوالۍ
- انار دره ولسوالۍ
- بالا بلوک ولسوالۍ
- بکوا ولسوالۍ
- پر چمن ولسوالۍ
- پشت رود ولسوالۍ
- خاک سفید ولسوالۍ
- شیب کو ولسوالۍ
- فراه
- قلعه کاه ولسوالۍ
- ګلستان ولسوالۍ
- لاش او جواین ولسوالۍ
| ولسوالۍ | مرکز | نفوس | مساحت[۲] | اقوام[۳] |
|---|---|---|---|---|
| انار دره ولسوالۍ | ۲۴٬۷۸۲ | ۵٬۰۰۰ کیلومترمربع | تاجیکان | |
| بکوا ولسوالۍ | ۳۹٬۸۷۱ | ۲٬۴۲۴ کیلومترمربع | پښتانه | |
| بالا بلوک ولسوالۍ | ۷۲٬۴۶۵ | پښتانه | ||
| فراه | فراه | ۱۰۹٬۴۰۹ | ۳٬۵۰۰ کیلومترمربع | پښتانه، تاجیکان او بلوڅان |
| ګلستان ولسوالۍ | ۴۹٬۷۷۴ | ۷٬۱۰۲ کیلومترمربع | پښتانه | |
| خاک سفید ولسوالۍ | ۳۴٬۶۰۰ | ۱٬۲۰۰ کیلومترمربع | پښتانه | |
| لاش و جوین | ۲۰٬۴۹۹ | ۵٬۴۹۱ کیلومترمربع | تاجیکان | |
| پر چمن ولسوالۍ | ۱۱۵٬۶۲۶ | ۶٬۶۹۴ کیلومترمربع | پښتانه | |
| پشت رود ولسوالۍ | ۳۶٬۳۱۵ | ۱٬۲۰۰ کیلومترمربع | پښتانه او تاجیکان | |
| قلعه کاه ولسوالۍ | ۳۰٬۶۵۳ | ۳٬۵۹۸ کیلومترمربع | پښتانه | |
| شیب کو ولسوالۍ | ۲۳٬۰۱۳ | ۲٬۷۳۸ کیلومترمربع | پښتانه |
- ↑ "د هېواد د وګـړو اټکل ۱۳۹٩". June 2020.
- ↑ Afghanistan Geographic & Thematic Layers
- ↑ "Loading". Aims.org.af. 2005-04-12. خوندي شوی له the original on ۱۵ ژوئن ۲۰۱۱. بياځلي په 2011-06-10.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)CS1 errors: dates (link)