بلخ ولايت

بلخ ولایت د افغانستان په شمال کي د هیواد په کچه یو له سترو پنځو اقتصادي، سیاسي او تاریخي ولایتونو څخه دی، چي پلازمینه یې د مزارشریف ښار ګڼل کیږي، او د 1400 هجري لمریز کال د اټکل له مخي یو میلیون او 543 زره تنه وګړي او 16186 کیلومتره مربع مساحت لري. دغه ولایت په افغانستان کي د څو زره کلن تاریخ په درلودلو سره د لرغوني اریانا یو له لمړنیو ولایتونو څخه بلل سوی دی.

بلخ

د مزار شریف انځور بلخ ولایت

اړوند

پلازمېنه	مزار شريف

ټوليز مالومات

عمومي مالومات	د افغانستان ولايت
وګړو شمېر	۱٬۵۰۹٬۱۸۳ — ۱٬۳۲۵٬۷۰۰
پکي شاملې اداري سیمې	Balkh (en) — چار بولک ولسوالۍ — چارکنټ ولسوالۍ — چمتال ولسوالۍ — دولت آباد ولسوالۍ — ده دادي ولسوالۍ — کلدار ولسوالۍ — خولم ولسوالۍ — کشنده ولسوالۍ — مارمل ولسوالۍ — Mazar-i-Sharif (en) — نهر شاهي ولسوالۍ — شولګره ولسوالۍ — شورتپه ولسوالۍ — زاري ولسوالۍ
رسمي ژبه	دري — پښتو
ځايي ژبې	Southern Uzbek (en) — Inku (en) — افغان ګونګۍ ژبه — تورکمني ژبه
د حکومت مشر	والي
اداري سیمه	افغانستان
هېواد	افغانستان

اړين مالومات

مهمې پېښې	Battle of Balkh (en)

کچه او لوړوالی

د ځای کچه	۱۶٬۱۸۶٫۳ كيلومتر مربع

نور مالومات

کورډي‌نېشن	۳۶°۴۵′ شمال ۶۷°۰′ ختیځ

بلخ ولایت شمال لور ته له تاجکستان، ازبکستان او ترکمنستان هیوادونو، ختیځ ته له کندز او بغلان ولایتونو، سویل ته له سرپل او سمنګان ولایتونو او لویدیځ ته له سرپل او جوزجان ولایتونو سره ګډه پوله لري.

تاریخ

د بلخ اوسنئ ولایت له زیږدیز څخه دوې زریزي دمخه په لرغوني افغانستان کي د اریایانو لمړنۍ پلازمینه او مهم ښار وو. دغه ولایت د لمړنیو اریایي ټبرونو او وروسته د سکندر مقدوني څخه پاته شونو د بخدي په نامه باله، چي ریښې یې له یوناني ژبي سره اړه درلوده. په اسلامي نړۍ کي د پارس او لویدیځ افغانستان وروسته بلخ ولایت د اموي خلافت په زمانه کي د مسلمانانو له لوري تر برید لاندي راغی او د اسلام مبارک دین دلته تر کابل مخکي په خورېدو سو، چي وروسته یې د عباسي خلافت په زمانه کي د پام وړ پرمختګ وکړ.

د عباسي خلافت د کاواکه کېدو پر مهال د افغانستان بلخ ولایت یو له هغه سیمو څخه وو، چي د اسلامي نړۍ په ختیځ سیاست کي یې مهم رول ولوباوه، او د طاهري، صفاري او ساماني واکمنیو لوی مرکز پاته سو. دغه ولایت په دیارلسمه زیږدیزه پېړۍ د خوارزم شاهي واکمنۍ د پرځېدو په پایله کي د مغولانو له لوري سخت ویجاړ سو، او د لوی شمېر مسلمانانو د شهادت ترڅنګ یې څو زره کلن تمدن هم ستر زیان ولیدی.

د مغولي واکمنۍ تر نړېدو وروسته تیموریانو، ازبکانو او بېلابیلو دولتونو بلخ ولایت پخپل نوبت فتحه او دلته یې خپلي واکمنۍ رامنځ ته کړې. د صفوي او مغول واکمنیو په وړاندي د هوتکي دورې ستر پاڅونونه ددې لامل سوه تر څو بلخ ولایت هم د افغانستان د نورو په سیمو کي په څېر د افغانانو په مټ خپلواک سي او د دراني واکمنۍ پر مهال په رسمي توګه د افغانستان برخه وګرځېدل.