د "د افغان-انگرېز لومړۍ جگړه" د بڼو تر مېنځ توپير

د سمون لنډیز نسته
Content deleted Content added
د سمون لنډیز نسته
د سمون لنډیز نسته
۱ کرښه:
{{Infobox military conflict
{| style="margin: 0 0 1em 1em; border-collapse:collapse; font-size: 90%;" border="1" cellpadding="2" align="left" cellspacing="0"
|image=[[File:Britattack.jpg|300px]]
|- style="background-color:lightblue;"
|caption=A British-Indian force attacks [[Battle of Ghazni|Ghazni fort]] during the First Afghan War, c.1839.
! colspan|conflict="2" | <br />د افغان او انگریز لومړی جگړه<br />
|-
|partof=[[ستره لوبه|لويې لوبې]]
|- id=infObrazek
|date=مارچ 1839–اکتوبر 1842
| style="text-align:center;" colspan="2"|[[دوتنه:Last-stand.jpg|350px]]
| place=[[افغانستان]]
|-
|result=د افغانانو برۍ<ref>Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "Afghanistan. §5.3 De tijd van de Britse invloed". Microsoft Corporation/Het Spectrum.</ref><ref name="Kohn">{{Cite book |last=Kohn |first=George Childs |date=2013 |title=Dictionary of Wars. Revised Edition |url=https://books.google.com/books?id=qTDfAQAAQBAJ&pg=PA5 |location=London/New York |publisher=Routledge |page=5 |isbn=9781135954949}}</ref>
! align="right" valign="top" |تاريخ
*British conquer Kabul, imprison [[Dost Mohammad Khan (Emir of Afghanistan)|Dost Mohammad]] and install [[Shah Shujah Durrani|Shah Shujah]] (August 1839)<ref name="Kohn"/>
|۱۸۳۸-۱۸۴۲
*Dost Mohammad escapes, but is recaptured and deported (1840)<ref name="Kohn"/>
|-
*Afghan uprisings and harsh winters force [[1842 retreat from Kabul|British withdrawal]],<ref name="Kohn"/> Shah Shujah killed (1841–2)
! align="right" valign="top" |هېواد
*Dost Mohammad reinstalled to the throne (1843)<ref name="Kohn"/>
| [[افغانستان]]
|[[دوتنه:combatant1={{flagicon image|Flag of Afghanistan (1880–1901)pre-1901.svg|20px]]}} [[د افغانستان امارت]]
|-
|combatant2={{flag|British Empire}}
|- style="background-color:lightblue;"
*{{flagicon image|Flag of the British East India Company (1801).svg}} [[British East India Company]]
! colspan="2" |پوځونه
|commander1={{flagicon image|Flag of Afghanistan pre-1901.svg}} [[امير دوست محمد خان]]{{POW}}<br>{{flagicon image|Flag of Afghanistan pre-1901.svg}} [[سردار محمد اکبر خان]]
|-
|commander2={{flagicon image|Flag of the British East India Company (1801).svg}} [[وېليم حې مېکناټن]]{{KIA}}<br>{{flagicon image|Flag of the British East India Company (1801).svg}} [[John Keane (British army officer)|John Keane]]<br>{{flagicon image|Flag of the British East India Company (1801).svg}} [[Willoughby Cotton|Sir Willoughby Cotton]]<br>{{flagicon image|Flag of the British East India Company (1801).svg}} [[George Pollock]]<br>{{flagicon|British Empire}} [[William George Keith Elphinstone|William Elphinstone]]{{POW}}<br />{{flagicon image|Flag of Afghanistan pre-1901.svg}} [[شاه شجاع]]{{KIA}}
! align="right" valign="top" |[[دوتنه:Flag of the United Kingdom.svg|20px]] بریتانوی امپراطوری
|strength1=
|[[دوتنه:Flag of Afghanistan (1880–1901).svg|20px]] افغانستان
|strength2=
|-
|casualties1= ~500 سرتېري{{citation needed|date=May 2015}}<br>
|- style="background-color:lightblue;"
1,500 نيول شوي{{citation needed|date=May 2015}}
! colspan="2" |قوماندان
|casualties2=4,700 سرتېري + 12,000 [[camp follower]]s<ref name=baxter>{{cite encyclopedia|last=Baxter|first=Craig|title=The First Anglo–Afghan War|encyclopedia=Afghanistan: A Country Study|publisher=Claitor's Pub. Division|location=Baton Rouge, LA|isbn=1-57980-744-5|url=http://memory.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+af0012)|editor=Federal Research Division, Library of Congress|accessdate=23 September 2011}}</ref>
|-
|}}
! align="right" valign="top" |[[وېليم حې مېکناټن]]<br />John Keane<br />William<br /> [[مونټ سټوارټ الفنسټن]]<br />George Pollock
|[[امير دوست محمد خان]]<br />[[سردار محمد اکبر خان]]<br />
|-
|}
 
'''د افغان ـ انگرېز لومړنۍ جگړه''' په کال ۱۸۴۲ زېږيز کې د برتانوي ـ هند لخوا په [[افغانستان]] باندې د يرغل په ترڅ کې پيل شوه . دا د نړۍ په تاریخونو کې د [[ستره لوبه|لويې لوبې]] په نوم ياده شوې او دا ځکه چې د ۱۹ مې پېړۍ د ځواک پر سر د ښکرورو دوو ځان منليو روسيې او امريکي ـ انگرېز لخوا په منځني اسيا باندې د خپل نفوض اچولو د سيالي په ترڅ کې توده شوه، خو په منځ کې ېې ډېر بې گنا ولسونه ښکېل شول. او دا د ختيځې هندي کمپنۍ چې انگرېزانو ېې په پلمه هند او شاوخوا سيمې ونيولې اود خپل د لالچ له کبله د نفوض زياتولو پلانونه جوړول وغځوله . دانگرېزانو په تاريخ کې د افغان ـ انگرېز جگړو ته د انگرېز راج يا انگرېز قوت لپاره د يو ډېر لوی گوزار په سترگه کتل شوی . کله چې امير دوست محمد خان په افغانستان کې پاچا شو ، شاه شجاع هند ته ولاړ او دا وخت انگرېزانو ته په [[افغانستان]] کې د مداخلې لاره برابره شوه. انگرېزانو د [[افغانستان]] اصلي وارث شاه شجاع گاڼه ، او دا چې په هغه کې ېې خپلې گټې ليدلې وې نوځکه ېې د مرستې ژمنې ورسره وکړې او راپه مخه ېې کړ . د ۱۸۳۹ زېږدي کال په اپرېل کې ېې په کندهار او د همدې کال د اگست په مياشت کې ېې په [[کابل]] کې د پاچا په توگه اعلان کړ . خو په زرگونو انگرېزان ورسره وه . شاه شجاع په نامه پاچا و ، ټولې چارې او واک و اختيار د انگرېزانو په لاس کې وه . دا وخت [[امير دوست محمد خان]] له څو تنو زامنو سره [[مزار شريف]] او بيا بخارا ته ولاړ .