د "هايدروجن بم" د بڼو تر مېنځ توپير

▲په نوموړې كړنلاره كې د هايدروجن هستې كتل ( ه ١٨٧٥,٧ ميګا الكترون ولټ ) او دپروتون كتله ( ٩٣٨,٣ ميګا الكترون ولټ ) او د نيو رت ون كتله ( ٩٣٩,٦ ميګا الكترون ولټ ) ميګا الكترون ولټ قيمت لر ي څرنګه چى ددرانده هايدروجن او يا په بل نامه دويترون اتوم هسته د يو پروتون او يو نويترون څخه جو ړه د ه نوسړى به داسى فكر كوي چېګڼه كه د هغوى دواړو كتلى سره يو خاى شي نو به دهايدروجن هستى كتله (١٨٧٥,٧ميګا الكترون ولټ ) لاس ته راشي. خوپه رښتيني ډول اود تجربې له مخې داسې نه ده ځ. كه كله چې د پروتون او د نيوترون كتله سره جمع كړو(٩٣٩,٦+٩٣٨,٣ ) نو مساوي له ( ١٨٧٧,٩ ميګا الكترون ولټ ) سره كيږي يعنې دوه عشاريه دوه ميګا الكترون ولت انرژى يې نسبت د ها يدروجن هستې څخه زيا تيږي . دا په دې مانا چى كه دهايدروجن هستې كتله د نويترون او پروتون دجمعې په كتله وويشو (١٨٧٧,٩ : ١٨٧٥,٧) نو صفر عشاريه يو په سلوكې د پروتون او نويترون د جمعې كتلي څخه كوچنى ده .

▲دانرژي او كتلې د معادل اړيكې په اساس دنويترون اود پروتون مجموعي كتلې او دغه د هايدروجن كتلې څخه زياتۍ زرمه برخه كتله په انرژي بدليږي اوقيمت يې دوه عشار يه دوه ميګا الكترون ولټه اندازه شوې ده. نوموړې انرژي د الكترو مقنا طيسي وړانګولكه ګاما وړانګې (فوتون) په ډول خپريږي. دا ځكه چې تجربو وښودله چې د هرې يوې ګاما وړانګې انرژي مساوي ده له يو عشاريه يو ميګا الكترون ولټ چې په ګډ ه سره يې دوه عشاريه دوه ميګا الكترون ولټ انرژي كيږي. په طبيعت كې يو بل ژوند ى بيلګه چې هلته كتله په انر ژي يا وړانګو بدليږي د لمر او ستورو دننه صورت نيسي او له دې كبله رڼا خپروي اوليدل كيداى د .شي ا په دې مانا چې د ها يدروجن بم فزيكي او كيمياوي كړنلاره په طبيعي شكل سره دلمر او د ځليدونكوستورو په ننه كې صورت نيسي . په كيهان كې دلمر او دستورو كتله د ها يدروجن او هيليم هستې څخه جوړې دي چې د يونايزيشن ګاز شكل لري . كله چې دوه نويترونه اودوه پروتونه سره ( ټوله كتله يې ٣٧٧٧,٨ ميګا الكترون ولټ) ويلي شي نود هيليم هسته يا دالفا زره چې كتله يې (٣٧٢٧,٥ميګا الكترون ولټ) ده لاس ته راځي او صفر عشاريه اته په سلو كې د الفا زرې كتله څخه زياتى كتله په انرژي بدليږي په دې كړنلاره كې دنوموړو زرو دتړون انرژي چې قيمت يې اته ويشت ميګا الكترون ولټ دى ازاديږي اود ځمكې خواته د لمروړانګې يعنې الكترو مقنا طيسي وړانګو په څيرخپريږي. په دې اساس كه چيرته ددرانده هايدروجن دوه هستې سره ويلې كړونود هيليم اتوم هسته هم لا سته را وستلاى شو. اوكه نوموړې كړنلاره پر مخ بوزو تر څوچې كتله يې يو كيلو ګرام پورې ور سيږي نو په نتيجه كې دوه سوه مليون كيلو واټ انرژي ازاديږي. نوموړې دهستو د ويلې كيدلو فزيكي اوكيمياوي كړنلاره چې د هايدروجن بم دجوړښت طبيعي شكل لرى دلمر دننه صورت نيسي د پنځه ملياردوكالونود مخه پيل شوې ده نو له دې كبله پخپله لمرترټولوغټ ترين هايدروجن بم تشكيلوي چې د يو هستوي تنورورته ويلاى شو .