د "پولي وینايل کلورايډ" د بڼو تر مېنځ توپير

''' پولي وینایل کلورایډ''' ''([[انگرېزي ژبه|په انگرېزۍ]]: Polyvinyl chloride)'' په لنډه یې PVC او په وګړیزهوگړیزه ژبه یې پلاستیک بولي.

پولي وینایل کلورایډ د وینایل کلورایډ د پوليمیریزیشن څخه په لاس راغی او د مندلو سره یې هڅه وشوه چې نور پنځ (طبیعت) وه نه ځوروي او د پنځیزو توکونو لکه: لرګی،لرگی، وسپنه، سیمټ او داسو نورو د کارولو څخه لاس واخلي او یا یې کاروونه کمکۍ کړي.

په ۱۸۳۸ زیږیدیز کې حینري ویکتور ریجنیلت فرانسوي عالم په یوه ناڅاپي پېښه کې او بیا په ۱۸۷۲ زیږیدیز کې ائګینائگین باومن الماني کیمیاپوه پولې وینایل کلوریډ وموندل. د دغه نوښت څخه نه یوه او نه بل کومه ګټهگټه پورته کړه. وروسته په ۱۹۱۲ زیږیدیز کې ایوان اوسترومیسلینسکي (روسي) او فریتز کلات (الماني)، پوهانو په ملګرتیاملگرتیا سره هغه زهري کلور چې په پولي وینایل کلورایډ کې شتون درلودل په اسانه جلا کړل. خو بریالي نه شول چې یوه ښه او د کار وړ توکی ترې جوړ کړي. په ۱۹۲۶ زیږیدیز کې والدو سیمون امریکایي دغه توکی پلاستیکي کړ او هر ډول فورم او بڼې یې ورکړې.

د پولي وینایل کلورایډ بنسټ مالګهمالگه او تېل دي. د مالګېمالگې څخه کلور او د اومه تېلو د شننې څخه ايتلین په لاس راوړل کېږي. کلور ۵۷ سلنه، ايتلین ۴۳ سلنه په دغه تړنګتړنگ کې ونده اخلي او د یو ځای کولو څخه یې دای کالوریتان جوړېږي. بیا د دای کالوریتان یوه برخه د ایلیمینشن د عملې (Elimination reaction) په مرسته لمنځه وړي او پاتې شوې برخه د هایدروجن کلورایډ په ګازوگازو او په وینایل کلورایډ باندې شننه او تجزیه کېږي. په لاس راوړل شوې وینایل کلورایډ د اوبو سره په یوه ریاکتور کې یو ځای کوي او د جګجگ فشار او د لوړې تودوخې په مرسته پوليمیریزیشن کېږي او په یوه اومه پولي وینایل کلورایډ بدلیږي. وروسته د چاڼولو او پاکولو څخه په لاس راوړل شوي پولي وینایل کلورایډ د یوه سپین پوډر بڼه لري.

پوډر سره د [[جمعي تعامل|جمعي تړنګتړنگ]] په مرسته د تودوخې په کابو ۱۸۰ – ۲۰۰ درجو کې جمع کونکي (په انګریزۍانگریزۍ: Additives) ګډويگډوي. جمع کونکي د بنسټ ییز پولي وینایل کلورایډ په ځانګړنوځانگړنو کې بدلون راولي. بنسټ ییز پولي وینایل کلورایډ یو وچ ماتېدونکی توکی دی جمع کونکي کله توکي ته پیاوړتیا، کله کلکوالی او کله یې هم نرمه وي.

د پیاوړتیا د ډېرولو له پاره یې د وار (وهلو) په وړاندې اکریلونیتریل بوتادین استایرن (په انګرېزۍانگرېزۍ: Acrylonitrile butadiene styrene ، لنډیز:ABS) ورګډويورگډوي. داسې پولي وینایل کلورایډ د کلک په نامه یادېږي.

هغه توکونه چې بهر کارېږي او د لمر د وړانګووړانگو سره اړیکه کوي په بله وینا چې د UV د وړانګووړانگو اغېزې یې لږ کړې وي او د توکونو رنګرنگ یې ساتلی وي، بنزوفنونن، بنزوتریازول پولي وینایل کلورایډ ته ورډېروي.

د نرمولو د پاره د وینایل کلورایډ سره پلاستیکي کونکي (په انګرېزۍانگرېزۍ: Plasticizer) یو ځای کيږي چې د نرم پولي وینایل کلورایډ په نامه یادېږي.

چې د جمعي تړنګتړنگ په بهیر کې یې د ژوبلېدو مخنیوی کړای وي سمونکي (په انګرېزۍانگرېزۍ: Stabilizer) ورسره یو ځای کوي. سمونکي کېدای شي سرپ سولفات وي. خو نن ورځ کلسیم او کیمیاوي مالګهمالگه ډېره کارېږي.

پولي وینایل کلورایډ یو ترموپلاستیکي توکی دی. د دغې ځانګړنېځانگړنې څخه یې ګټهگټه پورته کېږي او د ویشتنې بهیر په مرسته یې په غالب کې ننباسي او د تودوخې درجه یې د کنګلکنگل اکر ته راولي. د دغې موخې د پاره [[ویشتنه| د ویشتنې د ماشین]] څخه کار اخلي.

پولي وینایل کلورایډ په غټه توګهتوگه د ماشومانو د لوبو د شیانو په پار هم کارېږي. خو دې سره به د پولي وینایل کلورایډ په جوړښت کې د روغتیا د ګواښنېگواښنې جمع کونکي ګډگډ نه وي. دا خبره ډېره جدي ده او په دې موخه جوړه شوې پولي وینایل کلورایډ د ډېرو جدي نورم او د کنترول د کتاب د مخه کنترولېږي.

== د پولي وینایل کلورایډ ګواښنهگواښنه ==

د دغه توکي د جوړو شویو شیانو د ځانګړنېځانگړنې څخه څرګندهڅرگنده شوې چې دغه توکی په عادي اکر (حالت) کې د استعمال وړ او د انسان د روغتیا لپاره هیځ کوم زیان نلري. هغه جمع کونکي (لکه سرپ) چې پخوا ورسره ګډېدلگډېدل نن نه ورسره ګډېږيگډېږي او د هغوی پر ځای نورو توکونه چې انسان ته زیان نه لري کاروي.