د "ژونکيميا" د بڼو تر مېنځ توپير

[[انځور:biochemistry.gif|thumb|کيڼبټنوک|[[فرېدرېخ وهلر|وهلر]] د [[يوريا]] د جوړښت کتنه کوي.]]

'''ژونکيميا''' په ژونديو اورګانيزمونواورگانيزمونو کې د کيميايي کړنو د شننو او څېړنو زده کړې ته وايي.<ref>[http://dictionary.reference.com/browse/biochemistry ډېکشنري.کام]</ref> همدا نوم د ژوند او کيميا د وييونو يو تړنګنومتړنگنوم دی. ژونکيميا ته په انګرېزيانگرېزي ژبه بايوکېمېسټري يا "biochemistry" وايي. د انګريزيانگريزي ژبې همدا نوم خپل آر له يواني لغت βιοχημεία biochēmeia, چې مانا يې ده "د ژوندانه کيميا" څخه اخيستې.<ref>[http://www.kypros.org/cgi-bin/lexicon پرليکه يوناني ژباړوکی]</ref> د پوهې همدا ډګرډگر د سلولي توکيو د جوړښت او کړنو سره سروکار لري، د ساري په توګهتوگه [[پروټين]]ونه، کاربوهايډرېټ، هشمي توکي، [[هستوي اسيد]]ونه او ډېر نور ژونماليکيولونه. د کيميايي ژونپوهنې موخه دا ده چې د ژونکيميا په ډګرډگر کې راپورته شويو پوښتنو ته د هغه پرمختللي اوزارونو په مرسته چې په کيميايي جوړښتونو کې دي، ځواب ووايي.

که څه هم چې داسې ګڼگڼ شمېر ژونماليکيولونه شته، چې ډېری يې پېچلي او لوی ماليکيولونه دي ([[پوليمر]] بلل کېږي) چې د يو شان پر له پسې يوونونو څخه جوړ شوي ([[مونومر]] بلل کېږي). د ژونماليکيولونو هر پوليمريز ټولګیټولگی د يو ډول بېلابېلو يوونونو يو سيټ لري. د ساري په توګه،توگه، يو پروټين يو داسې پوليمر دی چې له ۲۰ او يا هم ډېرو [[امينو اسيد|امينو اسيدونو]] څخه جوړ شوی. ژونکيميا د اهمو ژونماليکيولونو لکه پروټينونه، په ځانګړيځانگړي توګهتوگه د اينزايمونو د کټلايز شوي تعاملونو، د کيميايي ځانتياوو په اړه يوه څېړنه او د زده کړې ارت ډګرډگر دی.

د سلولي ميټابوليزم او اېنډوکراين غونډال ژونکيميا په پراخه کچه سپړل شوې. د ژونکيميا په نورو برخو کې د ژنيټيک کوډونو ([[ډي ان اې]]، [[آر ان اې]])، [[د پروټينو جوړښت]]، [[سل مېمبرېن]] لېږد, او د لېږدنده سېګنالونوسېگنالونو زده کړې شاملې دي.