د "کندهار ولايت" د بڼو تر مېنځ توپير

'''كندهارکندهار''' د [[هېواد]] سويل لوېديځ ته پروت ولايت دى او د [[افغانستان]] د لويو تاريخي مركزونومرکزونو څخه شمېرل كېږيکېږي. د منديګكمنديگک تاريخي كيندنېکيندنې د كندهارکندهار په ۲۰ كيلوکيلو مترۍ كېکې موقعيت لري، چې د لرغونپېژندنې له مخې د برنج او مفرغ په دورو پورې اړه لري.

په همدې اساس له ميلاده مخكېمخکې د ۱۰۰۰ او ۲۰۰۰ كلونوکلونو په منځ كېکې د سند، [[ايران]] او بين النهرين ګرځندويانوگرځندويانو او سېلانيانو دې تاريخي مركزمرکز ته تګتگ راتګراتگ کاوه. له [[هرات]]، [[باختر]] او [[سيستان]] خڅه كوچيانکوچيان هم په دې تاريخي لاره تېرېدل.

دا حوزه په [[اوېستا]] كېکې د هراوارتي په نامه ياده شوې ده او د [[اراكوزيااراکوزيا]] د نوم يادونه هم د همدې ځاى لپاره شوې ده. په لومړيو مرحلو كېکې دلته كرنيزهکرنيزه زمكېزمکې وې.

كندهارکندهار هغه مهال ډېر شهرت ترلاسه كړکړ چې په ۱۷۴۷ ز كالکال كېکې [[احمد شاه دراني]] د افغانستان واکمن ومنل شو او کندهار یې د هېواد د پلازمېنې په توګهتوگه وټاکله.

د ښار په مركزمرکز كېکې د مېوند ودانۍ وجود لري، چې په ۱۸۷۱ ز كالکال جوړه شوې ده. [[خرقه شريفه]] له [[بخارا]] نه دې ښار ته د [[احمد شاه دراني|احمدشاه بابا]] په پېر كېکې راوړل شوې ده. د [[ميرويس هوتک|ميروېس خان نيكهنيکه]] او احمدشاه بابا زيارتونه په همدې ښار كېکې دي او د كندهارکندهار چهل زينه يې د غره په لمنه کې ده چې تاريخي ارزښت لري او د چهل زينې د پاىۍ په برخه كېکې د بابر شاه يادښت په ډبره كېکې كيندلکيندل شوې دى. كندهارکندهار په ۱۷۰۸ز كالکال كېکې ميروېس خان د خپل حكومتحکومت د مركزمرکز په توګهتوگه وټاكه،وټاکه، هغه په كوكرانکوکران کې موقعيت درلود چې له اوسني ښار څخه ډېر لرې نه دې.

بايد ووايو چې لوى سكندرسکندر اراكوزيااراکوزيا په كندهارکندهار كېکې د اسكندرياسکندري په نوم يوه لويه كلكهکلکه پوځي او دفاعي كلاکلا جوړه كړهکړه چې د كندهارکندهار عظمت او حېثيت يې لا لوړ كړکړ.

د كندهارکندهار ولايت د ۴۷۶۷۶ كيلوکيلو متره مربع زمكېزمکې په لرلو سره د اداري وېش له مخې په لاندې ډول وېشل شوی دی :

**[[كندهارکندهار مركزمرکز]]

**[[شاه ولي كوټکوټ ولسوالي]]

**[[غوركغورک ولسوالي]]

**[[رېګرېگ ولسوالي]]

**[[شوراوكشوراوک ولسوالي]]

**[[سپين بولدكبولدک ولسوالي]]

**[[خاكرېزخاکرېز ولسوالي]]

== د كندهارکندهار اوبهوا ==

كندهارکندهار د استوايي اقليم لرونكېلرونکې دى، سويل خواته يې د شوابكشوابک او سري شګېشگې د دښتو موجوديت ددې ولايت ځانګړتياوېځانگړتياوې صحرايي او نيمه صحرايي ته اړولي دي.

په كوموکومو ځايونو كېکې چې شين غر او كافرجرکافرجر غرونه موقعيت لري او د ارغنداب سيند يې له كوزنيوکوزنيو سويلي برخو نه تېرېږي، هوا يې معتدله كړې،کړې، او د ډنډ، پنجوايي، مېوند، ارغنداب او د شګېشگې ولسوالۍ د ښي او زړه راښكونكيراښکونکي هوا لرونكېلرونکې دي. پورته يادې شوې ولسوالۍ په پسرلې او اوړي كېکې ښه مرطوبه هوا لري، ژمې يې نسبتا معتدل او اوړې يې تود وي.

د اوړي په تودو مياشتو كېکې د تودوخې لوړه درجه ۳۰ سانتي ګرېډهگرېډه او منځنۍ درجه يې ۱۹سانتي ګرېډهگرېډه او د تودوخې تيټه درجه يې ۵ سانټي ګرېډوگرېډو ته راښكتهراښکته كېږيکېږي . د كالنيکالني اورښت انازه يې له ۲۰۰-۳۰۰ ملي مترو پورې ټاكلټاکل شوې. خو په شګلنوشگلنو سيمو كېکې له ۸۰ ملي مترو څخه كمکم وي.

== زمكنېزمکنې جوړښت ==

== وګړيوگړي ==

== فرهنګي،فرهنگي، پوهنيز او ټولنيز حالت ==

وروسته له هغه چي خرقه شريفه كندهارکندهار ته راوړل سوه، د يو څه پر غاړه واخيست، خو كلهکله چي مودې لپاره د هغې چوپړ په خپله اعليحضرت احمدشاه بابا د افغاني امپراتورۍ د لوېديځو د كالکال ۱۱۸۳ په لومړيو كيکي اعليحضرت احمدشاه بابا ولايتونو د سمبالولو لپاره لښكرلښکر برابر كړکړ او خپله تلى، نو يې د خرقې شريفي د متولي د مقررۍ په هكلههکله فرمان صادر كړکړ.

د نوموړي فرمان پر بنسټ حاجي مولوي عبدالحق د حاجي ملا شكرشکر زوى او د حاجي ملا زلال لمسى په خټه يعقوبزى چي په الكوزيالکوزي ټبر پوري تړاو لري، د دولت د غړو په رايو او تصويب سره د خرقې شريفي و چوپړ او تولا ته وټاكلوټاکل سو.

د نوموړي فرمان چي پر 26مه د دهي (محرم الحرام) د كالکال 1383 س ل صادر سو په يوه برخه كيکي راغلي دي: "خرقه شريفه په هغه بكسبکس كيکي چي ده، بايد په هغه ډول وساتل سي او خلكخلک چي يې زيارت كويکوي نو به د هغه بكسبکس زيارت كويکوي او بكسبکس به پرته د پاچا له حكمحکم څخه نه خلاصيږي." د نوموړي فرمان څخه په ښكارهښکاره توګهتوگه څرګنديږيڅرگنديږي چي اعليحضرت احمدشاه د هيواد د اسلامي او تاريخي ارزښتونو سره په زياته كچهکچه مينه درلوده او هغه بابا به يې په سمه توګهتوگه ساتل، د نوموړي فرمان وصول تر اوسه ياني ۱۴۲۵ س ل پوري پر خپل ځاى پاته دى، چي تقريباً ۲۴۲ كلنکلن تاريخ لري او اوس هم د خرقې شريفي د بكسبکس خلاصول او يا را ايستل د وخت د واكمنواکمن په حكمحکم سره شوني دي. (هغه وخت چي را ايستل يې اړين وبلل سي)

د خرقې شريفي پخوانيو متوليانو په نورو ښارونو كيکي داسي عادت درلود چي د جمعې په ورځو، اختر په ورځو او ځينو مصائبو په پېښېدو سره به يې د خرقې شريفي د زيارت دروازه خلاصوله او كلهکله كلهکله خو به يې د بكسبکس سر هم خلاصاوه او يا خو به يې د بكسبکس څخه را ايستل، او ځيني وختونه خو به د يو ښار څخه و بل ته وړل كېدهکېده.

په وړاندي كلهکله چي دا ستر امانت د اعليحضرت احمدشاه بابا د بلخ په توابعو كيکي خپل نور وځلاوه، زيارت كوونكوکوونکو د پخوانيو متوليانو د عادت پر بنسټ خرقه شريفه به يې مسح كولکول او د ځينو لويانو، مشرانو او چارواكوچارواکو په غوښتنه خو به د بكسبکس سر هم ورته خلاصېدى.

دا حال وليد او پرې كلهکله چي اعلحضرت احمدشاه بابا خبر سو د خپل دربار د ځينو نيكونيکو او صالحو كسانوکسانو په مشوره يې دا حكمحکم صادر كړکړ چي هيڅوكهيڅوک بېله شاهنشاه څخه دا حق نه لري حتى شاهزاده ګانگان او وزيران هم چي د بكسبکس سر دي خلاص كړي،کړي، د همدې پرېكړيپرېکړي له وجي يې د خرقې شريفي د بكسبکس كليکلي د يوه كالکال لپاره په خپله وساتل خو كلهکله چي هرات او مشهد ته تلى نو يې د هغه ستر امانت د بكسبکس كليکلي د كندهارکندهار و يو تن عالم ته چي كورنۍکورنۍ يي گ نسل پر نسل د علم او تصوف په لاره كيکي شهرت لاره وسپارل، نوموړى عالم حاجي مولوي عبدالحق اخوندزاده وه، نوموړى نه يوازي دا چي يو جيد ديني عالم و بلكيبلکي د تصوف او تقوا په نقشبنديه طريقه كېکې يې هم لاس درلود.

نوموړي د خرقې شريفي د راوړلو له نېټې څخه و كندهارکندهار ته د هغې چوپړ او تولا ته ولاړ و، د خرقې شريفي د ساتلو د آدابو پر ځاى كولوکولو په منظور په فرمان كيکي پر دې ټينګارټينگار سوى دى چي په عادي ورځو كيکي دي د كوټېکوټې دروازه نه خلاصيږي او يوازي د جمعې او اخترونو په ورځو كيکي دي خلاصه وي. دا هغه اوصول دي چي تر اوسه په درنښت مراعتيږي، ياني ټولو پاچهانو او واكمنوواکمنو منلي دي. د ملت بابا اعليحضرت محمدظاهر شاه هم د خپلي واكمنۍواکمنۍ په دوره كيکي د خرقې شريفي زيارت ته راتلى او د زيارت د رغولو او د خرقې شريفي په ښه توګهتوگه ساتلو كيکي يې ځانګړېځانگړې پاملرنه كولکول او لازمي لارښووني يې د موضوع په هكلههکله ولايتي چارواكوچارواکو ته كولېکولې.

د خرقې شريفي د زيارت كولوکولو ورځ لكهلکه څنګهڅنگه چي مخكيمخکي هم اشاره وسوه، اوس هم په همهغه ډول ده، ياني د زيارت كولوکولو ورځ د جمعې ورځ ده په دې ورځ باندي د زيارت دروازه د زيارت كوونكوکوونکو پر مخ خلاصه وي. پر كندهارکندهار سربېره د هيواد د ګوټگوټ ګوټگوټ څخه او همدا راز د يو زيات شمېر اسلامي هيوادونو څخه زموږ نور مسلمانان مباركيمبارکي خرقې ته راځي او ځان ته يې دrوروڼه هم د خاتم النبيين حضرت محمد مصطفى زيارت كولوکولو وياړ په برخه كويکوي.

كلهکله چي اعليحضرت احمدشاه بابا په كالکال ۱۱۸۳ س ل د افغاني امپراتورۍ د سمون او پراخوالي لپاره د هيواد لوېديځو ولايتونو (هرات، مشهد او نيشابور) ته په سفر تلى، دا تكلتکل يې درلود چي د خرقې شريفي د زيارت لپاره يو ښه او مناسب ځاى د هغه وخت په عصري بنايي باندي جوړ كړي،کړي، د سفر څخه د راستنېدو وروسته د سختي ناروغۍ له وجي چي ورپېښه وه په دې ونه توانېدى چي د خرقې شريفي لپاره زيارت ځاى جوړ كړيکړي. همدا ناروغي وه چي د ده د هيلو پايله سوه، او د افغان ولس په تاريخ كيکي د هغه ځلانده ستوري لوېدنه وه چي موږ او زموږ تاريخ به تل په وياړي. وروسته له هغه چي د۱۱۸۶ س ل كالکال د خداى تعالى (رجب المرجب) د مياشتي پر شلمه د جمعې په شپه چي د۱۷۷۳ ز كالکال د جون د مياشتي د پايلو سره سمون درلود له دې نړۍ څخه د تل لپاره سترګيسترگي پټي كړېکړې. د هغه ځاى ناستى اعليحضرت تيمورشاه د پلار د هيلو د پوره كولوکولو په خاطر ځيني ګامونهگامونه اوچت كړلکړل. چي په دې هكلههکله يې ځيني نظريې هم درلودې په دې ډول :

1. مباركهمبارکه جامه (خرقه شريفه) بايد وروسته له دې د سلاطينو د لاس آله نه وي.

2. د كندهارکندهار له مركزمرکز څخه و بل لوري ته ونه لېږدول سي او نه هم نورو ښارونو ته يووړل سي. كهکه څه هم كابلکابل ته په داخلېدو سره يې دا خيال درلود خو د درنښت له مخي يې په دې كارکار لاس پوري نه كړکړ. دا په داسي حال كيکي چي په تېرو پېړيو كيکي واكمنوواکمنو د خرقې شريفي لېږدول د ځان وياړ باله.

ده وفرمايل چي د خرقې شريفي د زيارت لپاره دي مناسب ځاى د كندهارکندهار په ښار كيکي همهغه د اعليحضرت احمدشاه بابا د زيارت څنګڅنگ ته ټاكلټاکل سوى دى دا په دې خاطر چي نوموړې سيمه يو خو د ستر غازي د زيارت څنګڅنگ دى د بله اړخه د نوموړي ځاى هوا ډېره ښكليښکلي او خواپاكېخواپاکې ده. په همدې تكلتکل يې د زيارت ځاى د جوړېدو كارکار پيل او پسله څه مودې پاى ته ورسېد.

څرنګهڅرنگه چي مخكيمخکي يادونه وسوه خرقه شريفه د لومړۍ خور(ربيع الاول) پر نهمه د ۱۱۸۲ س ل كالکال كندهارکندهار ته راوړل سوه او خپل نور او انوار يې ولوراوه، دا هغه وخت و چي اشرف البلاد د معمارۍ كارکار پاى ته نه و رسېدلى نو خرقه شريفه يې د اول ځل لپاره د هغه وخت په لومړي جوړ سوي جامع كيکي چي د مرحوم وزير شاه وليخان كورکور ته نژدې و كېښودلکېښودل شوه. او وروسته له هغه چي د خرقې شريفي د زيارت اوسنۍ وداني د اعليحضرت تېمورشاه له خوا د هغه وخت د معمارۍ په عصري بڼه د پخو خښتو، ګچو،گچو، ډبرو او اهاكواهاکو څخه د خپل درانه پلار د زيارت څنګتهڅنگته په يو شنه او كرنيزهکرنيزه مځكهمځکه كيکي چي د كندهارکندهار د شاه ويالې څخه اوبېده جوړه سوه، د يو لړ ديني مراسمو په لړ كيکي ياني د خيراتونو او صدقو په ويشلو او د صادقrدعايو او تكبيرونوتکبيرونو په ويلو د حضرت سيدالاولين و الآخرين محمد مصطفى الوعدالامين و روح ته خرقه شريفه په درنښت او عزت سره د زړې جامع څخه پورته او له درباره څخه په وارو وارو شكرشکر ګذارهگذاره يو چي دا اوسني زيارت ته يې راوړل. د الله الهي نعمت اوس هم زموږ سره سته او موږ يې له فيض او بركتهبرکته څخه برخمن يو، د خرقې شريفي د راوړلو نېټه و اوسنۍ ودانۍ ته 1196 س ل څخه عبارت ده چي تر اوسه (۱۴۵۲ س) پوري ۲۲۹ كالهکاله كيږيکيږي.

د حضرت محمد خرقه شريفه په كندهارکندهار كيکي

كندهارکندهار ته د خرقې شريفي را رسېدنه

ستر امپراطور اعليحضرت احمدشاه بابا خرقه شريفه د څه مودې لپاره د كابلکابل او د هغه د شا او خوا سيمو د خلكوخلکو د زيارت كولوکولو په خاطر د كابلکابل د علي اباد په سيمه كيکي كښېښودلکښېښودل او ځان يې د هغې چوپړ ته په مطلق ډول مسوْل وګاڼه،وگاڼه، او د هغې د بكسبکس كليکلي يې په خپله ساتل.

څرنګهڅرنگه چي احمدشاه بابا په دې وخت كيکي په كابلکابل كيکي اوسېدى كندهارکندهار ته يې فرمان واستاوه او خپل دوهم زوى شهزاده سلېمان يې كابلکابل ته ور وغوښتى، تر څو د حضرت رسول اكرماکرم r مباركهمبارکه خرقه د افغاني امپراطورۍ وياړلي پلازميني كندهارکندهار ته ولېږدوى.

نو هغه وو چي د ۱۱۴۷ لمريز كالکال په دوبي كيکي چي د ۱۱۸۲ سپوږميز كالکال سره سمون لري د كابلکابل څخه مباركهمبارکه خرقه د خپلو موْظفو كسانوکسانو چي يو شمېر علماء، خانان او عسكرعسکر پكښېپکښې وه په ډېر درنښت او عزت پورته او په اول مزل (منزل) كيکي يې د ميدان سيمي ته راورسول، او ده افغانان ته نژدې د مسجدي خان په سراى كيکي يې پر يوه صندلي كښېښودلکښېښودل. وروسته د خرقې شريفي د پورته كېدوکېدو څخه خلكوخلکو نوموړى سراى زيارت كړ،کړ، او پر صندلي باندي يې دېوال راوګرځاوه،راوگرځاوه، او د شمانو لپاره يې شمدانۍ كښېښودېکښېښودې.

نوموړى زيارت تر اوسه پوري سته، خرقه مباركهمبارکه يې په همدې آدابو تر كندهارکندهار پوري راورسول.

د فيض آباد څخه و كابلکابل ته د خرقې شريفي د راوړلو په وخت كيکي او د كابلکابل څخه و كندهارکندهار ته د خرقې مباركيمبارکي بكسبکس به يې د اوښ پر شا كښېښودىکښېښودى او د درېدو په وخت كيکي چي به هر مزل ته ورسېدل پر يو پاكپاک او نوي فرش چي مخكيمخکي به نه وو كارولکارول سوى، پر يوه لوړه سيمه به ورته اوار كړهکړه سو او پر راكښتهراکښته به يې كړه،کړه، او ډيري پيسې به يې ورته نذر او صدقه كړې،کړې، او پر خلكوخلکو به يې ووېشلې او پر يو كاغذکاغذ به يې وليكلوليکل چي : "پر دې اوښ باندي د رسول اكرماکرم r مباركهمبارکه خرقه لېږدول سوې ده هيڅوكهيڅوک حق نه لري چي بار پر يوسي او يا پر سپور سي، دا اوښ نور د چوپړ څخه آزاد دى، او هر څوكڅوک دې ساتنه او پالنه وكړيوکړي"

نوموړى كاغذکاغذ به يې د اوښ په غاړه ور وځړاوه، خلكوخلکو به په هره سيمه كيکي چي خرقه مباركهمبارکه به پر راكښتهراکښته كېدل،کېدل، ډبري پر راوګرځولېراوگرځولې او زيارت به يې كاوهکاوه.

دا چي د خرقې شريفي د رسېدلو نېټه و كندهارکندهار ته د ۱۱۸۲ د لومړۍ خور (ربيع الاول) پر نهمه چي د ۱۱۴۷ لمريز كالکال د زمري د مياشتي د درېيمي نېټې سره سمون لري ټاكلټاکل سوى ده، خو ښايي چي د څېړونكيڅېړونکي سهوه وي، او حقيقت داسي برېښي چي د خرقې شريفي د رسېدلو نېټه و كندهارکندهار ته د ياد سوي كالکال د درېيمي خور (جماد الاول) نهمه نېټه چي د تلي د مياشتي د لومړيو ورځو سره سمون لري وي.

دا چي د ځينو مهمو اړيو په خاطر د خرقې شريفي په لېږدولو كيکي د درنښت له مخي د تلوار څخه كارکار اخيستل سوى دى، د قبول وړ دى، او شهزاده سلېمان دراني د نوموړي كالکال په دوبي كيکي د خرقې شريفي سره و كندهارکندهار ته حركتحرکت كړىکړى دى. دا يوه يادونه وه. دا چي په ماخذ كيکي ۹ مه د لومړۍ خور د ۱۱۸۲ سپوږميز كالکال تعين سوې ده منو يې او تردد نه پكښيپکښي كووکوو.

كلهکله چي خرقه شريفه كندهارکندهار ته راوړل سوه د همهغه وخت په لومړني جوړ سوي مسجد كيکي (۱) چي د جوړېدو كارکار يې په۱۱۷۲ سپوږميز كالکال كيکي پاى ته رسېدلى وو كښېښودلکښېښودل سوه او تر ۱۱۹۰ سپوږميز كالکال پوري هلته وه.

لوى احمدشاه بابا ?۳;له چي د كندهارکندهار نوى ښار يې په سنه ۱۱۶۹ سپوږميز كيکي جوړ او په اشرف البلاد يې ونوماوه او د دې الهي نعمت په رسېدو سره و دې ښار ته دا باور كيږيکيږي چي د روحانيت او كرامتکرامت له مخي لوى احمدشاه بابا ?0;ې نوم مخكښيمخکښي لا اشرف البلاد ايښى وو. او د مباركيمبارکي خرقې په رسېدلو سره نوموړى ښار مخكيمخکي له مخكيمخکي په دې نامه شهرت موندلى وو. يعنى په افغانستان كيکي دوه وياړه (فيض آباد) او (اشرف البلاد) د واجب التعظيم حضرت رسول كريمکريم r د مباركيمبارکي خرقې په رسېدو جوړ سوى دى. خو اشرف البلاد د اسلام په لاره كيکي د مجاهدت، آزادۍ او خپلواكۍخپلواکۍ په لاسته راوړلو، د ولاياتو په پيوستون كيکي د لره تر بره تر يو اسلامي افغاني امپراطوري نظام لاندي په راوستلو كيکي په ټوله معنى پر افضله دى، او كولاىکولاى سو چي اتل او سرلوړى كندهارکندهار د افغانستان د يو ستر ټولنيز منځكيمنځکي (مركزمرکز) او د سولي او امنيت په ټاټوبي قبول كړوکړو.

اهل حق را زندګىزندگى از قوت اوست

د خرقې شريفي د لېږدولو تاريخ په نظم كيکي :

د خرقې شريفي د لېږدولو او رارسېدني تاريخ د جوزګونجوزگون (فيض آباد) څخه و اشرف البلاد (كندهارکندهار) ته په لاندي نظم كيکي بيان سوى دى :

زهى خرقه با سعادت كهکه شد

كهکه بد رتبه اش بر تر از بام اخضر

به حشمت سليمان به تكمينتکمين سكندرسکندر

از آنجا كهکه آمد زوپيش داشت مسكنمسکن

فرستاد در جوزګونجوزگون بهر تعظيم

ولى خان وزير خود آن نيكنيک اختر

كهکه تا آورد خرقه شاه لولاكلولاک

بياوردش از جوزګونجوزگون آن نكونکو نام

بصد عز و تكريمتکريم بسيار و صدفر

كهکه شد قندهار از نزولش معطر

خرد ګفتگفت بنويس تاريخش اندر

پورتنى نظم د صوفي عبدالحميد خان په خط په ښكلېښکلې بڼه د خرقې شريفي د زيارت د دروازې په دالان كيکي په كالکال ۱۳۲۷ سپوږميز كيکي ليكلليکل سوى دى.

كندهارکندهار او خرقه شريفه

د افغان محمود طرزي كلامکلام

شيرين بود كهکه نام خوشش قندهار شد

فخر رسل محمد مختار كزشرفکزشرف

يكيک خرقه مقدس از ثوب پاكپاک خويش

بهر اويس كردهکرده عطا در زمان پيش

آن خرقه مقدس پاكپاک اين زمان كجاستکجاست

پرسى كجاکجا بګوىبگوى كهکه در قندهار ماست

قدسيتش قياس كنکن اى ذات خوشضمير

انهار بس بزرګبزرگ دران جارى هر طرف

د علامه اقبال كلامکلام

كلهکله چي علامه اقبال د ۱۳۱۲ كالکال د لړم په مياشت كيکي د كابلکابل څخه كندهارکندهار ته راغى او د خرقې شريفي زيارت يې وكړ،وکړ، نو د دې ښار او زيارت په درناوي كيکي يې وويل :

قندهار آن كشورکشور مينو سواد

اهل دل را خاكخاک او خاكخاک مراد

كوىکوى آن شهر است ما را كوىکوى دوست

ديدمش درنكتهدرنکته (لى خرقتان)

(۱) دا مسحد اوس هم په كندهارکندهار كيکي موجود دى او د كندهارکندهار خلكخلک يې زوړ مسجد بولي.

د دهلې بند د کندهار د اوبو لګولولگولو يوه موډرنه پروژه ګڼلگڼل کېږي، چې په خپله ياد شوى بند، د ارغنداب انحرافي بند، د سوېلي ارغنداب عمومي سربند او کانال، د بابا ولي عمومي کانال، د شمال او سوېلي ترنک (لويې ويالې) عمومي کانالونه يې شبکې دي.

== اړيكتيايياړيکتيايي سېسټم ==

== ځنګلونهځنگلونه ==

== جګړېجگړې وراړولي زيانونه ==

== اخځليكاخځليک ==

** د افغانستان د ولايتونو جغرافيه، ژباړه: اورنګزېباورنگزېب ارشاد، كال۱۳۷۹هکال۱۳۷۹ه ل، خپرندويه ټولنه: د اريكاريک د ګرځندهگرځنده كتابتونونوکتابتونونو اداره

** د افغانستان تاريخي زمكپېژندنه،زمکپېژندنه، ليكوالليکوال: مير غلام محمد غبار، كالکال ۱۳۷۷هجري لمريز، د مېوند نشراتي مركز،مرکز، صبا كتابتونکتابتون-پېښور ښار