پټ يا عجيب علوم د فوق العاده باورونو او عملونو ټولګه ده چې عموماً د چ ساینس له دايرې بهر دي او د تصوف ، روحانیت او جادو پديدې پکې شاملې دي. دا کولی شي فوق العاده نظریاتو ته هم اشاره وکړي لکه د غیر حساس احساس او پاراسیکولوژي . د "جادو علومو" اصطلاح په 16 پېړۍ کې د ستورپوهنې ، کیمیا ، او طبیعي جادو ته د راجع کولو لپاره کارول شوې وه، چې نن ورځ د تخفیف په نوم پېژندل کیږي. د جادوګرۍ اصطلاح په فرانسه کې په 19 پیړۍ کې رامینځته شوې ، چېرې چې دا د بېلابېلو باطني ډلو او فرانسوي الیفاس لیوي سره تړاو لري ، او په 1875 کې د باطني هیلینا بلاواتسکي لخوا انګليسي ته معرفي شو.
د شلمې پیړۍ په جریان کې، دا اصطلاح د مختلفو لیکوالانو د یوې پراخې ډلې لخوا په ځانګړې توګه کارول کیده، مګر په 21 پیړۍ کې دا په عام ډول کارول کیده - په شمول د اکادمیک باطني پوهانو لخوا - د باطني حرکتونو پراخه لړۍ ته اشاره کول چې د 19 پیړۍ په مینځ کې رامینځته شوي. پیړۍ او د دوی اولادونه د جادو څخه ډیری وختونه د باطني دودونو طبقه بندي کولو لپاره کارول کیږي لکه روحانيزم ، تیوسفي ، انټروپوسفي ، گولډن ډان هرمیټیج ، او نوي عمر .
د "جادو علومو" مفکوره په 16 پیړۍ کې رامینځته شوه. په اصطلاح کې معمولا درې کړنې شاملې وې - ستورپوهنه ، کیمیا ، او طبیعي جادو (تجارت) - که څه هم ځینې وختونه د توردستي لاندې د رالویدو پر ځای د تقدیر مختلف ډولونه شامل شوي. دا د هرمیس د هالنډي عالم Wouter Hanegraff په وینا، سره یوځای شوي وو، "هر یو یې د طبیعت او طبیعي پروسو په سیستماتیک څیړنه کې ښکیل وو، په نظرياتي چوکاټونو کې چې په عمده توګه په فوق العاده ځانګړتیاو، فضیلتونو، یا ځواکونو باور باندې تکیه کوله. که څه هم د دغو مختلفو الهی علومو تر منځ د تضعیف ساحې شتون لري، دوی جلا دي او په ځینو مواردو کې یو بل د ناروا په توګه ردوي. [۱]
د روښانتیا د دورې په جریان کې، جادوګرۍ په زیاتیدونکي توګه د ساینس له مفهوم سره په داخلي توګه مطابقت نلري. له هغه وخته، د "خفیه پوهانو" کارول د ساینس د اصلي جریان په وړاندې یو هوښیار پولیمیک معنی لري. [۱] په هرصورت، فیلسوف او د کارت تاریخ پوه مایکل ډومیټ، چې د تاریخي شواهدو تحلیل ښیي چې د کارتونو په کارولو سره د الهام او جادو تفسیرونه د 18 پیړۍ څخه دمخه نا معلوم وو، وویل چې د جادو اصطلاح د ځای څخه نه وه ځکه چې "هغه خلک چې د راتلونکي څرګندولو امکان لري. یا د غیر معمولي قدرتونو څخه کار اخیستل، دوی دا کار کوي ځکه چې د هغو میتودونو اغیزمنتوب چې دوی یې کاروي د ځینې سیسټمیک پوهاوي سره مطابقت لري چې نړۍ څنګه کار کوي ... که څه هم د دې لپاره تجربه کمه ده. " [۲]
انتروپولوژیست اډوارډ ټیلر په 1871 کې په خپل کتاب Primitive Culture کې د جادو لپاره د مترادف په توګه د "جادو ساینس" اصطلاح کارولې. [۳]
مخفي ملکیتونه هغه ملکیتونه دي چې هیڅ پیژندل شوي منطقي توضیحات نلري. د بیلګې په توګه، په منځني پیړیو کې، مقناطیسیت یو جادو کیفیت ګڼل کېده. Ether یو بل ورته عنصر دی. د نیوټن معاصرانو د هغه په تیوري سخته نیوکه وکړه چې جاذبه د جادو په توګه "په فاصله کې عمل" دی.
په ایران کې عجیب علوم
سمول
په ايران کې د بهرنيو علومو د تاريخ په اړه د يو شمېر سرچينو له شتون سره سره، د پروېز تناولی لخوا لیکل شوی دوه کتابونه "طلسم: روایتی ایرانی ګرافیک" او " بندهی افسون" په دې برخه کې له مهمو څیړنو څخه دی. . د تنوولي کتاب دوه برخې لري؛ په لومړۍ برخه کې د الحسني د نومونو پر بنسټ منتر، معناګانې او عددونه شامل دي، چې د هغه په وینا په فلزاتو، ټوکر او د هرن په پوستکي نقش او لیکل شوي او په جامو ګنډل شوي دي. په دویمه برخه کې د رواني درملنې او د انسانانو د ستونزو په حل کې د څارویو رول شامل دی. دا ټول په ډیزاین، ساده، او ساده ګرافیک ډیزاینونو کې د شمیرو او ارقامو سره یوځای د درملنې لپاره په مختلفو نسخو او بڼو کې کارول شوي. په اصلي کتاب کې وړاندې شوي دوه پر دریمه برخه عکسونه او پاتې نور یې پخپله د راماله او خوشبخته وینا کونکو له کتاب څخه اخیستل شوي دي. د براتي کتاب هم یو جامع پوهنغونډ دی چې د جادو نړۍ ترټولو تازه او نادر رازونه څرګندوي. په دې کتاب کې د لیکوال نظر په بشپړه توګه بې طرفه او نظري دی. برسېره پر دې، هغه بهرني علومو ته د پالونتولوژي له نظره کتلي دي. ستورپوهنه، ستورپوهنه، ابجد خط، د شمېرو راز، پټ ادب او کیمیا د دې کتاب نور په زړه پورې او د لوستلو وړ محتوا دي. د دې هر یو عجیب علومو په اړه، داسې مستند او تاریخي کیسې شتون لري چې د کتاب محتويات يې په زړه پورې کړي دي
- کلتورونه
- علي اکبر دهخوده, دهخوده قاموس .
- کتابونه
- ایرج گلسرخی (۱۳۷۷). تاریخ جادوگری. ج. ۱. تهران: نشر علم. ص. ۷۴۴. شابک ۹۶۴-۵۹۸۹-۸۱-۷..mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}
- پرویز تناولی، طلسم: گرافیک سنتی ایران، نشر بنگاه، ۱۳۸۵، شابک ۹۶۴-۹۶۳۸۳-۴-۲
- ابوالحسن جمالالدین علیبن یوسف قفطی، تاریخ الحکما، تهران ۱۳۴۷
- ابوالفرج محمدبن اسحق الندیم، الفهرست، تهران ۱۳۹۳ ه.ق
- ملا حسین کاشفی، اسرار قاسمی.
- پرویز براتی، بادهای افسون:مقدمهای بر شناخت علوم غریبه در ایران، نشر چشمه، ۱۳۹۶
- سعید صدری، سحر و کلید رهایی از آن، نشر جمکران، ۱۴۰۰.
