البانيايي ژبه

البانیايي ژبه په البانيايي ژبه: Gjuha shqipe د اندو-اروپايي ژبو کورنۍ يوه ژبه ده چې نږدې ۶ مېلیونه ویونکي لري. د دې ژبې اصلي ځای البانیا او کوسوو دی، مګر دا د بالکان په نورو هغه برخو کې چې هلته البانيايان اوسېږي، هم ويل کيږي لکه مقدونیه ، مونتینېګرو او سوېلي سربیا او په همدې ډول يوه ډله البانيايي وګړي چې په یونان، اېټالیا سوېل ختیځه ساحلي سيمو او سیسلي کې اوسيږي، په دې ژبه خبرې کوي. همدارنګه، هغه هېوادونه چې د بالکان څخه یې کډوال منلي دي، لکه سکینډینیویان هېوادونه، آلمان ، برېتانیا ، استرالیا ، امریکا ، تورکیه او نور، د دې ژبې ویونکي لري. دا ژبه له دوو وينګونو جوړه ده، توسک (سوېلي وينګ) او ګېګ (شمالي وينګ). رسمي / لیکل شوې البانيايي د توسک وينګ دی.

البانيايي ژبه

Gjuha shqipe (البانيايي)

ټوليز مالومات

عمومي مالومات	طبيعي ژبه لويه ژبه ژوندۍ ژبه
ځانګړې وېشنيزه	Albanoid (en)
ليکدود	لاتين ليکدود (۱۹۰۹ – ) Albanian alphabet (en)
ويونکو شمېر	۶٬۲۰۰٬۰۰۰
آيسو ۶۳۹-۱ کوډ	sq
د ژبې کوډ	sq
هېواد	البانیا

البانیايي وينګونه

ګروپ کول

په ۱۸۵۴زېږديز کال کې، آلماني ژبپوه فرانز بوپ دا ژبه د اندو-اروپایي ژبو د کورنۍ برخه وګڼله. دا ژبه د دې کورنۍ د ژبو په منځ کې په ځانګړې څانګه کې ده.

ځینې څېړونکي په دې باور دي چې دا ژبه د الیري ، داسي او تراسیني ژبو څخه اخیستل شوې ده. ځینې بيا دا ژبه د سلاوي ، بالتیک یا جرمني ژبو له کورنۍ څخه ګڼي.

د نورو اندو-اروپايي ژبو سره همغږي

آلبانیایی	muaj	i ri / e re	nënë	motër	natë	hundë	tre	i zi /e zezë	i kuq / e kuqe	i/ e gjelbër/blertë	i/e verdhë	ujk
نورې اندو-اروپايي ژبې
سانسکريت ژبه	māsa	nava	mātṛ	svasṛ	nakti	nasa	tri	kāla	rudhira	hari	pīta	vṛka
پښتو	مياشت	نوی	مور	خور	شپه	ماغزه	درې	تور	سور	زرغون	ژېړ	لېوه
پارسي ژبه	ماه	نو	مادر	خواهر	شب	دماغ	سه	سیاه	سرخ	سبز	زرد	گرگ
انګليسي ژبه	month	new	mother	sister	night	nose	three	black	red	green	yellow	wolf
لاتيني ژبه	mēnsis	novus	māter	soror	nox	nasus	trēs	āter, niger	ruber	viridis	flāvus, gilvus	lupus
رومانیایي ژبه	luna	nou/noi	mamă	soră	noapte	nas	trei	negru	roşu	verde	galben	lup
فرانسوي ژبه	mois	nouveau/neuf	mère	sœur	nuit	nez	trois	noir	rouge	vert	jaune	loup
اېټاليايي ژبه	mese	nuovo	madre/mamma	sorella	notte	naso	tre	nero	rosso	verde	giallo	lupo
ايرلينډي ژبه	mí	nua	máthair	deirfiúr	oiche	srón	trí	dubh	dearg	glas, uaine	buí	mac tíre, faolchú
وېلزي ژبه	mis	newydd	mam	chwaer	nos	trwyn	tri	du (/di/)	coch, rhudd	gwyrdd, glas	melyn	blaidd
لاتویایی	mēnesis	jauns	māte	māsa	nakts	deguns	trīs	melns	sarkans	zaļš	dzeltens	vilks
لرغونې يوناني	μήν mēn	νέος néos	μήτηρ mētēr	αδελφή adelphē	νύξ núx	ῥίς rhís	τρεῖς treĩs	μέλας mélas	ἐρυθρός eruthrós	χλωρός khlōrós	ξανθός xanthós	λύκος lúkos
بلغاریایي ژبه	месец mesec	нов nov	майка majka	сестра sestra	нощ nošt	нос nos	три tri	черен čeren	червен červen	зелен zelen	жълт žălt	вълк vălk
سربيايي ژبه	месец mesec	нов nov	мајка, матер majka,mater	сестра sestra	ноћ noć	нос nos	три tri	црн crn	црвен crven	зелен zelen	жут žut	вук vuk
کرواسیایي ژبه	mjesec	nov	majka	sestra	noć	nos	tri	crn	crven	zelen	žut	vuk
لتوانیایي ژبه	mėnesis/mėnuo	naujas	mama	sesuo/sesė	naktis	nosis	trys	juoda	raudona	žalia	geltona	vilkas

ليکدود

د ۱۵ پېړۍ راهیسې، د البانيايي ژبې ليکلو لپاره له بېلابېلو ليکدودونو کار اخيستل شوی دی، او بېلابېلې الفبا ورته جوړې شوې دي، د دې کار لپاره اېټالوي یا یوناني او ځینې وختونه عربي توري کارول شوي. د البانیا توسک ژبه د یوناني الفبا سره لیکل شوې او د شیګ ډیلي د لاتین الفبا سره لیکل شوې. دا دواړه لغاتونه کله ناکله د عربي الفبا سره لیکل شوي، کوم چې د عثماني ترکي ژبې لیکلو لپاره کارول کیده، همدارنګه سیریلیک او ځینې اصلي لیکې. په ۱۹۰۸ کې، البانیايي ژبه په رسمي توګه د شیګ د ژبو پر بنسټ معیاري شوه او لاتیني الفبا هم د ځینو اصلاحاتو سره رسمي شوه. د دویمې نړیوالې جګړې وروسته، د توسک ژبه د البانیا رسمي او نړیواله ژبه شوه.