یوزف ګوبلز
پاول یوزف ګوبلز (زوکړه: د ۱۸۹۷ زکال د اکتوبر ۲۹ مه – مړینه: د ۱۹۴۵ زکال د مۍ لومړۍ نېټه) نازي جرمنی سیاستوال و چې په نازي ګوند کې د برلین سیمه ئیز مشر، د نازي ګوند د تبلیغاتو مشر او بیا له ۱۹۳۳ زکال څخه تر ۱۹۴۵ زکال پورې په رایش دولت کې د تبلیغاتو د وزارت وزیر و. نوموړی د اډولف هېټلر یو له نږدې او سرسختو ملاتړو څه و او په لویو غونډو کې یې د وینا کولو د مهارتونو او د یهودانو پر ضد د سخت دریځو لیدلورو لرلو له امله چې د هغه په ښکاره څرګندونو کې څرګند وو شهرت یې درلود. نوموړی د شدید تبعیض، له دې ډلې په هلوکاسټ کې د یهودانو د له منځه وړو ملاتړی و.
| یوزف ګوبلز | |
|---|---|
| (الماني: Paul Joseph Goebbels) | |
 | |
| د شخص معلومات | |
| زیږون نوم | (الماني: Paul Joseph Goebbels) |
| پيدايښت | ۲۹ اکتوبر ۱۸۹۷[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲] |
| مړینه | 1 مې 1945 (48 کاله)[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲] برلين [۱۳] |
| د مړینې لامل | مرمۍ زخم |
| تابعیت | نازي جرمني |
| قد | 1.65 متر |
| وزن | 63 کيلوګرامه |
| ګوند | نازي ګوند |
| عملي ژوند | |
| کار/مسلک | سياستوال [۱۱] خبريال سکرين ليکوال ليکوال [۱۴] |
| کاروونکي ژبه(ي) | آلماني ژبه [۱۵] |
| لاسليک | |
 | |
| ويبپاڼه | |
| مخ پر IMDB باندې |
سمول  |
|
ګوبلز چې هیله یې لرله لیکوال شي، په ۱۹۲۱ زکال کې یې د متن پوهنې (فیلولوژي) په څانګه کې د دوکتورا سند له هایډلبرګ پوهنتون څخه ترلاسه کړ. نوموړی په ۱۹۲۴ زکال کې له نازي ګوند سره یوځای شو او د هغو په شمالي څانګه کې یې له ګرګور شتراسر سره کار وکړ. ګوبلز په ۱۹۲۶ زکال کې د برلین سیمه ئیز مشر وټاکل شو او همدلته یې د خپل ګوند او د هغو د پروګرامونو په ګټه له تبلیغاتو څخه ګټنه وکړه. په ۱۹۳۳ زکال کې واک ته د نازي ګوند له رسېدو وروسته د ګوبلز تر مشرۍ لاندې د تبلیغاتو وزارت په چټکۍ سره په خبري رسنیو، هنرونو او نازي جرمني ته په نورو اړوندو اطلاعاتو کنټرول رامنځته کړ. نوموړي په ځانګړې توګه د تبلیغاتي موخو لپاره د راډیو او فلم له نسبتا نویو رسنیو څخه په ګټنې کې مهارت درلود. د ګوندي تبلیغاتو په موضوعاتو کې سام دښمني (له یهودانو سره مخالفت)، په عیسوي کلیسا ګانو باندې نیوکې او (د دویمې نړیوالې جګړې له پیلېدو وروسته) د انګېزې د رامنځته کولو هڅې شاملېدلې.
په ۱۹۴۳ زکال کې ګوبلز په هیټلر باندې فشار اچولو ته مخه کړه څو داسې چارې ترسره کړي چې د «بشپړې جګړې» لامل وګرځي، په دغو چارو کې د ټولو هغو سوداګریو تړل چې د جګړې د هڅو په برخه کې اساسي نه وې، په کاري قوه کې د ښځو استخدام او په ورماخت (د جرمني وسله وال پوځ) کې د نارینه و استخدام شامل و چې وړاندې ترې معاف و. په پایله کې هېټلر د ۱۹۴۴ زکال د جولای په ۲۳ مه نوموړی په بشپړه جګړه کې د رایش بشپړ اختیار لرونکی استازی وټاکه او په دې سره ګوبلز د وسلو د جوړولو په برخه او همدارنګه په وسله وال پوځ کې د استخدام د کچې زیاتولو په موخه ډېرې نابریالۍ هڅې وکړې.
د جګړې د پای او د نازي جرمني د ماتې په رانږدې کېدو سره د هغه مېرمن ماګدا ګوبلز او ماشومان یې په برلین کې له ده سره یوځای شول. هغوی د ۱۹۴۵ زکال د اپرېل په ۲۲مه د هېټلر خوندي پټن ځای یا وربنکر تکوۍ ته ولاړل. هېټلر د اپرېل په ۳۰مه ځان وژنه وکړه او د هېټلر د وصیت له مخې ګوبلز د هغه د ځای ناستي په توګه د جرمني لومړی وزیر شو. نوموړي د یوې ورځې لپاره په دغه څوکۍ کار وکړ. راتلونکې ورځ ګوبلز او مېرمنې یې په زهرو سره د خپلو شپږو ماشومانو له مسموم کولو وروسته ځان وژنه وکړه.
په نازي ګوند کې فعالیت سمول
ګوبلز د لومړي ځل لپاره په ۱۹۲۴ زکال کې له اډولف هېټلر او نازیسم سره لیوالتیا پیدا کړه. د ۱۹۲۴ زکال په فبروري میاشت کې د خیانت په تور د هېټلر محاکمه د ۱۹۲۳ زکال د نومبر میاشتې د ۸-۹ مې نیټې پر مهال د واک ترلاسه کولو په موخه د هغه د نابریالیو هڅو له امله پیل شوه. دغه محاکمه په پراخه کچه د مطبوعاتو له خوا تر پوښښ لاندې ونیول شوه او هېټلر ته یې یو تبلیغاتي بستر جوړ کړ. هېټلر په پنځه کاله بند محکوم شو خو د ۱۹۲۴ زکال د ډسمبر په ۲۰ مه له څه باندې یوکال بند وروسته را خوشی شو. ګوبلز تر ډېره پورې د هېټلر د کاریزماتیک شخصیت او همدارنګه د هغه باورونو ته د ژمنتیا له امله له نازي ګوند سره لیوالتیا پیدا کړه. نوموړی همدغه کال له نازي ګوند سره مل او د دغه ګوند ۸۷۶۲ مه شمېره غړی شو. د ۱۹۲۴ زکال په وروستیو کې ګوبلز د خپلو خدماتو راپور کارل کافمن ته چې د راین – روهر سیمې لپاره د نازي ګوند مسئول و وړاندې کړ. کافمن نوموړی له ګرګور شتراسر سره مخ کړ چې د جرمني په شمال کې د نازي ګوند د چارو مخکښ تنظیم کوونکی و او هغه هم نوموړی د ګوند په اونیزه کې د کار په موخه استخدام کړ او همدارنګه یې د ګوند د سیمه ئیز دفتر د سکرتریت چارې مخته وړې. وروسته له دې نوموړي د ګوند د ویاند او همدارنګه د راینلڼد – وسټفالن لپاره د استازي په توګه کار وکړ. شتراسر د ۱۹۲۵ زکال د سپټمبر په ۱۰مه ملت پاله سوسیالیستي کارګري ټولنه تاسیس کړه، هغه لنډ مهالې ډله چې د شمالي او لویدیځ جرمني دوولسو ګوندي مسئولینو یې غړیتوب درلود. ګوبلز په دوه اونیو کې د خپرېدونکې ان اس – بریفې (NS-Briefe) مجلې سوداګریز مسئول او کتونکی وټاکل شو. شتراسر ته د اړوندې شمالي ګوندي څانګې غړو له دې ډلې ګوبلز په مونیخ کې هېټلر ته د اړوندې خپلې سیالې ډلې په نسبت مخکښ سوسیالیسي لیدلوری درلود. شتراسر د ګوندي پالیسیو په ډېری برخو کې له هېټلر سره مخالفت درلود او د ۱۹۲۶ زکال په نومبر میاشت کې یې په هغو باندې بیا کتنه پیل کړه. [۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶]
هېټلر د شتراسر چارې د خپل ځواک پر وړاندې ګواښ وبللې او د ګوبلز په ګډون یې ۶۰ سیمه ئیز مشران د ګوند د مشر سره په فرانکوني کې د یولیوس شترایشر په سیمه کې د بامبرګ ځانګړې غونډې ته راوبلل، چېرې چې نوموړي د شتراسر د پروګرامونو د رد کولو اړوند دوه ساعته وینا وکړه. هېټلر د شمالي څانګې له سوسیالیسي تمایلاتو سره مخالف و او څرګنده یې کړه چې دا «د جرمني د سیاسي بولشویک کېدو» لامل ګرځي. له دې سربېره به «هېڅ شاهزاده، یوازې جرمنان» او یو قانوني سیسټم «زموږ د غارت لپاره د یهودي استثماري سیسټم... پرته» شتون ولري. راتلونکې به د ځمکو په نیولو، نه د پخوانیو اشرافو څخه د مالکیت په سلب کولو، بلکې په ختیځ کې به یې د سیمو په استعمار جوړو. ګوبلز د هېټلر له خوا د «یو یهودي جوړښت» په توګه د سوسیالېزم له توصیف او همدارنګه له دې چې نازي دولت به خصوصي مالکیتونه مصادره نه کړي حیران پاتې شو. هغه د خپلو خاطراتو په کتابچه کې لیکلي: « زه نور په هېټلر بشپړ باور نه لرم. دا ډېره وحشتاکه ده: زما داخلي ملاتړ له منځه تللی». [۱۶][۲۷][۲۸]
ګوبلز زما د جګړې تر عنوان لاندې د هېټلر د کتاب له لوستلو وروسته ځان «د مارکسېزم د یهودي دوکتورینو» پر بنسټ د هېټلر له ادعا سره موافق ولید. د ۱۹۲۶ زکال په فبروري میاشت کې ګوبلز د «لینین یا هېټلر؟» تر عنوان لاندې وینا وکړه او څرګنده یې کړه چې کمونېزم یا مارکسېزم نه شي کولای جرمني وګړي وژغوري، خو باوري و چې دا کولای شي په روسیې کې «سوسیالیستي ملت پاله دولت» رامنځته کړي. په ۱۹۲۶ زکال کې ګوبلز د نازي – سوزي (Nazi-Sozi) تر عنوان لاندې رساله خپره کړه او په هغو کې یې هڅه کړې وه د ملي سوسیالېزم او مارکسېزم ترمنځ توپیرونه تشرېح کړي. [۲۹][۳۰][۳۱]
سرچينې سمول
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ پیوستون : 118540041 — د نشر نېټه: ۹ اپرېل ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11905264v — د نشر نېټه: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — دوتنه: Bibliothèque nationale de France — منښتلیک: Open License
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ SNAC ARK ID: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w61j980c — subject named as: Joseph Goebbels — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Find a Grave memorial ID: https://www.findagrave.com/memorial/6656 — subject named as: Joseph Goebbels — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ subject named as: Joseph Goebbels — Filmportal ID: https://www.filmportal.de/1b40d65f0c79419e9d1da25fcd31e3b5 — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ https://brockhaus.de/ecs/julex/article/goebbels-paul-joseph
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Gran Enciclopèdia Catalana ID (former scheme): https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0030325.xml — subject named as: Joseph Paul Goebbels — سرليک: Gran Enciclopèdia Catalana — خپرونکی: Grup Enciclopèdia
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Roglo person ID: https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=7929&url_prefix=https://roglo.eu/roglo?&id=p=joseph;n=goebbels — subject named as: Joseph Goebbels
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Proleksis enciklopedija ID: https://proleksis.lzmk.hr/23794 — subject named as: Joseph Goebbels — سرليک: Proleksis enciklopedija او Opća i nacionalna enciklopedija
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Hrvatska enciklopedija ID: https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=22485 — subject named as: Joseph Goebbels — دوتنه: Dalibor Brozović او Tomislav Ladan — سرليک: Hrvatska enciklopedija — خپرونکی: Miroslav Krleža Lexicographical Institute — ISBN 978-953-6036-31-8
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ https://cs.isabart.org/person/15690 — د نشر نېټه: ۱ اپرېل ۲۰۲۱
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ subject named as: Joseph Goebbels — Munzinger person ID: https://www.munzinger.de/search/go/document.jsp?id=00000000038 — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ پیوستون : 118540041 — د نشر نېټه: ۳۰ ډيسمبر ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
- ↑ https://hdl.handle.net/21.12123/143824 — د نشر نېټه: ۱۶ مې ۲۰۲۳
- ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11905264v — د نشر نېټه: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — دوتنه: Bibliothèque nationale de France — منښتلیک: Open License
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ Kershaw 2008، ص. 169.
- ↑ Kershaw 2008، ص. 167.
- ↑ Longerich 2015، ص. 61.
- ↑ Manvell او Fraenkel 2010، ص. 46.
- ↑ Manvell او Fraenkel 2010، صص. 40–41.
- ↑ Manvell او Fraenkel 2010، ص. 33.
- ↑ Longerich 2015، صص. 36, 37.
- ↑ Evans 2003، صص. 196, 199.
- ↑ Kershaw 2008، صص. 133–135.
- ↑ Kershaw 2008، صص. 127–131.
- ↑ Longerich 2015، ص. 36.
- ↑ Longerich 2015، ص. 66.
- ↑ Kershaw 2008، صص. 168–169.
- ↑ Reuth 1994، ص. 66.
- ↑ Longerich 2015، ص. 63.
- ↑ Goebbels 1927.