د "محمد اقبال" د بڼو تر مېنځ توپير

| color = #B0C4DE

| image_caption =

| اغېزمن شوی له = [[ګوېټهگوېټه]], [[رومي]], [[سنايي غزنوي]], [[سېد جمال الدين افغان]]

[[علامه]] ډاکټر محمد اقبال د سیالکوټ په ښار کې د شېخ نورمحمد په کور کې زېږېدلی دی. له آره افغان دی چې د غزني ولایت پورې تړاؤ لري او بیا د کشمیر په لور کډه شوي. پلار یې په سوداگریزه لړۍ سیالکوټ ته راغلی او هملته مېشت شوی. د پاکستان پنجاپیان دی د کشمیر ګڼيگڼي او د پښت يې هندو پنډتان ګڼيگڼي ، خو دا مالومات ناسم دي.

علامه اقبال غزنوي لاهوري د وخت د دود لمخې کورنۍ او مدرسې زده کړې ترسره کړې بیا يې هند کې په کال ۱۸۹۳م زېږدي کې منځينۍ زده کړې تر ۱۰مه بشپړې کړي دي.

د اسلامی فلسفې او پوهې دا روښانه ستورې د اپرېل په ۲۱مه کال ۱۹۳۸ز سهر وختي له دې فاني نړۍ سترګېسترگې پټې کړې، او له خپل رېښتیني څښتن ته ورغې.

''ناله یتیم''د علامه اقبال لومړنې اثر ؤ، چې په [[۱۸۹۹ (زېږد)|۱۸۹۹]] کال پ هغه غونډه کې چې د حمایت الاسلام ټولنې لخوا به جوړېده، واوروله. د علامه اقبال لیکنې په ټولییزه توګهتوگه عبارت دی له:

* ګډوډگډوډ یادښتونه

=== له مرګهمرگه وروسته ژوند ===

له مرګهمرگه وروسته ژوند يا د اروا د تلپانې كېدنې مسئله يوه داسې مسئله ده، چې د ډېوېډ هيوم په څېر ستر فېلسوف هم دا خبره منلې، چې د اروا مسئله د عقل او پوهې باندې نه بلكه د عقيدې او ايمان پر بنسټ هوارېداى شي.

د علامه اقبال هم پدې ګروههگروهه دى، چې د اخرت د ژوند ايقان له فلسفي اندواند (نظرياتو) څخه نه رازېږېېږي، بلكه ددې آر او سرچينه ايمان دى.

(زما جذباتي ژوند په داسې پېښه كې راګرېراگرې دى، چې د انساني شعور د تل تر تله پاېښت كې له كلك ايمان څخه پرته د يوې شېبې ند هم نشم تېرولاى. دا ايمان ماته د اسلام له پېغمبر صلى الله عليه وسلم څخه د چا د سپېڅلي ذات لپاره چې زما زړه ټوپونه وهي، رابښل شوې دى.

د عقل او وجدان په اړه د علامه اقبال يو ځانګړېځانگړې نظر درلوډ. هغه د عامو وجدان خوښو په څېر عقل له يوه څېر مې نه ردولو. بلكه دا يو ګټورگټور او اړين څېړز ګڼيگڼي لكه تر يوه بريده:

|[[يعقوب كندي]] | [[ابن سينا بلخي]] | [[ابن عربي]] | [[ابي نصر الفارابي]] | [[غزالي]] | [[ابن خلدون]] | [[ابن رشد]] | [[ابن طفيل]] | [[علامه اقبال]] | [[سيد جمال الدين افغاني]]| [[حمزه شينواری|امير حمزه شينوارې]] | [[امام فخر الدين رازي]] | [[رابعه بلخي]] | [[غني خان]] | [[ابو الاعلى مودودي]] | [[شاه ولي الله]] | {[[سېد محمد طباطبايي]] | [[عمر خيام]] |[[ابن مسكويه]] | [[سېد حسن نصر]] | [[جلال الدین رومي]] |[[شقیق بلخي]] | [[شېخ الاشراق سهروردي]]