د وارسای تړون 231مه ماده
د Versailles تړون 231 ماده ( انګليسي ژبه: Article 231 of the Treaty of Versailles ) د جګړې جرم بندولو په نوم پېژندل شوې د وارسای د تړون د جبران برخې پرانیستې ماده وه چې د لومړۍ نړيوالې جګړې او د لومړۍ نړیوالې جګړې د متحدینو د جرمني امپراتورۍ ترمنځ پای ته ورسېده . په مقاله کې د "جرم" کلمه نه ده کارول شوې، مګر دا د آلمان د جګړې لپاره د جبران ورکولو لپاره د مجبورولو قانوني اساس و.
| عمومي مالومات | |
|---|---|
| هېواد |
| برخه د |
|---|
دې مادې آلمان دې ته اړ کړ چې د لومړۍ نړیوالې جګړې د پیل بشپړ مسؤلیت په غاړه واخلي. په دې توګه، آلمان د ټولو مادي زیانونو مسولیت په غاړه درلود، او د فرانسې لومړي وزیر، جورج کلیمینسو ، په ځانګړې توګه د درنو تاوانونو په لګولو ټینګار وکړ. که څه هم کلیمینسو او فرانسویان پوهېدل چې آلمان به تر ډېره د دې ډېر دروند پور ادا کولو توان ونه لري، دوی د آلمان د چټک پلي کېدو او د فرانسې په وړاندې د یوې نوې جګړې په اړه ډېر اندېښمن وو. له همدې امله، فرانسې هڅه وکړه چې د جګړې وروسته د تړون طریقه وکاروي ترڅو د آلمان هڅې محدودې کړي ترڅو اقتصادي برلاسي بېرته ترلاسه کړي او خپل وسله وال ځواک پیاوړي کړي.
ټاکل شوې وه چې د آلمان پوځ به تر ۱۰۰۰۰۰ پورې محدود وي او استخدام به یې منع وي. دې تړون سمندري ځواک د 10,000 ټنو څخه کم کښتیو پورې محدود کړ او د سب میرین بېړۍ استملاک یا ساتنه یې منع کړه. برسېره پر دې، آلمان اجازه نه درلوده چې د هوايي ځواک ساتنه وکړي. دغه هېواد هم اړ شو، چې د جرمني کایسر او د دغه هېواد د نورو مشرانو پر وړاندې د یوې تپل شوې جګړې د پیلولو په جرم د جنګي جرمونو محاکمه وکړي. د لیپزګ محاکمه، پرته له دې چې کیسر یا نور لوړ پوړي ملي مشران د مدافعینو په توګه و، په پایله کې یې اکثره برائت ورکړل شو او حتی په آلمان کې په پراخه کچه د شرم محاکمه وګڼل شوه.
د آلمان نوي دیموکراتیک حکومت د ورسای تړون د "مسوول شوې سولې" په توګه وګڼله. که څه هم فرانسه چې د "لوی څلور" ډلې د نورو هیوادونو په پرتله یې مالي زیانونه لیدلي او په دې تړون کې یې په سختو شرایطو ټینګار کړی، په پایله کې د سولې تړون د هغو نړیوالو شخړو په هوارولو کې مرسته ونه کړه چې لومړۍ نړیواله جګړه پیل شوه. . برعکس، دې تړون حتی د اروپایي هیوادونو ترمنځ د همکارۍ مخه ونیوله او هغه بنسټیز مسایل یې پیچلي کړل چې په لومړي ځای کې د جګړې لامل شوي.
د هر یو مات شوي هېواد - آلمان، اتریش ، هنګري او بلغاریا - د سولې تړونونه د دوی خلکو ته یو ناحقه سزا ښکاري. د دې هېوادونو حکومتونه - که د آلمان یا اتریش په څیر ډیموکراتیک وي، یا د هنګري او بلغارياا په څېر استبدادي په چټکۍ سره د دې تړونونو نظامي او مالي شرایطو څخه سرغړونه وکړه. د سولې د تړون د سختو شرطونو د تعدیل یا مخالفت هڅه د دغو هېوادونو د هر یوه په بهرنۍ پالیسۍ کې یو مهم عنصر ګرځېدلی او په نړیوال سیاست کې د بې ثباتۍ یو عامل ګرځېدلی دی.
په تړون کې د "جنګي جرم بند"، د جګړې د جبران تادیه، او د آلمان په نظامي ځواکونو باندې لګول شوي محدودیتونه د ډېری آلمانانو له خوا سخت ګڼل شوي. د وارسای د تړون بیاکتنه یو له هغو فکتورونو څخه وه، چې په آلمان کې د ښي اړخو ګوندونو، د هټلر د نازي ګوند په ګډون، د 1920 او 1930 کلونو په لومړیو کې د ډېرو رای ورکوونکو سره ځانګړی اعتبار ورکړ.
سرچینې
سمول- مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Article 231 of the Treaty of Versailles». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۲.