د مشاء فلسفه
 د کلمې ريښهسمولد مشا کلمه د چلوونکي یا ډېر چلونکي مانا لري. په 53 کلنۍ کې، اتن ته له راستنېدو وروسته، ارستو خپل ښوونځی، لیسیم تاسیس کړ. ارستو معمولاً د تدریس پر مهال تګ کاوه، او له همدې امله "لیسیم" د ګرځېدو ښوونځي په نوم مشهور شو. په دې توګه، د ارستو پیروانو ته واکر ویل کیږي، او په یوناني کې دا کلمه "Pripatticos" ده. دا هم ویل کیږي چې دوی د استدلال څخه کار اخیستی او د حقیقت موندلو لپاره یې فکر کاوه، دوی ته مشا ویل کیږي، په دې مانا چې دوی فکر کاوه. [۲] ځانګړنېسمولکه تاسو د مشا فیلسوف یاست، د مثال په توګه، تاسو د ثقل سره هیڅ تړاو نه لرئ، مګر تاسو وایئ چې د طالب ډبره په خپل طبیعي ځای کې ده او خپل هدف ته نږدې ده، پدې معنی چې مشایط په ډبره کې د هدف غوښتونکي حرکت لیدلی. ، او د دوی د خپل تفسیر له مخې ، یو طبیعي حرکت ، مګر تاسو یو جبري حرکت ګورئ. یا زموږ عقیده دا ده چې هوا د ځمکې په شاوخوا کې ده ځکه چې ځمکه یې په خپل ثقل سره ساتي او که دا یې نه وای نیولی نو په فضا کې به لاړ شي او منتشر شي، مګر د ماشا د فکر پر بنسټ همدا حالت دی. هوا یو بل تفسیر اخلي. په دې تفسیر کې د هوا ځای څه دی، دا طبیعي ځای دی، چیرته باید لاړ شي؟ هغه بل ځای نه لري چې لاړ شي. نو دا حقیقت چې هوا ځمکې ته نږدې ده دوه مانا لري. [۳] ارستو او د هغه د پیروانو روڼ اندو، د خدای له خوا د نړۍ د پیدا کولو په اړه، د "لسو حکمتونو" (عقول اشرا) په اړه فکر کاوه، د نړۍ د خدای ترمنځ د منځګړیتوب په توګه. لس حکمتونه له عمومي عقل يا عمومي عقل يا لومړي عقل څخه پيل شوي دي. او دا د فعال عقل یا سخاوت عقل یا لسم عقل سره پای ته رسیږي. څومره چې عقل ټيټ شوی، د هغې سادگي او ښکلا کمه شوې ده او د مادي او خیالي نړۍ سره همغږي شوې ده. له همدې امله په ارستو او ماشا فلسفه کې پر استدلال او ثبوت باندې زیات ټینګار شوی، په داسې حال کې چې په افلاطون فلسفه او روښانفکري فلسفه کې د استدلال تر څنګ کشف او ادراک هم ممکن دی. په اشراقي طريقه کې د فلسفي مسايلو او په تېره بيا د الهي حکمت د څېړلو لپاره يوازې عقلي استدلال او فکر کافي نه دی، بلکې د حقايقو د موندلو لپاره د زړه او روح هڅې او د هغه پاکول هم ضروري او ضروري دي. [۴] د فلسفې ویش په غیر منطقي او روښانوي، په داسې حال کې چې دا د اسلامي فلسفې له څانګو څخه دی. په حقیقت کې د ارستو پیروان په عموم کې د مشای په نوم یادیږي او د افلاطون پیروانو ته روښانتیا ویل کیږي. د ماشا نوم په اړه مختلف اقوال ویل شوي دي. ځینو د دې نوم لامل د ارستو ځانګړی تدریسي عادت بللی دی. ویل کیږي چې ارستو د فلسفې د تدریس پر مهال تګ کاوه. ځینو بیا دا فکر کړی چې د دې فیلسوفانو عقل او فکر پرله پسې روان وو، نو د دوی فلسفه د تګ په فلسفه مشهوره شوه. ځکه چې د فکر حقیقت د احاطې په لور او له ځای څخه پایلو ته حرکت دی. د اسلامي فیلسوفانو له جملې څخه يعقوب کندي ، فارابي ، ابن سینا ، خواجه ناصر الطوسی او ابن رشد الاندلسي د مشايي فلسفې له سترو څخه ګڼل کیږي. په اسلامي نړۍ کې د ماشا فلسفه د ابن سینا تر نامه لاندې پیژندل کیږي او تدریس کیږي. [۵] سرچينېسمول
|