ويکيپېډيا

بيت المقدس

بیت المقدس (/dʒəˈruːsələm/؛ په عبري کې: יְרוּשָׁלַיִםYerushaláyim؛ په عربي کې: القُدس al-Quds) په لوېدیځه آسیا کې یو ښار دی. د یهودا غرونو په سیمه کې د مدیترانې او یهودا سیندونو په منځ کې واقع دی، دا ښار د نړۍ یو له لرغونو ښارونو څخه دی، د درې اصلي ابراهیمي دینونو: یهودیت، مسیحیت او اسلام لپاره سپېڅلی ګڼل کېږي. دا ښار د اسراییلو او لوېدیځ بانک تر منځ لرغونه کرښه پټوي؛ هم اسراییلیان او هم فلسطینیان ادعا لري چې بیت المقدس د هغوی پلازمېنه ده. اسراییل ټول ښار کنټرولوي او خپل اصلي دولتي بنسټونه یې هلته ساتلي دي، په داسې حال کې چې د فلسطین ملي اداره او د فلسطین آزادي غوښتونکی سازمان په نهایت کې هغه د فلسطین دولت د واک اصلي مرکز په توګه وړاندیز کوي. دې اوږدمهاله اختلاف ته په کتو سره، له دې دوه اړخونو څخه هیڅ یو یې هم‌ په نړیواله کچه په رسمیت ندي پېژندل شوي.[۱۰][۱۱][۱۲][۱۳]

بيت المقدس
ירושלים (عبراني)
القدس (عربي

)
أورشليم (عربي

) ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
اړوند
په نوم د
Shalim (en) ژباړل ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
پلازمېنه د
ټوليز مالومات
عمومي مالومات
ښار
holy city of Abrahamic religion (en) ژباړل
largest city (en) ژباړل
tourist destination (en) ژباړل
لوی ښار
Roman city (en) ژباړل
پخوانی ښار ( – ناجوت ارزښت)
disputed territory (en) ژباړل
national capital (en) ژباړل
corpus separatum (en) ژباړل ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
وګړو شمېر
۹۳۶٬۴۲۵[۱] — ۸۶۵٬۷۲۱[۲] — ۷۱۸٬۹۰۰ — ۶۵۷٬۵۰۰ — ۶۱۷٬۰۴۲ — ۵۲۴٬۴۰۰ — ۴۵۷٬۷۰۰ — ۴۰۷٬۱۰۰ — ۳۴۵٬۶۰۰ — ۲۶۲٬۶۰۹ — ۱۶۴٬۴۴۰ — ۲۰۵٬۱۰۰ — ۹۰٬۴۵۱ — ۶۲٬۰۵۳ — ۵۳٬۴۱۰ — ۷۵٬۲۰۰ — ۶۰٬۰۰۰ — ۴۵٬۴۳۰ — ۲۵٬۰۳۰ — ۱۵٬۵۱۰ — ۱۱٬۰۰۰ — ۸٬۷۵۰ — ۱۲٬۶۵۰ — ۱۲٬۳۸۴ — ۷٬۹۰۰ — ۴٬۷۰۰ ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
ځايي ژبې
د حکومت مشر
وګړنوم
Hiérosolymitain — ירושלמי — مقدسي — Jeruzalemmer[۳] — ירושלמית — Jerusalemite — Jerosolimitano — Hierosolimitano — Jerusalemano — jerozolimczyk[۴] — jerozolimka[۵] — jerozolimczycy[۵] — jerozolimki — Gerosolimitani ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
غړی د
اداري سیمه
Quds Governorate (en) ژباړل (۱۹۹۳ – ) — يروشلم ولسوالۍ (۱۹۶۷ – ) ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
هېواد

کينډۍ:د هېواد مالومات د یهودا پاچاهي
کينډۍ:د هېواد مالومات د حشمونيانو لړۍ
{{د هېواد مالومات Roman Palestine (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg |بيرغ/پوښ |name=Roman Palestine (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg |variant=10px |size= }}
کينډۍ:د هېواد مالومات د بیزانس سترواکي
{{د هېواد مالومات early Islamic period in Palestine (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg |بيرغ/پوښ |name=early Islamic period in Palestine (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg |variant=10px |size= }}
کينډۍ:د هېواد مالومات د بيت المقدس پاچاهي
کينډۍ:د هېواد مالومات ايوبي کورنۍ
کينډۍ:د هېواد مالومات د بيت المقدس پاچاهي
کينډۍ:د هېواد مالومات ايوبي کورنۍ
 مملوک پاچايي
 عثماني سترواکي
{{د هېواد مالومات Occupied Enemy Territory Administration (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg |بيرغ/پوښ |name=Occupied Enemy Territory Administration (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg |variant=10px |size=

}}
 د برېتانيا تر چارسمبالښت لاندې فلسطين
 اسرائيل[۸]
 اردن
 فلسطين ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
اړين مالومات
مهمې پېښې
کچه او لوړوالی
د ځای کچه
۱۲۵٫۴۲ كيلومتر مربع ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
نور اړين مالومات
برخه د
نور مالومات
وېب‌پاڼه
پوسټ‌کوډ
91000–91999[۹] ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
کورډي‌نېشن
۳۱°۴۶′۴۴″شمال ۳۵°۱۳′۳۲″ختیځ / 31.7789°شمال 35.2256°ختيځ / 31.7789; 35.2256 ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
Map

سمول - سرچینه سمول - ويکي‌ډېټا سموللاسوند وګورئ

بیت المقدس په خپل اوږد تاریخ کې لږ ترلږه دوه ځله ویجاړ شوی، ۲۳ ځله محاصره شوی، ۴۴ ځله اشغال او بېرته خپلواک شوی او ۵۲ ځله ورباندې برید شوی دی. د دې لرغوني ښار کیندل شوې برخه له میلاد څخه مخکې څلور زرم کال کې د مېشت کېدو نښې ښکاروي چې هغه د کوچیانو شپانو مېشت ځای وو. د کنعانیانو په دوره کې (له میلاد څخه مخکې څوارلسمه پېړۍ)، بیت المقدس د مصر په لرغونو لیکنو کې د یوروسالم په نوم یاد شوی چې په لوړ ګومان کنعاني خدای، شالیم، ته اشاره لري. د اسراییلیانو دورې په اوږدو کې، له میلاد څخه مخکې نهمه پېړۍ (د اوسپنې دوهم عصر) کې په ټول ښار کې د پام وړ ودانیز فعالیتونه پیل شول او له میلاد څخه مخکې اتمې پېړۍ پورې، بیت المقدس د یهواد سلطنت په مذهبي او اداري مرکز بدل شو. له میلاده وروسته ۷۰یم کال کې، د رومیانو په وړاندې د یهودانو ناکامه بغاوت د ښار او دوهم معبد د ړنګېدو لامل شو. له میلاده وروسته په ۱۵۳۸م کال کې، د عثماني امپراتورۍ لوی سلیمان شاه په وخت کې د ښار د شاوخوا دېوالونه بیا ورغول شو. نن ورځ، دا دېوالونه د پخواني ښار ښکارندویي کوي چې د نولسمې پېړۍ له لومړیو څخه په بېلابېل ډول (د ساعت عقربې په بڼه له سوېل ختیځ خوا څخه حرکت کوي)، په دودیز ډول څلورو برخو باندې وېشل شوی: د یهودیانو څلورمه برخه، د ارمنیانو څلورمه برخه، د مسیحیانو څلورمه برخه او د مسلمانانو څلورمه برخه. دا لرغونی ښار په ۱۹۸۱م کال کې په نړیوال میراث بدل شو او له ۱۹۸۲م کال څخه د نړیوال میراث په لړلیک کې له ګواښ سره مخ دی. له ۱۸۶۰م کال څخه، بیت المقدس د پخواني ښار له پولو څخه ډېر هاخوا وده کړې ده. په ۲۰۱۵م کال کې، بیت المقدس کابو ۸۵۰۰۰۰ نفوس درلود چې په هغه کې کابو ۲۰۰۰۰۰ اسرائیلي سیکولار یهودان، ۳۵۰۰۰۰ حریدي یهودان او ۳۰۰۰۰۰ عرب فلسطینیان شامل وو. په ۲۰۱۶م کال کې د ښار نفوس ۸۸۲۷۰۰ کسه وو چې ۵۳۶۶۰۰ کسه یهودیان (۶۱٪)، ۳۱۹۸۰۰ کسه مسلمانان (۳۶٪)، ۱۵۸۰۰ کسه مسیحیان (۲٪) او ۱۰۳۰۰ کسان چې نه وو طبقه بندي شوي (۱٪) شامل وو.[۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴]

د عبري سپېڅلي کتاب په اساس، دا ښار د اسرایيلي پاچا داوود لخوا له یبوسایټ څخه فتحه شو او هغه دا ښار د اسراییل متحده سلطنت پلازمېنې په توګه تاسیس کړ. د داوود زوی او ځای ناستي، سلیمان، وروسته په ښار کې د لومړي معبد د جوړولو سپارښتنه وکړه. مډرن څېړونکي استدلال کوي چې یهودیانو د الیهوه تر محوریت لاندې د یوه مونولاټروس – وروسته بیا مونوټیسټیک – دین ودې ورکولو له لارې د کنعانیانو له قوم او کلتور څخه ځان جلا کړ. دا بنسټیزې پېښې چې له میلاد څخه مخکې لومړیو زرو کلونو کې یې قرار درلود، د یهودانو لپاره یې د مرکزي سمبول ارزښت ځانګړی کړ. د «سپېڅلي ښار» (עיר הקודש، 'Ir ha-Qodesh) عبادت په لوړ ګومان د جلاوطنۍ وروسته بیت المقدس پورې تړل شوی دی. په مسیحیت کې د بیت المقدس سپېڅلتیا، چې د عبري سپېڅلي کتاب په یوناني ژباړه کې چې د مسیحیانو لخوا د زوړ وصیت په توګه منل شوی، ساتل شوې ده، په نوي وصیت کې د عیسی صلیب او وروسته بیا له همدې ځایه د هغه بیا ژوندي کېدو سره دا سپېڅلتیا لا پیاوړې شوه. په سني اسلام کې، بیت المقدس په اوسني سعودي عربستان کې له مکې او مدینې وروسته دریم سپېڅلی ښار دی. د دې لامل دا دی چې دا ښار له مکې څخه مخکې د لومړۍ قبلې په توګه (د مسلمانانو د لمونځ سټانډارډ سمت) پېژندل کېده. په اسلامي سنت کې، د اسلام پیغمبر حضرت محمد له میلاد څخه وروسته په ۶۲۱م کال کې بیت المقدس ته سفر وکړ او له هغه ځایه آسمان ته پورته شو او د قران وینا له مخې یې، له خدای سره خبرې وکړې. د دې ټولو پېښو په پایله کې، سربېره پر دې چې یوازې ۰.۹ کیلومټر مربع (3⁄8  مایل مربع) مساحت لري، دا لرغونی ښار د ډېرو با ارزښته مذهبي ځایونو کور دی؛ چې له هغې جملې څخه کولی شو له ډبرین ګنبد سره د معبد غره (چې همدارنګه د الاقصی او حرم الشریف په توګه هم پېژندل کېږي)، د قبلې جومات او لوېدیځ دیوال او همدارنګه د سپېڅلي قبر کلیسا نومونه واخلو.[۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳][۳۴][۳۵][۳۶][۳۷][۳۸][۳۹][۴۰]

نن ورځ، د بیت المقدس حالت د اسراییل او فلسطین د جګړې او همدارنګه د هغوی د سولې پروسې یو له اصلي موضوعاتو څخه پاتې ده. په ۱۹۴۸م کال کې د عربانو او اسرائیل جګړې په اوږدو کې، لوېدیځ بیت المقدس د هغو سیمو له جملې څخه وو چې د اسراییلو لخو ونیول شو او وروسته بیا ضمیمه شو په داسې حال کې چې ختیځ بیت المقدس، د زوړ ښار په شمول، د اردن لخوا ونیول شو او بیا هغه سره ضمیمه شو. په هرحال د ۱۹۶۷م کال شپږ ورځنۍ جګړې په اوږدو کې، ختیځ بیت المقدس د اسراییلو لخوا له اردن څخه ونیول شو، پس له هغه په عملي بڼه ضمیمه شو او د ښار نورو برخو او د هغه شاوخوا سیمو ته چې د اسراییل تر کنټرول لاندې وو، ورزیات شو. د اسراییلو یو له اساسي قوانینو څخه، د ۱۹۸۰م کال د بیت المقدس قانون دی، چې «بشپړ او نه وېشل شوی» بیت المقدس د دې هېواد د پلازمېنې په توګه یادوي. د اسرایيل دولت ټول نهادونه د بیت المقدس په منځ کې قرار لري، له هغې جملې څخه کنیسټ، د لومړي وزیر (بیت اغیون) او ولسمشر (بیت هاناسي) مېشت ځایونه او ستره محکمه یادولی شو. په داسې حال کې چې په لوېدیځ بیت المقدس باندې د اسراییلو حاکمیت په پراخه کچه د نړیوالې ټولنې لخوا منل شوې ده، پر ختیځ بیت المقدس باندې د اسراییلو حاکمیت غیرقانوني ګڼل کېږي او په پایله کې ختیځ بیت المقدس د ملګرو ملتونو لخوا د فلسطیني ځمکې په توګه چې د اسراییلو لخوا اشغال شوې، په رسمیت پېژندل کېږي.[۴۱][۴۲][۴۳][۴۴]

نومونه: تاریخ او ریښه پېژنونه

لرغونې مصري سرچینې

د مصر منځني سلطنت په اعدامي لیکنو کې (له میلاد څخه کابو ۱۹ پېړۍ مخکې) د روشالیم په نوم یو ښار په پراخه توګه، خو نه په نړیواله توګه، د بیت المقدس په توګه پېژندل شوی دی. بیت المقدس د عبدي هبه (له میلاده مخکې ۱۳۳۰م کال) په آمارنا لیکنو کې د یوروشالیم په توګه نومول شوی دی.[۴۵][۴۶][۴۷]

ریښه پېژنونه

د «یوروشالیم» نوم په بېلابېلو بڼو کې د شالم خدای د «بنسټ (سامي yry «د بنسټ ډبرې کېښودل، پیدا کوکل») په معنا ده. له همدې کبله د شالم خدای د برونز دورې کې د ښار اصلي سرپرست خدای وو.[۴۸][۴۹][۵۰]

شالیم یا شالم په کنعاني دین کې د غرمې خدای نوم وو چې د هغه نوم هم د S-L-M ورته ریښې په اساس دی چې د «سولې» عبري کلمه له هغه څخه اخیستل شوې (شالوم په عبري کې، د عربي سلام همغږی دی). له همدې کبله، دې نوم ځان د ځینو مسیحي لیکوالانو هغو ریښه پېژنونو ته ځان رسولی لکه «د سولې ښار»، «د سولې ځای»، «د سولې استوګنځی» («په امنیت کې جوړ شوی»)، یا «د سولې لیدلوري».[۵۱][۵۲][۵۳][۵۴][۵۵][۵۶][۵۷][۵۸]

سرچينې

  1. ↑ "Israeli Central Bureau of Statistics".
  2. ↑ سرچينې تړی: http://www.cbs.gov.il/ishuvim/reshimalefishem.pdf. Archive URL: https://web.archive.org/web/20180517053146/http://www.cbs.gov.il/ishuvim/reshimalefishem.pdf. Archive date: ۱۷ مې ۲۰۱۸.
  3. ↑ سرچينې تړی: https://onzetaal.nl/taaladvies/advies/hilversumer-hilversummer.
  4. ↑ سرچينې تړی: https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/nazwy-mieszkancow;1042.html.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ سرچينې تړی: http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/nazwy_panstw_swiata.pdf.
  6. ↑ سرچينې تړی: https://www.lhc-s.org/member_cities/index.php. Retrieved: ۲۸ مې ۲۰۲۴. Archive URL: https://web.archive.org/web/20240528114922/https://www.lhc-s.org/member_cities/.
  7. ↑ سرچينې تړی: https://www.ovpm.org/wp-content/uploads/2024/03/liste-villes-en-regle-pour-page-web12-03-2024.pdf. Retrieved: ۳۱ ډيسمبر ۲۰۲۳. Archive URL: https://web.archive.org/web/20240528143447/https://www.ovpm.org/members/cities/.
  8. ↑ ArchINFORM location ID: 45421. ذکر کېدنه: آرک انفارم. Retrieved: ۶ اگسټ ۲۰۱۸. اثر ژبه: جرمني ژبه.
  9. ↑ سرچينې تړی: http://www.geopostcodes.com/Jerusalem.
  10. ↑ A-Z Guide to the Qur'an: A Must-have Reference to Understanding the Contents of the Islamic Holy Book by Mokhtar Stork (1999): "JERUSALEM: Referred to in Arabic as Baitul Muqaddas (The Holy House) or Baitul Maqdis (The House of the Sanctuary)".
  11. ↑ Pan-Islamism in India & Bengal by Mohammad Shah (2002), p. 63: "... protector of Mecca, Medina and Baitul Muqaddas, the sacred places of pilgrimage of the Muslim world"
  12. ↑ Elihay, Yohanan (2011). Speaking Arabic: a course in conversational Eastern (Palestinian) Arabic. Rothberg International School ([2009 ed.], reprinted with corr. 2011 ed.). Jerusalem: Minerva. p. 36. ISBN 978-965-7397-30-5. OCLC 783142368.
  13. ↑ Smith, William (6 December 2017). "Donald Trump confirms US will recognise Jerusalem as capital of Israel". The Guardian. نه اخيستل شوی 13 May 2017.
  14. ↑ "Do We Divide the Holiest Holy City?". Moment Magazine. Archived from the original on 3 June 2008. نه اخيستل شوی 5 March 2008. According to Eric H. Cline's tally in Jerusalem Besieged.
  15. ↑ Greenberg, Raphael; Mizrachi, Yonathan (10 September 2013). "From Shiloah to Silwan – A Visitor's Guide". Emek Shaveh. Archived from the original on 15 August 2022. نه اخيستل شوی 25 July 2018. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)
  16. ↑ Moore, Megan Bishop; Kelle, Brad E. (2011). Biblical History and Israel's Past: The Changing Study of the Bible and History. Wm. B. Eerdmans Publishing. ISBN 978-0802862600 – via Google Books.
  17. ↑ Weksler-Bdolah, Shlomit (16 December 2019). Aelia Capitolina - Jerusalem in the Roman period: in light of archaeological research. p. 3. ISBN 978-90-04-41707-6. OCLC 1170143447. Following the destruction of Jerusalem by the Romans in 70 CE, a new era began in the city's history. The Herodian city was destroyed and a military camp of the Tenth Roman Legion established on part of the ruins. In around 130 CE, the Roman emperor Hadrian founded a new city in place of Herodian Jerusalem next to the military camp. He honored the city with the status of a colony and named it Aelia Capitolina.
  18. ↑ Goodman, Martin (2008). Rome and Jerusalem: The Clash of Ancient Civilizations. Penguin. p. 25. ISBN 978-0-14-029127-8. OCLC 1016414322. The capitulation of the rest of Jerusalem was rapid. Those parts of the lower city already under Roman control were deliberately set on fire. The erection of new towers to break down the walls of the upper city was completed on 7 Elul (in mid-August), and the troops forced their way in. By 8 Elul the whole city was in Roman hands—and in ruins. In recompense for the ferocious fighting they had been required to endure, the soldiers were given free rein to loot and kill, until eventually Titus ordered that the city be razed to the ground, “leaving only the loftiest of the towers, Phasael, Hippicus and Mariamme, and the portion of the wall enclosing the city on the west: the latter as an encampment for the garrison that was to remain, and the towers to indicate to posterity the nature of the city and of the strong defences which had yet yielded to Roman prowess. All the rest of the wall encompassing the city was so completely levelled to the ground as to leave future visitors to the spot no ground for believing that it had ever been inhabited.”
  19. ↑ Ben-Ami, Doron; Tchekhanovets, Yana (2011). "The Lower City of Jerusalem on the Eve of Its Destruction, 70 CE: A View From Hanyon Givati". Bulletin of the American Schools of Oriental Research. 364: 61–85. doi:10.5615/bullamerschoorie.364.0061. ISSN 0003-097X. S2CID 164199980.
  20. ↑ R., Jones, Kenneth (2011). Jewish reactions to the destruction of Jerusalem in A.D. 70 : Apocalypses and related Pseudepigrapha. Brill. ISBN 978-90-04-21027-1. OCLC 787865898. Scholarly attention has focused primarily on the texts of Josephus to recapture Jewish opinion in the years after the failure and suppression of the first revolt which ended, excepting the reduction of a few fortresses, with the burning of the temple and razing of Jerusalem.
  21. ↑ Ben-Arieh, Yehoshua (1984). Jerusalem in the 19th Century, The Old City. Yad Izhak Ben Zvi & St. Martin's Press. p. 14. ISBN 0-312-44187-8.
  22. ↑ "Old City of Jerusalem and its Walls". UNESCO World Heritage Convention. نه اخيستل شوی 11 September 2010.
  23. ↑ Tom Teicholz (20 July 2015). "Mr. Jerusalem: Nir Hasson of Haaretz's 'The Jerusalem Blog'". Forbes Israel. نه اخيستل شوی 4 August 2017.
  24. ↑ "Table III/9 – Population in Israel and in Jerusalem, by Religion, 1988–2016" (PDF). jerusaleminstitute.org.il. 2018. Archived from the original (PDF) on 10 May 2019. نه اخيستل شوی 10 May 2019.
  25. ↑ Tubb, 1998. pp. 13–14.
  26. ↑ Mark Smith in "The Early History of God: Yahweh and Other Deities of Ancient Israel" states "Despite the long regnant model that the Canaanites and Israelites were people of fundamentally different culture, archaeological data now casts doubt on this view. The material culture of the region exhibits numerous common points between Israelites and Canaanites in the Iron I period (c. کينډۍ:BCE). The record would suggest that the Israelite culture largely overlapped with and derived from Canaanite culture... In short, Israelite culture was largely Canaanite in nature. Given the information available, one cannot maintain a radical cultural separation between Canaanites and Israelites for the Iron I period." (pp. 6–7). Smith, Mark (2002) "The Early History of God: Yahweh and Other Deities of Ancient Israel" (Eerdman's)
  27. ↑ Rendsberg, Gary (2008). "Israel without the Bible". In Frederick E. Greenspahn. The Hebrew Bible: New Insights and Scholarship. NYU Press, pp. 3–5
  28. ↑ Since the 10th century BCE:
    • "Israel was first forged into a unified nation from Jerusalem some 3,000 years ago, when King David seized the crown and united the twelve tribes from this city... For a thousand years Jerusalem was the seat of Jewish sovereignty, the household site of kings, the location of its legislative councils and courts. In exile, the Jewish nation came to be identified with the city that had been the site of its ancient capital. Jews, wherever they were, prayed for its restoration." Roger Friedland, Richard D. Hecht. To Rule Jerusalem, University of California Press, 2000, p. 8. ISBN 0-520-22092-7
    • "The centrality of Jerusalem to Judaism is so strong that even secular Jews express their devotion and attachment to the city, and cannot conceive of a modern State of Israel without it.... For Jews Jerusalem is sacred simply because it exists... Though Jerusalem's sacred character goes back three millennia...". Leslie J. Hoppe. The Holy City: Jerusalem in the theology of the Old Testament, Liturgical Press, 2000, p. 6. ISBN 0-8146-5081-3
    • "Ever since King David made Jerusalem the capital of Israel 3,000 years ago, the city has played a central role in Jewish existence." Mitchell Geoffrey Bard, The Complete Idiot's Guide to the Middle East Conflict, Alpha Books, 2002, p. 330. ISBN 0-02-864410-7
    • "Jerusalem became the center of the Jewish people some 3,000 years ago" Moshe Maoz, Sari Nusseibeh, Jerusalem: Points of Friction – And Beyond, Brill Academic Publishers, 2000, p. 1. ISBN 90-411-8843-6
  29. ↑ "Basic Facts you should know: Jerusalem". Anti-Defamation League. 2007. Archived from the original on 4 January 2013. نه اخيستل شوی 28 March 2007. The Jewish people are inextricably bound to the city of Jerusalem. No other city has played such a dominant role in the history, politics, culture, religion, national life and consciousness of a people as has Jerusalem in the life of Jewry and Judaism. Since King David established the city as the capital of the Jewish state circa 1000 BCE, it has served as the symbol and most profound expression of the Jewish people's identity as a nation."
  30. ↑ Reinoud Oosting, کينډۍ:Google books Brill 2012 pp. 117–18. Isaiah 48:2; 51:1; Nehemiah 11:1, 18; cf. Joel 4:17: Daniel 5:24. The Isaiah section where they occur belong to deutero-Isaiah.
  31. ↑ Shalom M. Paul, کينډۍ:Google books The 'holiness' (qodesh) arises from the temple in its midst, the root q-d-š referring to a sanctuary. The concept is attested in Mesopotamian literature, and the epithet may serve to distinguish Babylon, the city of exiles, from the city of the Temple, to where they are enjoined to return.
  32. ↑ Golb, Norman (1997). "Karen Armstrong's Jerusalem – One City, Three Faiths". The Bible and Interpretation. Archived from the original on 11 October 2013. نه اخيستل شوی 10 July 2013. The available texts of antiquity indicate that the concept was created by one or more personalities among the Jewish spiritual leadership, and that this occurred no later than the 6th century B.C.
  33. ↑ Isaiah 52:1 πόλις ἡ ἁγία.
  34. ↑ Joseph T. Lienhard, The Bible, the Church, and Authority: The Canon of the Christian Bible in History and Theology, Liturgical Press, 1995 pp. 65–66: 'The Septuagint is a Jewish translation and was also used in the synagogue. But at the end of the first century C.E. many Jews ceased to use the Septuagint because the early Christians had adopted it as their own translation, and it began to be considered a Christian translation.'
  35. ↑ Third-holiest city in Islam:
    • Esposito, John L. (2002). What Everyone Needs to Know about Islam. Oxford University Press. p. 157. ISBN 0-19-515713-3. The Night Journey made Jerusalem the third holiest city in Islam
    • Brown, Leon Carl (2000). "Setting the Stage: Islam and Muslims". Religion and State: The Muslim Approach to Politics. Columbia University Press. p. 11. ISBN 0-231-12038-9. The third holiest city of Islam—Jerusalem—is also very much in the center...
    • Hoppe, Leslie J. (2000). The Holy City: Jerusalem in the Theology of the Old Testament. Michael Glazier Books. p. 14. ISBN 0-8146-5081-3. Jerusalem has always enjoyed a prominent place in Islam. Jerusalem is often referred to as the third holiest city in Islam...
  36. ↑ Middle East peace plans by Willard A. Beling: "The Aqsa Mosque on the Temple Mount is the third holiest site in Sunni Islam after Mecca and Medina".
  37. ↑ Lewis, Bernard; Holt, P. M.; Lambton, Ann, eds. (1986). Cambridge History of Islam. Cambridge University Press.
  38. ↑ کينډۍ:Qref
  39. ↑ Buchanan, Allen (2004). [[[:کينډۍ:Google books]] States, Nations, and Borders: The Ethics of Making Boundaries]. Cambridge University Press. ISBN 0-521-52575-6. نه اخيستل شوی 9 June 2008. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  40. ↑ Kollek, Teddy (1977). "Afterword". In John Phillips (ed.). A Will to Survive – Israel: the Faces of the Terror 1948-the Faces of Hope Today. Dial Press/James Wade. about ۹۱ ها (۲۲۵ أكر)
  41. ↑ "Israel plans 1,300 East Jerusalem Jewish settler homes". BBC News. 9 November 2010. East Jerusalem is regarded as occupied Palestinian territory by the international community, but Israel says it is part of its territory.
  42. ↑ "The status of Jerusalem" (PDF). The Question of Palestine & the United Nations. United Nations Department of Public Information. Archived from the original (PDF) on 8 August 2019. East Jerusalem has been considered, by both the General Assembly and the Security Council, as part of the occupied Palestinian territory.
  43. ↑ "Israeli authorities back 600 new East Jerusalem homes". BBC News. 26 February 2010. نه اخيستل شوی 18 September 2013.
  44. ↑ "Resolution 298 September 25, 1971". United Nations. 25 September 1971. Archived from the original on 19 August 2013. نه اخيستل شوی 25 July 2018. Recalling its resolutions... concerning measures and actions by Israel designed to change the status of the Israeli-occupied section of Jerusalem,...
  45. ↑ David Noel Freedman; Allen C. Myers; Astrid B. Beck (2000). [[[:کينډۍ:Google books]] Eerdmans dictionary of the Bible]. Wm. B. Eerdmans Publishing. pp. 694–95. ISBN 978-0-8028-2400-4. نه اخيستل شوی 19 August 2010. {{cite book}}: Check |url= value (help) Nadav Na'aman, Canaan in the 2nd Millennium B.C.E., Eisenbrauns, 2005 pp. 177ff. offers a dissenting opinion, arguing for the transcription Rôsh-ramen, etymologized to r'š (head) and rmm (be exalted), to mean 'the exalted Head', and not referring to Jerusalem.
  46. ↑ G. Johannes Botterweck, Helmer Ringgren (eds.) Theological Dictionary of the Old Testament, (tr. David E. Green) William B. Eerdmann, Grand Rapids Michigan, Cambridge, UK 1990, Vol. VI, p. 348
  47. ↑ "The El Amarna Letters from Canaan". TAU.ac.il. نه اخيستل شوی 11 September 2010.
  48. ↑ Meir Ben-Dov, Historical Atlas of Jerusalem, Continuum International Publishing Group, 2002, p. 23.
  49. ↑ Binz, Stephen J. (2005). [[[:کينډۍ:Google books]] Jerusalem, the Holy City]. Connecticut: Twenty-Third Publications. p. 2. ISBN 978-1585953653. نه اخيستل شوی 17 December 2011. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  50. ↑ G. Johannes Bottereck, Helmer Ringgren, Heinz-Josef Fabry, (eds.) Theological Dictionary of the Old Testament, tr. David E. Green, vol. XV, pp. 48–49 William B. Eeerdmanns Co. Grand Rapids, Michigan/Cambridge UK 2006, pp. 45–46
  51. ↑ Elon, Amos (1996). Jerusalem. HarperCollins Publishers Ltd. ISBN 0-00-637531-6. Archived from the original on 10 March 2003. نه اخيستل شوی 26 April 2007. The epithet may have originated in the ancient name of Jerusalem–Salem (after the pagan deity of the city), which is etymologically connected in the Semitic languages with the words for peace (shalom in Hebrew, salam in Arabic).
  52. ↑ Ringgren, H., Die Religionen des Alten Orients (Göttingen, 1979), 212.
  53. ↑ Bosworth, Clifford Edmund (2007). [[[:کينډۍ:Google books]] Historic cities of the Islamic world]. The Netherlands: Koninklijke Brill NV. pp. 225–226. ISBN 978-90-04-15388-2. نه اخيستل شوی 17 December 2011. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  54. ↑ Denise DeGarmo (9 September 2011). "Abode of Peace?". Wandering Thoughts. Center for Conflict Studies. Archived from the original on 26 April 2012. نه اخيستل شوی 17 December 2011.
  55. ↑ Hastings, James (2004). [[[:کينډۍ:Google books]] A Dictionary of the Bible: Volume II: (Part II: I – Kinsman), Volume 2]. Honolulu, Hawaii: Reprinted from 1898 edition by University Press of the Pacific. p. 584. ISBN 1-4102-1725-6. نه اخيستل شوی 17 December 2011. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  56. ↑ Bosworth, Francis Edward (1968). [[[:کينډۍ:Google books]] Millennium: a Latin reader, A]. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. p. 183. ASIN B0000CO4LE. نه اخيستل شوی 17 December 2011. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  57. ↑ Wallace, Edwin Sherman (August 1977). Jerusalem the Holy. New York: Arno Press. p. 16. ISBN 0-405-10298-4. A similar view was held by those who give the Hebrew dual to the word
  58. ↑ Smith, George Adam (1907). Jerusalem: The Topography, Economics and History from the Earliest Times to A.D. 70. Hodder and Stoughton. p. 251. ISBN 0-7905-2935-1. The termination -aim or -ayim used to be taken as the ordinary termination of the dual of nouns, and was explained as signifying the upper and lower cities (see کينډۍ:Google books)
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=بيت_المقدس&oldid=335191" نه اخيستل شوی