بودا

 

په چین کې د تانګ سلطنتي سلسلې پرمهال د بودا جوړه شوې مجسمه

بودا (انګليسي:Buddha) د "بیدار شوي"يا ويښ شوي مانا لري او هغه چا ته اشاره کوي چې "رڼايي" یا (بودي) ترلاسه کوي که څه هم دا په عام ډول د رڼايي بنسټ ایښودونکی سدھارتا ګوتم بودا ته راجع کیږي.

په ډېرو سرچینو کې، کله چې د "بودا" په اړه خبرې کیږي، دا د " ګوتم بودا " په مانا اخيستل کيږي، ګوتم بودا د بواديیزم بنسټ ایښودونکی و، او دا غلط باور ته وده ورکوي چې د "بودا" کلمه یوازې د " ګوتم بودا " مانا لري، مګر ډېری نور بودایان هم په دې باور دي. دوی د "بودايیزم مقام" ته رسېدلي دي. د رنجیت پال د څېړنې پر بنسټ، بودا د اريايي نژاد څخه يو ټولواک(شاهزاده) و او د مهاویرا معاصر و.

بودايیزم په نړۍ کې څلورم تر ټولو پراخه مذهب دی؛ کوم چې د نړۍ د نفوس له 400 مېلیون څخه ډېر خلک تعقیبوي. په حقیقت کې، "بودا" یو مستعار نوم دی چې مانا یې " روښانه شخص" یا په بل عبارت "یو سړی چې لوړه پوهه لري".

د ژوند افسانه

د بودايي داستانونو له مخې، سدھارتا ګوتم بودا (د سدھارتا کلمه د فضا د بشپړتیا مانا لري) د شاکیا ال ساکي قبیلې د سیدھارتا ګوتم په نوم یو شهزاده و، چې د اوسني نیپال په کاپیلاوستو سیمه کې اوسېده. ګوتم بودا په هند کې د ساکي قبیلې مشر یا ساکیموني لقب درلود او د ساکا قبیلې د ساکي شهزاده نوم دی. هغه د لومبینی په باغونو کې چې اوس نیپال دی زېږېدلی و. د زېږون وروسته، د کاهنانو پام هغه ته واوښت، او د دوی وړاندوینې دا وې چې په راتلونکي کې، سدھارتا به یا د نړۍ پاچا شي او یا به یو روښان روحاني شخص شي چې نړۍ به د جهالت له خوب څخه خلاص کړي. د سدھارتا پلار، سدودن شاه، د دې لپاره چې خپل زوی په لومړۍ لاره کې وي، هغه یې په عیش او عشرت کې راوست او په ماڼیو کې یې پناه ورکړه، ترڅو سدھارتا د ژوند له کړاوونو او نیمګړتیاوو سره اشنا نشي. په هرصورت، سدھارتا کاملجو په 29 کلنۍ کې له ماڼیو څخه وتښتید، او د هغه د تېښتې په جریان کې، هغه څلور لیدونه ولیدل: بوډاتوب، ناروغی، مرګ او یو متقی سړی چې د مصیبت څخه د خلاصون په لټه کې و. د څلورمې صحنې لیدل په سدھارتا باندې ژوره اغیزه وکړه او هغه پریکړه وکړه چې د یو شهزاده ژوند پریږدي ترڅو د انساني شرایطو حقیقت لټوي. په ځنګلونو کې له راهبانو سره د څه وخت تېرولو وروسته، هغه د حق د موندلو لپاره هغه لاره سمه نه ګڼله او منځنۍ لاره یې غوره کړه.

د بودګایا په نوم یو ځای کې له شپږو کلونو محاکمې او مبارزې وروسته، سدھارتا د بیدارۍ د ونې (بودا) په نوم د یوې ونې لاندې په مراقبت او وحی کې ناست و او د مارا شیطان په چلونو باندې د بریالي کیدو وروسته، هغه رازونه ترلاسه کړل او بودا شو. سفر وکړ

ژوندلیک، ډایري

بودا په یوه اشرافي کورنۍ، د شاکیه قبیله کې زیږیدلی و، مګر په پای کې یې خپل ژوند پریښود . د بودايي دود له مخې، د څو کلونو مینډیکانسي ( مراقبت ) وروسته د هغه میکانیزم د پوهیدو لپاره ویښ شو چې خلک د بیا زیږون په دوره کې بند ساتي. بودا بیا د ګنګا په ساد کې د تدریس او مذهبي ټولنې رامینځته کولو په اوږدو کې سفر وکړ. بودا د جسمي غوښتنو او د هند د شرمانا په غورځنګ کې موندل شوي افراطیت تر مینځ یوه منځنۍ لار ښوولې. اومسيري د روحانيت درس ورکړ، چې په کې اخلاقي درسونه او د مراقبت عملونه لکه جانه او ذهنیت شامل وو. بودا د برهمن پادریانو په کړنو هم نیوکه وکړه، لکه د څارویو قرباني .

د هغه له مړینې پیړۍ وروسته هغه د بودا په نوم پیژندل شوی، چې معنی یې "بیدار شوی" یا "روښانه شوی". د ګوتما تعلیمات د بودا ټولنې لخوا په سوتا کې تالیف شوي، چې د هغه لیکچرونه، وینایا ، د هغه د خانقاه عمل کوډونه لري. دا قضیې د هند په منځني آریایي ژبو کې د شفاهي دود له لارې لیږدول شوي. وروسته نسلونو نور متنونه تولید کړل لکه سیستماتیک تړونونه چې د ابیدهرما په نوم پیژندل شوي، د بودا ژوندلیک، د بودا د تیرو ژوندونو په اړه د کیسو ټولګه چې د جاتاکا کیسې په نوم پیژندل کیږي، او اضافي خبرې اترې، د بیلګې په توګه، د مهایانا سوترونه.

اړوندې پوښتنې

• د بودا مذهب
• په بامیان کې د بودا مجسمې
• ګوتم بودا
• هندي مذهبونه
• ایراني مذهبونه

سرچینې

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Gautama Buddha». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.
•  
• refMalalasekera2007

بهرنی لینک

د بودا شبکه