امونيم نايټرېټ
امونيم نايټرېټ Ammonium nitrate | |
|---|---|
| |
| د کیمیایی فورمول | NH4NO3 |
| نقطه ذوب | °C |
| کثافت | |
| د چاودونکی سرعت | ۲۷۰۰ مترو په ثانیه کې |
امونيم نايټرېټ (په انگرېزي:Ammonium nitrate) د نیتروژنو د ترکیبونو څخه دی چی د کیمیایی فورمول یی NH4NO3 دی. امونيم نايټرېټ د بلور سپینه ماده ده چی په اوبو، مټهانول، آسیټون او اټهانول کی ویلېږي. امونيم نايټرېټ صنعتی کرهڼی سره (کود) ده چی د غنم، اوربشي، تور غنم،کچالو او سارایی اوربشي د پارو اچولو لپاره ورڅخه کار اخیستل کېږي. نوموړي توگه د اوریا (Urea) څخه جوړېږي. امونيم نايټرېټ د صنعتی چاودونکي توگې د جوړولو لپاره هم کارېدلای شي.
تولید
- امونيم نايټرېټ د يوريا (3CO(NH2)2) څخه جوړېدلای شي
- ۱
3CO(NH2)2 + 2 H2O → NH4NO3 + 3 CH4 + 2 N2
- ۲
NH4)2SO4 + 2 NaNO3 → Na2SO4 + 2 NH4NO3)
Ca(NO3)2 + (NH4)2SO4 → 2 NH4NO3 + CaSO4
امونيم نايټرېټ په کرهڼې کی
امونيم نايټرېټ په ځانگړي ډول د نباتاتو وده په وخت کی د کود ورکولو لپاره کارېږي. نوموړي کود چی نیتروژن ولری د نباتانو د خواړو او احیا کولو لپاره هم کارېږي. امونيم نايټرېټ په دولومیت کی هم گډېږي. دغه ډله کود په ځانگړي خاورو ته چی د مگنیزیم مختوی ۰،۴ ٪ لري، ورکول کېږي. نوموړي مخلوط د پسرلي څخه تر اوړی پورې ورکول کېږي او د کچالو، انگور، حبوباتو د کود ورکولو لپاره کارېږي.
| نبات | د گرهنی کدې جرعه (کیلو/هکتار) |
|---|---|
| اوربشی | ۲۸۰-۴۴۰ |
| تور غنم | ۲۴۰-۳۶۰ |
| سارایی اوربشي | ۲۰۰-۲۴۰ |
| گنی/نیشکر | ۲۴۰-۴۴۰ |
| کچالو | ۳۲۰-۴۴۰ |
چاودونکي توگه
امونيم نايټرېټ د چاودونکي توگو په فهرست کی هم شته. د دی لپاره دغه توگه د صنعتی چاودونکي مواد لپاره هم کارېږي. امونيم نايټرېټ د جوړولو ډېر آسان او ارزان دی او د دی په سبب دغه چاودونکي توگه په افغانستان او عراق کی د مخالفینو ډلو لخوا کارېږي. امونيم نايټرېټ چی د سوځیدو توگو (د بېلگی په توگه: نفت) مخلوط شوی دی، ډېر آغېزمندي چاودونکي ترکیب دی.
د چاودونکي توکو تولید
تاسو باید د چاودونکي ترکیب د جوړولو لپاره ۷٪ نفت او ۹۵٪ امونيم نايټرېټ ولرئ وروسته امونيم نايټرېټ په تفت کی گډ وکړئ. کله چی امونيم نايټرېټ په تفت کی گډ شوي دی نو دغه ترکیب اوسپنی لوښی ته ورکړئ. دغه چاودونکی ترکیب نسبتا مستقر دی او حساسیت یی کم هم دی. د انفجار سرعت یی د ۱۱۰۰ مترو په ثانیه کې څخه تر ۲۷۰۰ مترو په ثانیه کې پورې دی. خو کله چی غوارئ دغه چاودونکی ترکیب فیر کړئ نو تاسو باید قوی ډیټونیټر کار وکړئ. دغه بم د پوځی چاودونکی توگې (لکه پینټریټ) یا هېکزامېتيلين ټرايپرآکسيډايامين (HMTD) په مرسته فیرولای شي. کله چی پوځی چاودونکی توگي نه لرئ نو پنځه گرامو د هېکزامېتيلين ټرايپرآکسيډايامين څخه کار واخلئ.
| ډیټونیټر | د گرامو شمیر |
|---|---|
| هېکزامېتيلين ټرايپرآکسيډايامين | 5g |
| پینټریټ | 2g |
| هیکسوجن و اوکټوجن | 2g |
| پینټریټ و اوکټوجن | 2g |