ژاک لاکان
جاک ماري ایمیل لاکان (په انګلیسي: Jacques Marie Émile Lacan چې برتانوي تلفظ یې: /læˈkɒ̃/، امریکايي تلفظ یې: /ləˈkɑːn/ ، فرانسوي تلفظ یې: [ʒak maʁi emil lakɑ̃] دی؛ زوکړه یې د ۱۹۰۱ز کال د اپرېل په ۱۳مه ــ مړینه یې د ۱۹۸۱ز کال د سپټمبر ۹مه) یو فرانسوي رواني څېړونکی او د عقلي او عصبي ناروغیو ډاکتر و، چې له فروید څخه وروسته تر ټولو جنجالي رواني څېړونکی بلل کېږي، لاکان له ۱۹۵۳ز کال څخه تر ۱۹۸۱ ز کال پورې په پاریس کې کلني سیمینارونه ورکړل، او ځینې رسالې یې تالیف کړې کومې چې وروسته په اکتریتس کتاب کې راغونډې کړای شوې. د نوموړې اثارو په قاره یی فلسفې، او کلتوري تیورۍ باندې د رغښتوالي (post-structuralism) نه راوروسته، انتقادي نظریې، د نارينه او ښځو د سياسي او ټولنيزې برابرۍ پلوې نظريې (feminist theory)، او د فېلم تیورۍ په ساحو کې او همدارنګه پخپله په رواني څېړنه باندې د پام وړ اغېزه واچوله.[۶][۷][۸][۹]
| ژاک لاکان | |
|---|---|
 | |
| د شخص مالومات | |
| زېږون نوم | |
| پيدايښت | |
| مړینه | |
| تابعیت | .svg){kind=small} فرانسه [۱]
|
| عملي ژوند | |
| کار/مسلک | |
| کاروونکي ژبه | |
| د کړنې څانګه | سادرملنه [۳]، ژبپوهنه ، جرمپوهنه [۴] |
| مؤثر | سېګمونډ فرايډ ، مارټین هایډېګر [۵] |
| لاسليک | |
 | |
سمول  |
|
لاکان د فرویدي مفاهیمو بشپړه محدوده، د فروید په تفکر باندې په ټینګار کولو سره بیا له سره پیل او تر بحث لاندې راوسته او په ژبپوهنه او انسان پېژندنه کې له رغښتوالي څخه نیولې بیا د هغه په خپل کار کې له پراختیا ورکولو سره کوم چې هغه وروسته د لومړي ترتیب منطق او مکان پېژندنې څخه د فارمولونو په پلي کولو سره پیاوړې کړه. د دغې نوي مسیر په ټاکلو سره او په کلینيکي چارو کې د جنجالي نوښتونو په معرفي کولو سره لاکان او د هغه لارویان د رواني څېړنې له نړیوالې ټولنې څخه وایستل شول. په پایله کې، لاکان هڅه وکړه تر څو د رواني څېړنې اړوند نوې ادارې تاسیس کړي تر څو خپل کار ته وده او پراختیا ورکړي، کوم ته چې نوموړي په اروا پوهنه او فطري رواني څېړنو کې له هغو متداولو میلانونو سره په تضاد کې چې له ټولنیزو نورمونو سره د انطباق وړ دي، د "فروید ته د راګرځېدو" نوم ورکړ.[۱۰]
د ژوند لومړني وختونه
سموللاکان په پاریس کې زیږېدلی دی، هغه د ایمیل او الفرد لاکان له دریو اولادونو څخه تر ټولو مشر دی. د هغه پلار د صابونو او غوړیو یو بریالی پلورونکی و. مور یې یوه ډېره سوځنده/لېواله کاتولیکه وه ــ کشر ورور یې په ۱۹۲۹ز کال کې یوې صومعې ته ور د ننه شو. لاکان د ۱۹۰۷ او ۱۹۱۸ز کلونو تر منځ د ستانیسلاس کالج ته ولاړ. په فلسفه کې د هغه لېوالتیا نوموړي ته د سپینوزا (Spinoza) په اثارو باندې مشغولېدو ته لاره هواره کړه، د کوم چې یوه پایله د الحاد یا لا دینۍ لپاره د دیني عقیدې پرېښودل وو. د دغې مسئلې په تړاو د هغه په کورنۍ کې کشمکشونه رامنځ ته شول، او هغه په دې باندې پښېماني څرګنده کړې ده چې خپل ورور یې د یوې بېلې لارې نیولو ته نه و هڅولی، خو په ۱۹۲۴ز کال کې د هغه مور او پلار بولوګن ته کډه شول او نوموړي د مونټمارټر په غونډۍ کې په خونو کې استوګن شو.[۱۱]
د ۱۹۲۰مې لسیزې په لومړیو کې، لاکان په فعاله بڼه د پاریسي ادبي او هنري اوانګارډونو (avant-garde) سره ښکېل شو، نوموړي له جېمز جایس سره وکتل، هغه په ۱۹۲۲ز کال کې د پاریس په یوه کتاب پلورنځې کې و چې د اولیسېس ناول یوه برخه یې په فرانسوي او انګلیسي ژبو د لومړي ځل لپاره لږ څه مخکې له دې چې چاپ شي ولوسته. هغه همداراز له چارلس مائوراس، له چا سره چې ده د هغه د ادبي سبک له امله مینه درلوده، وکتل او نوموړي کله ناکله د فرانسوي اکشن خوځښت (چې مائوراس یې له مخکښو نظریه ورکوونکو څخه وو) په ناستو کې ګډون کاوه، چې وروسته یې په لوړه کچه منتقد شو.[۱۲]
لاکان په ۱۹۲۰ز کال کې، وروسته له هغې چې د ډېر ډنګر والي له کبله عسکري خدمت ته ونه منل شو، طبي ښونځی پیل کړ. د ۱۹۲۷ز او ۱۹۳۱ز کلونو تر منځ، د پاریس د پوهنتون د طب په پوهنځي کې له خپلو زده کړو بشپړولو وروسته، هغه په عقلي عصبي څانګه کې د هنري کلاوډ تر لارښوونه لاندې په سېنټ ان روغتون کې چې په مرکزي پاریس کې خدمت کوونکی لوی روعتون دی، د ګاتان ګاتیان ډې کلرامبلټ تر لارښوونو لاندې د پولیسو په فوق تخصصي روغتون کې او همدارنګه د هنري-روسل په روغتون کې خپل تخصص وکړ.[۱۳]
۱۹۳۰مه زېږدیزه لسیزه
سموللاکان د پاریس د ۱۹۳۰زېږدیزې لسیزې په سوریالیستي (د ماوراء حقیقت پالنې) غورځنګ کې ښکېل و، چې له اندري بریتون، جورج باتایلی، سلوادور دالي او پابلو پیکاسو سره په اړیکه کې و. د یوې مودې لپاره نوموړي د پیکاسو د شخصي ډاکتر په توګه پاتې شوی دی. هغه د سایچي په غورځنګ کې چې ماریس چایسي یې بنسټ اېښی و او په سوریالېستي ژورنال مینوټاور کې یې چاپ کړی و، ګډون وکړ. په سوریالېزم کې [د لاکان] لېوالتیا په رواني څېړنه کې د نوموړي علاقه ښکار کړه، " د لاکان په اړه یو پخوانی سپړونکی او ژوند لیک لیکونکی دایلان ایوانس څرګندوي او ګمان کوي چې، " ښایي لاکان هېڅکله په حقیقي ډول د سوریالېزم د لېونتوب په اړه له نوي رومانتیک لید سره چې د زړه راښکونکې ښکلا په بڼه و، او د یاد غورځنګ د بې منطقۍ له جشن سره خپله سوریالیستي همدردي نه وه پرېښې". ژباړونکی او تاریخ پوه ډاویډ ماکي لیکي چې "د ځوان لاکان لپاره... د سوریالېزم د اهمیت په تړاو په سختۍ سره مبالغه کېدای شي... [چا چې] همداراز د روسوایۍ او لمسون لپاره د سوریالېستانو سلیقه شریکه کړه، او لمسون یې پخپله په رواني څېړنو کې یو مهم عنصر په توګه باله."[۱۴][۱۵][۱۶]
په ۱۹۳۱ز کال کې، په سېنټ ان روغتون کې له دویم کال تېرولو وروسته لاکان ته د Diplôme de médecin légiste (د طبي مهارتونو د معاینه کوونکي په توګه) دېپلوم ورکړل شو او یو لایسنس لرونکی عدلي رواني ډاکتر شو. یو کال وروسته نوموړي ته د هغه د پایلیک "له شخصیت سره په تعامل کې د پاناروییک رواني ناروغیو په اړه"("De la Psychose paranoïaque dans ses rapports avec la personnalité" د Diplôme d'État de docteur en médecine [فرانسوي ژبه] په نامه دېپلوم ورکړل شو (چې له معالج ډاکتر یعنې M.D. سره یوه معادله رتبه ده. د دغې پایلیک چاپېدنې د فرانسې په رواني څېړنو باندې لږه مستقیمه اغېزه لرله خو د لاکان په حلقه کې د سوریالېستي لیکوالانو او هنرمندانو په منځ کې یې تود هرکلی وشو. د هغوی د مستقیمې اړیکې په یواځینۍ ثبت شوې بېلګه کې، لاکان د خپل پایلیک یوه کاپي سیګمونډ فروډ ته واستوله چې هغه یې د رسید د تایيدۍ په توګه په ځواب کې یو پوست کارد ورلېږلي و.[۱۷][۱۸]
د لاکان پایلیک د څو ناروغانو د معایناتو پر بنسټ ولاړ و چې یوې ښځینه ناروغې ته یې پکې ځانګړی پام ور اړولی و چې هغه نوموړې ناروغه ایمي (Aimée) یاده کړې ده. د هغې د کورنۍ د تاریخچې او ټولنیزو اړیکو جامع بیارغونه په کومه چې لاکان د نوموړې د ذهني پارانوید حالت (بد ګمانۍ) په اړه د خپلې څېړنې بنیاد کېښود، له دودیز رواني طب سره د هغه د نارضایتۍ او د هغه په مفکورو باندې د فروید د مخ پر ډېرېدونکې اغېزې ښکارندویي کوي. همداراز په ۱۹۳۲ز کال کې لاکان د فروید د ۱۹۲۲ز کال د یو متن "Über einige neurotische Mechanismen bei Eifersucht, Paranoia und Homosexualität" (په حسادت، پارانویا او همجنس بازۍ کې ځینې عصبي مېکانېزمونو) ژباړه په Revue française de psychanalyse کې د"De quelques mécanismes névrotiques dans la jalousie, la paranoïa et l'homosexualité" په توګه چاپ کړه. د ۱۹۳۲ز کال په مني کې، لاکان له رودولف لوونستین سره د خپلو ترېنینګونو تحلیل پیل کړ، کوم چې تر ۱۹۳۸ز کال پورې دوام درلود.[۱۹][۲۰]
په ۱۹۳۴ز کال کې لاکان د پاریس د رواني څېړنو د ټولنې (SPP) د غړي په توګه کاندید شو. هغه خپله خصوصي رواني څېړنه په ۱۹۳۶ز کال کې په داسې حال کې چې په سېنټ ان روغتون کې یې لا هم د ناروغانو درملنه کوله، پیل کړ، او هماغه کال یې خپل لومړنی څېړنیز راپور په مارینباد ښارګوټي کې د رواني څېړنې د نړیوالې ټولنې (IPA) په کنګره کې "د هندارې په فاز کې " وړاندې کړ. د کنګرې رییس ارنست جونس، د نوموړي لکچر ته مخکې له دې چې پای ته ورسېږي خاتمه ورکړه، ځکه هغه نه غوښتل د لاکان د یاد پرزنټېشن وخت اوږد کړي. تحقیر شوي لاکان د برلین د اولمپیک د لوبو د کتلو په موخه له کنګرې څخه ووت. د یاد لکچر اصله کاپي نه ده پاتې، لاکان پرېکړه کړې وه چې خپله لیکنه د نوموړي کنفرانس د صورت جلسو په توګه د خپرېدو په موخه تحویل نکړي.[۲۱]
د فرېدریک هېګل په اړ د کوژيو (Kojève) په لکچرونو کې چې د ۱۹۳۳ز او ۱۹۳۹ز کلونو تر منځ یې ورکړي وو، کومو چې په پدیده پېژندنه (Phenomenology) او د ارباب-غلام ترمنځ په تعامل (master-slave dialectic) باندې تمرکز کاوه، د لاکان ګډون کول د هغه د راوروسته اثارو لپاره اغېزناک وو، په پیل کې د هغه د هندارې د فاز نظریې په رامنځته کولو کې، په کومه کې چې هغه د هنري والون تجربي کار ته چې د ماشوم د ودې په اړه و، هم پوروړی و.[۲۲]
سرچينې
سمول- ↑ http://www.nytimes.com/1985/01/04/arts/art-representation-and-sexuality-mixed-media-show-at-new-museum.html
- ↑ http://www.archivesnationales.culture.gouv.fr/chan/chan/AP-pdf/101-AS.pdf
- ↑ Google Books ID: https://books.google.com/books?id=hJTTAQAACAAJ
- ↑ Google Books ID: https://books.google.com/books?id=OSB-AAAAMAAJ
- ↑ https://theory-and-criticism.vanleer.org.il/wp-content/uploads/woocommerce_uploads/2020/02/%D7%99%D7%95%D7%90%D7%91-%D7%A7%D7%A0%D7%99-%D7%90%D7%97%D7%A8%D7%99-%D7%94%D7%A1%D7%95%D7%91%D7%99%D7%99%D7%A7%D7%98-%D7%91%D7%A2%D7%A7%D7%91%D7%95%D7%AA-%D7%94%D7%97%D7%99%D7%94-%D7%96%D7%90%D7%9F-%D7%9C%D7%95%D7%A7-%D7%A0%D7%A0%D7%A1%D7%99-%D7%9E%D7%A8%D7%90%D7%99%D7%99%D7%9F-%D7%90%D7%AA-%D7%96%D7%90%D7%A7-%D7%93%D7%A8%D7%99%D7%93%D7%94-%D7%94%D7%A7%D7%93%D7%9E%D7%94.pdf
- ↑ کينډۍ:Lexico
- ↑ کينډۍ:Lexico
- ↑ "Lacan". Random House Webster's Unabridged Dictionary.
- ↑ David Macey, "Introduction", Jacques Lacan (1994). The Four Fundamental Concepts of Psycho-Analysis, London: Penguin Books, p. xiv
- ↑ Bowie, Malcolm, Lacan, London: Fontana, 1991. p. 45
- ↑ Roudinesco, E.; Mehlman, J.; Lacan, J. (1990). Jacques Lacan & Co: A History of Psychoanalysis in France, 1925-1985. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-72997-8. بياځلي په 28 November 2021.
- ↑ Catherine Millot Life with Lacan, Cambridge: Polity Press 2018, p. 104.
- ↑ Macey, David (1988). Lacan in Contexts. London: Verso. ISBN 978-0860919421.
- ↑ Desmond, John (2012). Psychoanalytic Accounts of Consuming Desire: Hearts of Darkness. NY: Palgrave Macmillan.
- ↑ Evans, Dylan, ""From Lacan to Darwin" Archived 2006-02-10 at the Wayback Machine.", in The Literary Animal; Evolution and the Nature of Narrative, eds. Jonathan Gottschall and David Sloan Wilson, Evanston: Northwestern University Press, 2005
- ↑ David Macey, "Introduction" in Jacques Lacan (1994) The Four Fundamental Concepts of Psycho-Analysis, London:Penuin Books, pp. xv-xvi
- ↑ Lacan, Jaques (1975). "De la psychose paranoïaque dans ses rapports avec la personnalité" (PDF). Éditions du Seuil.
- ↑ Macey, David (1988). Lacan in Contexts. London: Verso. ISBN 978-0860919421.
- ↑ Evans, Julia. "Lacanian Works". بياځلي په 28 September 2014.
- ↑ Laurent, É., "Lacan, Analysand" in Hurly-Burly, Issue 3.
- ↑ Roudinesco, Elisabeth. "The mirror stage: an obliterated archive" The Cambridge Companion to Lacan. Ed. Jean-Michel Rabaté. Cambridge: CUP, 2003
- ↑ Roudinesco, E.; Mehlman, J.; Lacan, J. (1990). Jacques Lacan & Co: A History of Psychoanalysis in France, 1925-1985. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-72997-8. بياځلي په 28 November 2021.