د "غزل" د بڼو تر مېنځ توپير

'''غزل''' د [[عربي]] ژبې يو لغت دی او [[پښتو]] ته د [[فارسي]] د لارې راغلی دی. د دغه لغت لفظي مانا د ښځو سره خبرې دي خو اديبان شاعران يې د محبوب د ښايست او ښکلا د ستاينې هغه شعري ټولګيټولگي ته وايي چې لومړنۍ دوه کرښې يا مصرعې يې يو شان وزن (څپې يا سېلاب)، قافيه او رديف ولري چې دې ته مطلع هم وايي. په درېمه مصرعه يې د وزن يا سېلاب قيد وي خو د قافيې او رديف تر قېد لاندې نه وي. ورپسې بيا په څلورمه مصرعه کې لکه د لمړنۍ مصرعې د وزن، قافيې او رديف قيد لازمي دی او په همدې توګهتوگه مخکې ځي.

د شعرونو د شمار او مضمون قيد پرې نشته خو عموماُ خلک په غزل کې د لږ نه لږ پينځه شعرونه ليکي. د مضمون دې آزادۍ غزل ډېر خوندور کړی دی او دغسې په يو غزل کې د محبوب ښايست، د هغه نه ګيله،گيله، د وخت د حکمران نه فرياد، د تصوف معراج غوندې مضمونونه پکې ځايېدی شي. په قافيه او رديف پوهېدل دومره ګرانگران نه دی خو د وزن يا سېلاب خبره بيا ځانته وضاحت غواړي او د دې څرګندونېڅرگندونې لپاره به د حمزه بابا دا غزل وړاندې کړو چې وايي:

ښکليه چې موسکی په ټيټو سترګوسترگو شې

ووايه زاهد ته ګناهگناه زه کوم

تل وي په تګتگ بېرته په شا نه راځي

د غزل د ښکلا او شهرت وجه دده سادګي،سادگي، د مصرعو ښايست، د ژبې خوږوالی او د مضمون آزادي ده. اوس که غزل څوک نور خوږوي نو هغه د تخيل ښکلا ده، نازک خيالي ده، خوندور تشبيحات دي، اشارات او کنايات دي. چېرته چې په [[پښتو]] کې د ساده غزل خبره راځي نو هغه بيا د [[حمزه بابا]] نه سلهاوو کاله وړاندې [[اکبر زمينداوري]] ليکلی دی، چې په دې توګهتوگه دی:

دغه ستا د نغري سور انګارانگار په سر وړم