د ۲۲:۱۷, ۹ مارچ ۲۰۱۳ بڼه سرچينې کتل Addbot (خبرې اترې \| ونډې) ۴٬۱۵۴ edits و Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q1072 (translate me) → تېر توپير		د ۱۰:۳۸, ۷ جنوري ۲۰۱۴ بڼه سرچينې کتل ANBI (خبرې اترې \| ونډې) له آی پي بنديزه بخښلی ۲۳٬۸۹۹ edits د سمون لنډیز نسته بل توپير ←
۱ کرښه: [[دوتنه:Human heart with coronary arteries new.png\|بټنوک\|250px\|زړه]] ~~{{ژباړل}}~~ [[دوتنه:~~Human heart with coronary arteries new~~Heart-and-lungs.~~png~~jpg\|بټنوک~~\|کيڼ~~\|250px\|زړه او سږي، د ''[[Gray's Anatomy]]'' د زاړه چاپ کتاب نه.]] '''زړه''' يو موټي ته ورته عضلي ~~اورګان~~اورگان دی چې په [[بدن]] کې د يوه پمپ حيثيت لري. دا غړی ~~رګونو~~رگونو ته د وينې د پمپولو دنده ترسره کوي. [[وينه]] د زړه د پرله پسې رېتميک غونجېدلو په پايله کې نورو ~~رګونو~~رگونو ته ورځي. په انيلايډونو، مولاسکونو او آرتروپوډونو ژونديو کې همداسې زړه ته ورته يو جوړښت دا کار ترسره کوي.<ref>{{cite web \| url = http://www.kmle.com/search.php?Search=heart \| title = ''KMLE Medical Dictionary Definition of heart'' \| author = [http://www.kmle.com The American Heritage Stedman's Medical Dictionary]}}.</ref> د ''cardiac'' يا کارډياک وييکه (لکه د [[cardiology]] يا کارډيولوژي) د "زړه پورې اړوند يا زړه ته اړوند" مانا لري، دا وييکه د آر له مخې د [[يوناني ژبې\|يوناني]] لغت καρδία، ''کارډيا''، نه راوتلې چې د "زړه" په مانا ده. زړه د کارډياک عضلو نه جوړ شوی، د کارډياک عضلې يو ډول غېرداوطلبانه عضلي نسجونه دي چې يواځې په همدغه ~~اورګان~~اورگان کې موندل کېږي. <ref>{{cite web \| url = http://www.kmle.com/search.php?Search=cardiac \| title = ''KMLE Medical Dictionary Definition of cardiac'' \| author = [http://www.kmle.com The American Heritage Stedman's Medical Dictionary]}}</ref>▼ ~~[[دوتنه:Heart-and-lungs.jpg\|بټنوک\|کيڼ\|250px\|زړه او سږي، د ''[[Gray's Anatomy]]'' د زاړه چاپ کتاب نه.]]~~ ▲'''زړه''' يو موټي ته ورته عضلي اورګان دی چې په [[بدن]] کې د يوه پمپ حيثيت لري. دا غړی رګونو ته د وينې د پمپولو دنده ترسره کوي. [[وينه]] د زړه د پرله پسې رېتميک غونجېدلو په پايله کې نورو رګونو ته ورځي. په انيلايډونو، مولاسکونو او آرتروپوډونو ژونديو کې همداسې زړه ته ورته يو جوړښت دا کار ترسره کوي.<ref>{{cite web \| url = http://www.kmle.com/search.php?Search=heart \| title = ''KMLE Medical Dictionary Definition of heart'' \| author = [http://www.kmle.com The American Heritage Stedman's Medical Dictionary]}}.</ref> د ''cardiac'' يا کارډياک وييکه (لکه د [[cardiology]] يا کارډيولوژي) د "زړه پورې اړوند يا زړه ته اړوند" مانا لري، دا وييکه د آر له مخې د [[يوناني ژبې\|يوناني]] لغت καρδία، ''کارډيا''، نه راوتلې چې د "زړه" په مانا ده. زړه د کارډياک عضلو نه جوړ شوی، د کارډياک عضلې يو ډول غېرداوطلبانه عضلي نسجونه دي چې يواځې په همدغه اورګان کې موندل کېږي. <ref>{{cite web \| url = http://www.kmle.com/search.php?Search=cardiac \| title = ''KMLE Medical Dictionary Definition of cardiac'' \| author = [http://www.kmle.com The American Heritage Stedman's Medical Dictionary]}}</ref> == د زړه لومړنی پړاو == {{آرنی\|د زړه وده}} [[دوتنه:HeartBeat.gif~~\|کيڼ~~\|بټنوک\|250px\|د زړه د درزا سايکل]] [[دوتنه:EHR-BBII.jpg\|بټنوک~~\|کيڼ~~\|250px\|د انسان زړه د ~~حاملګۍ~~حاملگۍ يا بلاربوالي نه ۲۱ ورځې وروسته د لومړي ځل لپاره په وينې پمپولو پيل کوي.]] انساني زړه د يوه کس د ژوند په مهال کې په منځنۍ کچه له ۲،۵ بيليون وار نه هم ډېر درزېږي. د انسان زړه د ~~حاملګۍ~~حاملگۍ يا بلاربوالي نه ۲۱ ورځې وروسته د لومړي ځل لپاره په وينې پمپولو پيل کوي او يا هم د وروستي حيض نه پينځه اوونۍ وروسته، عموماً دا هغه وخت وي چې د زېږون نېټه پکې اټکل کېږي. پدې وخت کې د ماشوم زړه او د مور د زړه د پمپولو کچه يو شان وي، چې سمه کچه يې د ۷۵ نه تر ۸۰ درزا په يو دقيقه کې اټکل کېږي. خو د مور په نس کې د جنين د زړه درزا د وخت په تېرېدو سره چټکه کېږي چې په لويه کچه د ۱۶۵ نه تر ۱۸۵ درزا په يوه دقيقه پورې رسېږي. دا هغه مهال پېښېږي کله چې د بلاربوالي نه اووه اوونۍ تېرې شوي وي چې د وروستي حېض نه د ۹ اوونيو د تېرېدو مودې سره سمون خوري. نو په همدې ~~توګه~~توگه مونږ ويلای شو چې د هرې ورځې د تېرېدو وروسته، د زړه درزا ۳،۳ ځله په يوه دقيقه کې ډېرېږي. او يا په بل ډول د هر درې ورځو وروسته د زړه درزا د لومړۍ ځل په پرتله په يوه دقيقه کې ۱۰ درزا ډېره شوې وي چې د يوې مياشتې د تېرېدو سره سره د ماشوم د زړه چټکي په يوه دقيقه کې ۱۰۰ درزا ته رسېږي.<ref>http://www.obgyn.net/us/us.asp?page=/us/cotm/0001/ehr2000</ref> کله چې د يوې مور په نس کې ماشوم د وروستي ځل حېض نه وروسته د ۹.۲ اوونيو شي نو په دې وخت کې په يوه دقيقه کې يې د زړه درزا ۱۵۰ (BPM +/-۲۵) واره ته راټيټيېږي او د 15مې اوونۍ د وروستي حيض وروسته بيا د زړه درزا نوره هم منځنۍ کچې ته راټيټېږي. په منځنۍ کچه په يوه دقيقه کې د زړه درزا نژدې ۱۴۵ (+/-۲۵ BPM) واره اټکل شوې. مخکې له دې نه چې يو جنين، د سر-کوناټي په مېچنه کې، ۲۵ ملي مترو پورې رسېږي او يا هم د وروستي حېض د ۹.۲ اوونيو په پړاو کې وي، نو په داسې وخت کې هم مونږ کولای شو چې د يوه جنين د زړه چټکوالی د لانديني فورمول په مرسته مالوم کړو: Line ۱۶ ⟶ ۱۵: Embryonic Heart Rate = د نطفې د زړه د پمپولو کچه دا هم ~~وګورۍ~~وگورۍ: [http://www.obgyn.net/us/us.asp?page=/us/cotm/0001/ehr2000 Embryonic Heart Rates Compared in Assisted and Non-Assisted Pregnancies] د زېږون نه دمخه د نارينه او ښځينه زړه په درزا کې هېڅ کوم توپير نشته.<ref>Terry J. DuBose http://www.obgyn.net/english/pubs/features/dubose/ehr-age.htm Sex, Heart Rate and Age]</ref> ==جوړښت== په انسانانو کې زړه د ټټر په منځنۍ برخه کې کيڼ لور وخوا ته او د سينې د هډوکي لاندې پروت دی ([http://www.easyrashi.com/TEFILLIN/Position_of_heart.htm انځورونه] ~~وګورۍ~~وگورۍ). په ~~ټولګړي~~ټولگړي ~~توګه~~توگه زړه کيڼ لور ته پروت دی او ساينسپوهان په دې باور دي چې ددې سبب د زړه کيڼ بطن دی. د زړه کيڼ بطن د ښي بطن په پرتله ډېر غښتلی او ځواکمن دی دا ځکه چې د زړه کيڼ بطن، ټول بدن ته د وينې رسولو دنده ترسره کوي. د سږو اناتومي ته که ~~وګورو~~وگورو نو دا به ښکاره شي چې کيڼ سږی د ښي [[سږي]] په پرتله وړوکی دی او ددې سبب هم دا دی چې زړه د نيم-ټټر کيڼه برخه نيسي. زړه په يو ډول کڅوړه کې پوښل شوی چې د پيريکارډيم په نامه سره يادېږي او په همدې ~~توګه~~توگه د همدغې کڅوړې نه دباندې بيا دواړه سږي د زړه نه راچارپېر دي. پيريکارډيم يوه ~~غبرګه~~غبرگه پرده ده چې په ځان کې يو ډول مايع لري. دغه مايع چې د serous fluid په نامه سره يادېږي، د زړه د راغونجېدو په مهال اصطېکاک کې کمی راولي. ~~ګوګل~~گوگل چې په ~~انګريزي~~انگريزي ژبه بلل کېږي، په ټټر کې يو تشځای دی، او په همدغه تشځای کې زړه ځای پرځای شوی.▼ ▲په انسانانو کې زړه د ټټر په منځنۍ برخه کې کيڼ لور وخوا ته او د سينې د هډوکي لاندې پروت دی ([http://www.easyrashi.com/TEFILLIN/Position_of_heart.htm انځورونه] وګورۍ). په ټولګړي توګه زړه کيڼ لور ته پروت دی او ساينسپوهان په دې باور دي چې ددې سبب د زړه کيڼ بطن دی. د زړه کيڼ بطن د ښي بطن په پرتله ډېر غښتلی او ځواکمن دی دا ځکه چې د زړه کيڼ بطن، ټول بدن ته د وينې رسولو دنده ترسره کوي. د سږو اناتومي ته که وګورو نو دا به ښکاره شي چې کيڼ سږی د ښي [[سږي]] په پرتله وړوکی دی او ددې سبب هم دا دی چې زړه د نيم-ټټر کيڼه برخه نيسي. زړه په يو ډول کڅوړه کې پوښل شوی چې د پيريکارډيم په نامه سره يادېږي او په همدې توګه د همدغې کڅوړې نه دباندې بيا دواړه سږي د زړه نه راچارپېر دي. پيريکارډيم يوه غبرګه پرده ده چې په ځان کې يو ډول مايع لري. دغه مايع چې د serous fluid په نامه سره يادېږي، د زړه د راغونجېدو په مهال اصطېکاک کې کمی راولي. ګوګل چې په انګريزي ژبه بلل کېږي، په ټټر کې يو تشځای دی، او په همدغه تشځای کې زړه ځای پرځای شوی. The ''apex'' is the blunt point situated in an inferior (pointing down and left) direction. A stethoscope can be placed directly over the apex so that the beats can be counted. It is located posterior to the 5th intercostal space in the left mid-clavicular line. In normal adults, the mass of the heart is 250-350 [[gram\|g]] (9-12 oz), or about three fourths the size of a clenched fist, but extremely diseased hearts can be up to 1000 g (2 lb) in mass due to [[Organ hypertrophy\|hypertrophy]]. It consists of four chambers, the two upper ''atria'' (singular: atrium Line ۲۹ ⟶ ۲۶: == کړنه == [[دوتنه:Humhrt2.jpg\|~~بټنوک250px\|کيڼ~~بټنوک\|انساني زړه]] د زړه د ښي برخې کړنه دا ده چې دغه برخه بې آکسيجنه وينه، چې د ټول بدن نه ښي بطن ته راځي، د ښي دهليز لخوا سږو ته ورپمپ کړي. هر کله چې همدا وينه سږو ته ورننوځي نو په سږو کې دinto the lungs ([[pulmonary circulation]]) so that carbon dioxide can be dropped off and oxygen picked up ([[gas exchange]]). This happens through a passive process called [[diffusion]]. The left side (see [[left heart]]) collects oxygenated blood from the [[lung]]s into the [[left atrium]]. From the left atrium the blood moves to the [[left ventricle]] which pumps it out to the body. On both sides, the lower ventricles are thicker and stronger than the upper atria. The muscle wall surrounding the left ventricle is thicker than the wall surrounding the right ventricle due to the higher force needed to pump the blood through the [[systemic circulation]]. Line ۳۹ ⟶ ۳۵: == لومړۍ مرسته == [[دوتنه:heart.jpg~~\|کيڼ~~\|بټنوک\|~~250px\|~~ زړه ]] ''د لا نورو مالوماتو لپاره [[د زړه درېدل]] ولولۍ'' Line ۴۶ ⟶ ۴۲: Electrical innervation of the heart in health is supplied by two closely intertwined mechanisms. The first mechanism is well demonstrated in electrical coil systole (interpreted by the electrocardiogram as QRS)as an individualized myocardial electrical tree initiated by the sinoatrial node. Secondary diastolic electrical control is posited to represent autonomic recoil control from the vagus nerve and cardiac branches and the thoracic ganglia. == د خواړو په ~~توګه~~توگه کارول == په ډېرو هېوادونو کې د بېلابېلو ژويو لکه د [[~~چرګ~~چرگ]]، [[پسه]]، [[غوا]]، غوايي، او نورو زړونه د خواړو په ~~توګه~~توگه کارېږي. که څه هم چې دا د حلال شويو ژويو منځني غړي لکه سږي، کولمې او زړه اکثراً ناخوړنده غړي ~~ګڼل~~گڼل کېږي، خو دا چې زړه د عضلاتو نه جوړ دی، که چېرته څوک زړه پوخ کړي نو د زړه خوند هم د نورمالې غوښې خوند ته ورته دی. په بله وينا د پوخ شوي زړه خوند د هوسۍ د غوښې خوند ته ورته دی. == زړه د سمبول په ~~توګه~~توگه == په پخوانيو پېرونو کې زړه ته د روح د ناستي ځای په ~~سترګه~~سترگه کتل کېده او خلکو داسې ~~انګېرله~~انگېرله چې زړه هغه غړی دی چې د انساني فکر او آند دنده لري. د ساري په ~~توګه~~توگه روميانو دې ته پام کړی وه چې د انساني احساساتو او د زړه د خوځښت تر مېنځ يو تړاو دی لکه د ډار، مينې او هيجان په وختونو کې چې د زړه د درزېدو په کچه کې توپير راځي. نن ورځ دا ثابته شوې چې د زړه او د انساني فکر يا انساني احساساتو لکه مينه، هېڅ تړاو نشته، خو په نني پېر کې هم خلک د زړه وييکه د مينې اړونده په تشبيحاتو کې کاروي. کله چې په خبرو کې په انځوريزه ~~توګه~~توگه د مينې اړوند خبرې کوي نو دوی يوه ~~ځانګړې~~ځانگړې نښه کاروي چې په دې ~~توګه~~توگه (<font size=4 color="red">♥</font>)ده. د "زړه" اصطلاح بيا د يو شي منځنۍ برخې يا مرکزي برخې لورې هم اشاره کوي، د ~~بېلګې~~بېلگې په ~~توګه~~توگه "د يو شي زړه". The ancient [[Aztec]] civilization used the heart as a sacrificial token during the sacrifice of a human being. The priest used a stone knife to cut into the thoracic cavity and remove the heart, upon which it would be placed on a stone altar as an offering to the gods. The greatest sacrifice under the reign of Montezuma involved the removal of the hearts of over 12,000 enemy soldiers. Line ۶۲ ⟶ ۵۸: {{reflist}} == دا هم ~~وګورۍ~~وگورۍ == * [[Cardiac cycle]] * [[Electrocardiogram]]

د "زړه" د بڼو تر مېنځ توپير