د "محمد" د بڼو تر مېنځ توپير

دحضور پاک (ص) دژوند مبارک دحالاتو نه وړاندې داضرورى ده چې مونږ دهغه زمانې تاريخى حالت ته لږه ډيره توجه وکړو کوم چې په هغه وخت کښې دعربو يادخواوشا دملکونو وه اودا ځکه چې ددې نه بغير مونږه دنبوت اهميت نه شو محسوسولےمحسوسولی اسلام چې کوم تعليم پيش کړےکړی دےدی دهغې بنياد په توحيدرسالت اواخرت دےدی داهغه رڼاده چې ددې نه هغه زمانې کښې نه صرف عرب بلکې ټوله دنيا بې خبره او په تيارۀ کښې پرته وه داصحيح ده چې درسول پاک نه وړاندې دالله تعالى ډير نازولى نبيان دنياته راغلى وو اودزمکې هرګټ ته ئې دتوحيدتعليم رسولےرسولی ؤ دګمراهۍ په تياروکښې بد بد راګير وو سپوږمۍ ،نمر، ستورى اوفرښتې غرونه، ماران اوکاڼى بوټى ئې ځان له دخدائى تعالى په نوم نيولى وو دبې شميره خدايانو په لاس کښې ئې د ژوند واګې ورکړې وې او يوحقيقى الله پاک ترې نه هيرؤ .

ليکن ددې هرڅه باوجود ديوخدائې تصور هم خلقو کښې موجود ؤ خوداتردې حده پورې چې هغه به ئې د نورو خدايانو نه لوئى خدائې ګڼلو ولې دا عقيده ئې دومره کمزورې وه چې عملاً به ئې په خپلو لاسونو جوړ شوى خدايان هرڅه ګڼل اوپه دې غرض ئې خانه کعبه کښې چې اسلام نه اګاهو به ورته بيت الحرام وئيلےوئيلی شو درې سوه شپيتۀ بتان ايښودى وو چې دژوند هره کشاله کښې به عربو دوى ته دخپلې حاجت روايۍ پحقله منت زارى کوله اولسى حيثيت سره هم هر رنګ بدى په دوى کښې پيدا شوې وې ولې بياهم دعربو بعضې صفتونه دقدر وړ دى په دې کښې ميلمستيا پياوړتوب، دسختۍ ژوند تيرول دژبې فصاحت ،دحافظې مضبوطى اوپه لوظ قول ټينګ پاتې کيدل وغيره.