ویلیام بلېک

ویلیام بلېک (زوکړه: د ۱۷۵۷ زکال د نومبر ۲۸ مه – مړینه: د ۱۸۲۷ زکال د اګست ۱۲ مه) انګلیسي شاعر، نقاش او چاپګر و. بلېک په داسې حال کې چې د خپل ژوندانه په اوږدو کې ډېر پېژندل شوی کس نه و، خو اوس مهال د رومانتیکې دورې د اشعارو او بصري هنرونو د تاریخ له مخکښو څېرو څخه ګڼل کېږي. د شلمې پېړۍ منتقد نورتروپ فرای د بلېک آثار «وړاندوینه کوونکي» بولي او په انګلیسي ژبه باندې یې د هغو شعرونو په توګه یادوی چې ډېر لږ لوستونکي یې په خپل وخت کې لرلي. د هغه بصري هنر لامل وګرځېد چې د ۲۱ مې پړۍ منتقد جاناتان جونز نوموړی «تر اوسه پورې د بریتانیا یو له مخکښو هنرمندانو» څخه وبولي. په ۲۰۰۲ زکال کې د بي بي سي په یوه ټول پوښتنه کې نوموړي د ۱۰۰ مخکښو بریتانویانو په کتار کې ۳۸ ځایګی خپل کړ. نوموړي خپل ټول ژوند یوازې له هغو دریو کلونو پرته چې په فلفام کې یې تېر کړي په لندن کې تېرکړی او دغه مهال یې ګڼ شمېر غني سمبولیک آثار تولید کړې چې د «خدای د تجسم» او یا «د انسان د خپل وجود د تجسم» تخیل ته اړوندېږي.

ویلیام بلېک
(انګلیسي: William Blake)
ویلیام بلېک
د شخص معلومات
پيدايښت	۲۸ نومبر ۱۷۵۷ لندن
مړینه	12 اگسټ 1827 (70 کاله)  لندن
تابعیت	د بریتانیا او آیرلنډ متحده پاچاهي د لویې بریتانیا پاچاهي (–۱ جنوري ۱۸۰۱)
نسل	انگریز
عملي ژوند
کار/مسلک	شاعر دينپوهنه فیلسوف ليکوال
کاروونکي ژبه(ي)	انگليسي
د کړنې څانګه	شعر
مؤثر	مېري ولسټونکرافټ دانتې الیګيري امانوئل سویډنبرګ جان مېلټن
تحریک	Romanticism
لاسليک
ویلیام بلېک
ويبپاڼه
	مخ پر IMDB باندې

په داسې حال کې چې بلېک د خپلو معاصرینو له خوا د یو لړ ځانګړو لیدلور له امله لېونی بلل کېده، خو راتلونکو منتقدینو بیا نوموړي ته د هغه په اثارو کې د پټو فلسفي او عرفاني بهیرونو د بیان او خلاقیت له امله ډېر پام کړی. د هغه نقاشۍ او اشعار د روماتینک خوځښت د برخې او همدارنګه له «رومانتیک وړاندې» په توګه پېژندل کېږي. له دې سره دا ویل شوي چې نوموړی «د رومانتېزم او ملت پالنې له لومړنیو مدافعینو» څخه و. بلېک د یو ژمن عیسوي په توګه د انګلستان له کلیسا (په واقعیت کې له ټولو سازمان یافته مذهبي ډولونو سره) دښمني لرله چې د فرانسې او امریکا د انقلابونو د آرمانونو او ځان غوښتنو تر اغېز لاندې راغلی و. په داسې حال کې چې نوموړي وروسته ډېری خپل دغه سیاسي باورونه رد کړي، خو له سیاسي فعال توماس پین سره یې نږدې ملګرتیا لرله. نوموړی همدارنګه د یو شمېر مفکرینو لکه د امانوئل سوئدنبورګ تر اغېز لاندې و. د دغو څرګندو اغېزو سربېره دا ستونزمنه ده چې د بلېک آثار دې په واحد کتار کې طبقه بندي شي.

لومړی ژوند

ویلیام بلېک د ۱۷۵۷ زکال د نومبر په ۲۸ مه د لندن د سوهو په ۲۸م براډ سړک (اوسنی براډویک سړک) کې وزېږېد. نوموړی د خپلې کورنۍ له اوو ماشومانو څخه دریم و چې دوه یې په ماشومتوب کې مړه شوي و. د بلېک پلار، جیمز د جورابو ګنډونکی و چې له آیرلنډ څخه لندن ته راغلی و. نوموړي یوازې تر دې کچې پورې په ښوونځي کې زده کړې وکړې چې لیک لوست یې زده کړ او په ۱۰ کلنۍ کې یې ښوونځی پرېښود؛ پر ځای د خپلې مور کاترین بلېک (کورنی نوم یې رایټ و) له خوا په کور کې وروزل شو. په داسې حال کې چې د دوی کورنۍ د انګلیسي عقایدو مخالفه وه، خو ویلیام ته د ډسمبر په ۱۱ مه د سنټ جیمز په کلیسا کې د تعمید غسل ورکړل شو. بایبل پر بلېک لومړنی او ژور اغېز وکړ چې د ټول ژوند په اوږدو کې ورته الهام بخښونکی و.

بلېک د یوناني لرغونو نقاشي شوو آثارو د هغو کاپیانو په حکاکۍ پیل وکړ چې پلار یې ورته پېرلې و، هغه کار چې نوموړی یې خپلو نقاشیو ته چمتو کړ. په دغو نقاشیو کې بلېک د رافائل، میکل آنژ، مارتن ون هیمسکرک او البرشت دورېر د آثارو له مخې له کلاسیک ډولونو سره بلد شو. هغو آثارو او صحافي شوو کتابونو ته په پام چې جیمز او کاترین د ځوان ویلیام لپاره پېرلي و ښيي چې بلېکانو لږ تر لږه د یوه مهال لپاره کافي شتمني لرله. هغه مهال چې ویلیام لس کلن و، والدین یې د هغه د تند خوی اړوند هغه مهال وپوهېدل چې دی یې ښوونځي ته له تلو راوګرځاوه، هغوی نوموړی د لندن په سټرانډ کې د پاریس د هنرونو په ښوونځي کې شامل کړ. هغه په ډېرې لیوالتیا سره هغه موضوعات مطالعه کول چې خپله به یې ځانته ټاکل. په دغه دوره کې بلېک له شعر سره لیوالتیا پیدا کړه چې په لومړنیو آثارو کې یې د بن جانسون، اډمونډ سپنسر او مزامیز اغېز څرګند دی.

د کار زده کړې دوره

د ۱۷۷۲ زکال د اګست په ۴ مه بلېک د یوې اووه کلنۍ دورې لپاره د ۵۲.۱۰ پونډه مدد معاش په لرلو سره په ګریټ کوین کوڅه کې د حکاک جیمز باسیر شاګرد شو. د خپلې دورې په پای کې هغه مهال چې ۲۱ کلن و په یو حرفوي حکاک باندې واوښت. د هغه او بلېک ترمنځ د شاګردۍ په دغه دوره کې د هېڅ ډول جدي اختلاف سابقه شتون نه لري، په داسې حال کې چې پیټر اکروید څرګندوي چې بلېک وروسته د باسیر نوم د خپلو هنري مخالفینو په کتار کې اضافه کړ، خو بېرته یې هیسته کړ. له دې ور هاخوا د باسیر د حکاکۍ سبک هغه مهال د نورو مخکښو سبکونو په پرتله ډېر زوړ و. داسې ویل کېږي چې د بلېک په منسوخ ډول دغه روزنه لامل ګرځېدلې وه چې د نوموړي د کار او شهرت موندلو په برخه کې هغه ته زیان واوړي.

سلطنتي اکاډمي

د ۱۷۷۹ زکال د اکټوبر په ۷ مه بلېک سټرنډ ته څېرمه په اولډ سامرسټ هاوس کې د سلطنتي اکاډمۍ زده کوونکی شو. په داسې حال کې چې د نوموړي د مطالعې شرایطو د لګښت ورکولو ته اړتیا نه لرله، خو تمه دا کېده چې هغه باید په خپله شپږ کلنه دوره کې خپل کاري توکي خپله برابر کړي. هلته نوموړی د روبینز په څېر د ورځې په موډ د برابرو نقاشانو د ناتمامه سبک سره چې د هغه د ښوونځي د لومړني مشر جاشوا رینډولز له خوا یې ملاتړ کېده، مخالفت پیدا کړ. د وخت په تېرېدو سره بلېک د هنر پر وړاندې د رینولډز له لیدلوري په ځانګړې توګه د «عامه حقیقت» او «عامه ښکلا» له لیدلوري کرکه پیدا کړه. رینولډ په خپلو څرګندونو کې لیکلی چې «له عمومي کېدو او طبقه بندۍ سره مخالفت ته مخه کول، د انسان د ذهن د لویي څرګندويي کوي»؛ بلېک د خپلې شخصي نسخې په حاشیه کې د هغو پر وړاندې غبرګون وښود او څرګنده یې کړه چې «عمومیت د احمق توب په معنای دی، ځانګړي کول د غوره توب اصل دی». بلېک همدارنګه د رینولډز له ظاهري تواضع څخه چې هغه یې ریاکاري بلله، کرکه لرله. بلېک د رینولډز د غوړ رنګ د نقاشیو پر ځای د میکل آنژر او رافائل د کلاسیکو اثارو د دقت اغېز غوره باله.

ډېوېډ بینډمن څرګنده کړې چې له رینولډز سره د بلېک مخالفت د اکاډمۍ د مشرانو له نظراتو څخه بنسټ نه اخیست (د بلېک په څېر، رینولډز هم د تاریخي نقاشیو ارزښت د مناظرو څخه زیات باله)، بلکه «دا په خپلو ارمانونو باندې د عمل نه کولو اړوند د ریاکارۍ له امله و». دا څرګنده وه چې بلېک په سلطنتي اکاډمۍ کې د نندارتونونو مخالف نه و او له ۱۷۸۰ زکال څخه یې تر ۱۸۰۸ زکال پورې شپږ ځله هغو ته خپل اثار ولېږل.

بلېک په سلطنتي اکاډمۍ کې د خپل ګډون په لومړي کال کې له جان فلاکسمن، توماس سټوټارډ او جورج کامبرلنډ سره ملګری شو. هغوی راډیکال نظریات لرل چې بیا سټوټارډ او کامبرلنډ د اساسي قانون د اطلاعاتو له کمېټې سره یوځای شول.

ګورډون پاڅونونه

د بلېک لومړني ژوند لیک لیکونکي الکساندر ګلیچرېست لیکلې چې د ۱۷۸۰ زکال په جون میاشت کې هغه مهال چې بلېک په ګریټ کوین سړک کې د باسیر د پلورنځي په خوا پیاده روان و، په هغو پارېدلو وګړو کې ورګډ شو چې په نیوګېټ بند باندې یې برید وکړ. دغو پارېدلو وګړو په بېلچو او کلنګونو باندې د بند په دروازې برید وکړ، ودانۍ ته یې اور واچوه او بندیان یې را خوشي کړل. د راپورونو له مخې د برید پر مهال بلېک د دغو کسانو په لومړي کتار کې و. دغه پاڅونونه چې د رومن کاتولیکانو پر ضد د بندیزونو د لغو کولو د پارلماني لایحې په غبرګون کې راوتلي و په ګوردون پاڅونونو یې شهرت وموند چې له امله یې پاچا دریم جورج ګڼ شمېر قوانین رامنځته او د پولیسو لومړی ځواک یې جوړ کړ.