نسیب البکري

نسیب البکري (زوکړه: ۱۸۸۸ زکال – مړینه: ۱۹۶۶ زکال) سوریايي سیاستوال او د شلمې پېړۍ په لومړۍ نیمايي کې د سوریې ملت پاله رهبر و. هغه د الفتات په نامه د ځوانانو د هغه زیرزمیني سازمان په جوړولو کې مهمه ونډه لرله چې عثماني سترواکۍ ته د اړوند عربي قلمرونو د یو ځای کېدو په لټه کې و. البکري د الفتات او په حجاز کې د مستقرو هاشمیانو د مشر استازي په توګه وروسته له هغه چې په ۱۹۱۶ زکال کې د عربو د پاڅون په پایله کې امیر فیصل د سوریې پاچاهۍ ته ورسېد د هغه له نږدې همکارانو څخه شو. البکري په فرانسه کې د فرانسوي قیمومیت سره مخالفت وکړ، د سوریې د لوی پاڅون له قوماندانانو څخه شو او هغه پاڅون کوونکي یې رهبري کړل چې د لنډ مهال لپاره یې دمشق ونیو. نوموړی په ۱۹۲۷ زکال کې د اعدام جزا له امله له سوریې څخه وتښتېد، خو یوکال وروسته له هغه بېرته سوریې ته راوګرځېد چې عمومي بخښنه اعلان شوه.

نسیب البکري
د شخص مالومات
پيدايښت	۱۸۸۸ د مشق
د مړينې نېټه	کال 1966 (77–78 کاله)
تابعیت	سوريه
عملي ژوند
کار/مسلک
کاروونکي ژبه	عربي ژبه

البکري له ۱۹۳۲ زکال څخه تر ۱۹۴۶ زکال پورې د سوریې په پارلمان کې د دمشق د استازي په توګه خدمت وکړ. نوموړی په ۱۹۳۶ زکال کې د عمومي اعتصاب یو له اصلي همغږو کوونکو څخه و او د ملي ډلې مرستیال مشر شو. هغه په ۱۹۳۸ زکال کې د عبدالرحمن شهبندر په ګوند کې د شاملېدلو په موخه له یادې ډلې جلا شو. د سوریې له خپلواکۍ وروسته البکري په اردن کې د سوریې سفیر شو خو په ۱۹۵۳ زکال کې یې د ادیب الشیشکلي له خوا د واک نیولو په اعتراض کې استعفا ورکړه. راتلونکی کال د خلکو د ګوند مشر شو، خو په ۱۹۵۷ زکال کې تقاعد شو.

د سوریې په لوی انقلاب کې ونډه

د ۱۹۲۵ زکال اوړی په سوریه کې د لوی انقلاب د پیلېدو شاهد و چې د سویلي سوریې په جبل العرب سیمه کې د سلطان پاشا الاطرش له خوا پیل شو. هغه مهال چې د اطرش کسانو په الکفر سیمه کې د فرانسوي پوځ یوه ډلګۍ له منځه یووړه، البکري د جولای په ۲۳ مه د الاطرش له لوري لیک ترلاسه کړه چې ترې غوښتي یې و د دمشق ملت پاله په دغه انقلاب کې ورګډ کړي؛ البکري له ځنډ پرته دغه غوښتنه وه منله. د اګست په دریمه په المزرعه جګړه کې د فرانسویانو له ماتې وروسته، البکري د السویدا له مذهبي سیاسي رهبر عبدالغفار الاطرش سره په کار پیل وکړ څو دغه انقلاب ته له حوران بهر پراختیا ورکړي او د هېواد ټولو برخو ته یې ورسوي. البکري د دمشقي ملت پالو او د سلطان الاطرش ترمنځ په القابون سیمه کې د سلطان په خپل کور کې ناسته تنظیم کړه. له دغې ناستې وروسته دواړو لورو هوکړه وکړه چې له سوریې څخه د فرانسویانو په ویستلو کې به له یوبل سره مرسته کوي.

له دغې ناستې وروسته البکري له الشهبندر سره خبرې وکړې؛ شهبندر په انقلاب کې د دمشق له ښکلتیا سره هوکړه وکړه، په داسې حال کې چې لومړنۍ هڅو یې رنګ را نه وړ. ورته مهال د الطرش کسانو د دمشق پر لور حرکت کړی و څو د فرانسوي ځواکونو پر وړاندې هلته بریدونه وکړي، البکري هم د دمشق له مختلفو سیمو او کلو له دې ډلې له الشغور، باب مصلی، المیدان او جرامنیا څخه داوطلبه ۲۶۰ وسله وال کسان راغونډ کړي و. البکري د قبادي له سیمه ئیز مشر حسن الخراط سره چې د البکري سره یې کورنۍ تله راتله هم لرل نږدې اړیکې ساتلې. د اګست میاشتې په لومړیو کې الخراط د البکري په ټینګار یوه ملیشه ډله جوړه کړه چې په ټول هېواد کې په اغېزمنې یاغي ډلې واوښته. هغه مهال چې فرانسوي چارواکي د ملت پالو یاغیانو له پروګرامونو خبر شول، د اګست په ۲۷ مه یې په ټول ښار کې د پراخو نیونو عملیات پیل کړل او د دمشق ملت پاله نږدې ټول مشران او د هغو ویندویان یې ونیول، خو البکري، وروڼه یې او الشهبندر په تېښته بریالي شول.

هغه د دروزي جنګیالیو سره په ګډه په حوران سیمه کې د فرانسوي ځواکونو په دفاترو او پوستو باندې په برید کې ونډه لرله او له دې سربېره د دروزیانو ترمنځ د نورو ټولو دمشقي قوماندانو په پرتله ورته ډېر درناوی کېده. په غوطه کې د یاغیانو او فرانسوي ځواکونو د شخړې په زور اخیستو سره؛ البکري داسې عملیاتي پلان جوړ کړ چې د دمشق د قلا او اعظم ماڼۍ په نیولو سره د دمشق کنټرول د فرانسویانو له واکه وباسي. لومړنی یې د فرانسوي ځواکونو مرکز و او دویمي یې هم د فرانسې د عالي کمیشنر موریس سارای دفتر و. البکري له الاطرش او د هغو له کسانو څخه مرسته وغوښته، خو هغوی د حوران په جګړه کې ښکېل و او البکري ته یې خبر ورکړ چې د دوی له خوا هر ډول مرسته له ځنډ سره مخ کېدلای شي. له دې سره البکري پرېکړه وکړه چې وړاندې ولاړ شي. د اکتوبر په ۱۷ مه هغه د الخراط ډله او د یاغیانو نورې ډلې له المیدان او جرامانه څخه دمشق ته دننه کړې. راتلونکې ورځ الخراط عملیات پیل کړل.

په داسې حال کې چې د الخراط کسانو وکولای شول اعظم ماڼۍ او د باب الصغیر د پولیسو مرکز ونیسي؛ ورته مهال البکري هم د ۲۰۰ جنګیالیو په لرلو سره په المیدان کې له خپل مرکز څخه په القدم کې د ارمني کډوالو په کمپ برید وکړ او ګڼ شمېر ارمني کډوال یې ووژل. یاغیانو ارمنیان – چې له چرکساینو سره په خوا کې د فرانسوي چارواکو متحدین و – په دې تورن کړل چې په تېرو اونیو کې یې له فرانسوي ځواکونو سره په ګډه د الغوطه په څو کلو کې بریدونه کړي. په القدم باندې له برید وروسته د البکري ځواکونو د ښار په لوري حرکت وکړ او باب الجابیه، باب مصلی او قنوات کې یې د پولیسو مرکزونه ونیول. د هرې سیمې په نیولو سره له بریدونو سره علاقه لرونکي نندارچیان هم په دغه ځواکونو کې ور ګډېدل او د هغوی شمېر ورسره زیاتېده.

سارای چې د بریدونو پر مهال په دمشق ښار کې نه و، د دغه ښار د بمبارد کولو امر یې ورکړ چې له امله یې ټوله سیمه ویجاړه او د دمشق په سلګونو تنه وګړي ووژل شول. د اکتوبر په ۲۴ مه یاغیان وځپل شول او البکري وتښتېد. نوموړی د نورو یاغي مشرانو لکه د سیدالعاص تر نیوکو لاندې راغی. العاص څرګنده کړه چې البکري داسې مهال پرېکړه وکړه چې د الاطرش نږدې ۱۰۰۰ تنه کمکي ځواکونو ته په تمه پاتې نشو او یو نا همغږی برید یې د خپلو داوطلبو وسله والو کسانو پر مټ ترسره کړ چې لامل یې هم د شخصي افتخار خپلول و. البکري د دمشق د ملت پاله مخکښانو یوازنی غړی و چې په مستقیم ډول یې په ځمکنۍ جګړه کې ونډه واخیسته.

د ډسمبر په لومړیو کې البکري د سقبا په غوطه کلي کې د یاغي مشرانو د یوې ناستې مشري پر غاړه واخیسته. هغه په دغه ناسته کې د دیرالزور سیمې په یاغي مشر رمضان الشلاش کلکې نیوکې وکړې او هغه یې د دوما، القیسا، حران العوامید او میدعا کلو له خلکو څخه د پراخو جریمو او نور لګښتونو په اخیستو تورن کړ. له دې سره چې دغه مالیات د عادي وګړو یا دهقانانو پر ځای تقریبا په بشپړه توګه د ځمکو مالکینو او ښاري اشرافیانو ته اړوند و. هماغه ډول چې الشلاش له ځانه د یو ماهر قوماندان په توګه دفاع کوله د البکري له مشرۍ یې نیوکه وکړه او هغه یې د پټ نفرت او ځان غوښتنې په لرلو تورن کړ. له دې سره البکري او د هغه متحد الخراط وتوانېدل په دغه ناسته کې الشلاش له پاڅون څخه وباسي او د هغه وسله او نښان ترې واخلي. له دې سره د فرانسویانو له خوا د سقبا بمبار کولو الشلاش ته لار برابره کړه څو له مجازاتو وتښتي. الخراط هم دوه اونۍ وروسته د فرانسویانو په یو برید کې ووژل شو، په داسې حال کې چې الشلاش د فرانسویانو لور ته وتښتېد. د البکري کوچنی ورور اسعد هم په ۱۹۲۶ زکال کې د عملیاتو پر مهال ووژل شو.