ويکيپېډيا

قوام نکرومه

قوام نکرومه (۲۱ سپټمبر ۱۹۰۹ – ۲۷ اپرېل ۱۹۷۲ زکال) ګانايي سیاستوال، سیاسي نظریه ورکوونکی او انقلابي و. نوموړی د ګانا لومړنی لومړی وزیر او ولسمشر و چې د سروزو ساحل یې په ۱۹۵۷ زکال کې له بریتانیا څخه خپلواک کړ. نکرومه د پان افریکنېزم بانفوذه ملاتړۍ، د یو موټې افریقا د سازمان بنسټ اېښودونکی غړی او په ۱۹۶۲ زکال کې له شوروي اتحاد څخه د لینین د سولې د جایزې ګټونکی و.[۱۳][۱۴]

قوام نکرومه
اړوند
زېږونځای
Nkroful (en) ژباړل[۱] ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
ښاروندتوب
زېږون نېټه
۲۱ سپټمبر ۱۹۰۹[۲][۳][۱] ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
مړينې نېټه
۲۷ اپرېل ۱۹۷۲[۲][۴][۳] ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
مړينې لامل
مړينې ځای
مړينې لامل
ښخولو ځای
زدکړنځی
Lincoln University (en) ژباړل — London School of Economics and Political Science (en) ژباړل — University of Pennsylvania Graduate School of Education (en) ژباړل — Achimota School (en) ژباړل — Lincoln University (en) ژباړل[۷] ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
ژبې
ګوند
دنده
ټوليز مالومات
عمومي مالومات
غړی د
دین
جوړښت
جایزې

سمول - سرچینه سمول - ويکي‌ډېټا سموللاسوند وګورئ

له هېواده بهر له ۱۲ کلونو زده کړو وروسته، هغه خپلې سیاسي فلسفې ته وده ورکړه او له نورو پان افریقايي دیاسپورا سره یې په ګډه هغه مدیریت کړه. نکرومه د سروزو ساحل ته راوګرځېد څو د ملي خپلواکۍ د مدافع په توګه خپل فعالیت پیل کړي. هغه د کنوانیسون د وګړو ګوند (Convention People's Party) رامنځته کړ چې د بې مخینې جذابیت له امله یې د عامو وګړو په ملاتړ چټکو بریاوو ته لاسرسی وموند. نوموړی په ۱۹۵۲ زکال کې لومړی وزیر شو او په ۱۹۵۷ زکال کې یې له بریتانیا څخه یې د ګانا د خپلواکۍ په اعلانولو دغه ځایګی وساته. په ۱۹۶۰ زکال کې ګانایي وګړو نوی اساسي قانون تصویب کړ او نکرومه یې د خپل ولسمشر په توګه وټاکه.[۱۵][۱۶][۱۷]

د هغه دولت په لومړۍ درجه کې یو سوسیالیست او ملت پال دولت و. ملي صنعتي او د انرژۍ پروژې یې پیل کړې، پیاوړی روزنیز سیسټم یې پیل کړ او پان افریقايي کلتور ته یې وده ورکړه. د نکرومه د حکومت تر ادارې لاندې ګانا د استعمار د له منځه تلو په دوره کې د افریقا د نړیوالو اړیکو په برخه کې مهم رول ولوباوه. [۱۸][۱۹]

نکرومه په ګانا کې د یو استبدادي رژیم رهبري وکړه، خپل سیاسي مخالفین یې وځپل او غیرعادلانه او نا آزادې ټاکنې یې ترسره کړې. په اساسي قانون کې د ۱۹۶۴ زکال تعدیل ګانا په یو ګوندي دولت واړوه او نکرومه د ټول ژوند لپاره د هېواد او خپل ګوند مشر شو. نکرومه په ۱۹۶۶ زکال کې د ملي آزادي غوښتونکې شورا له خوا له واکه ګوښه شو؛ هغه شورا چې تر څار لاندې یې نړیوالو مالي بنسټونو ډیری دولتي شرکتونه خصوصي کړل. نکرومه خپل پاتې ژوند په ګینه کې تېر کړ، چېرې چې هغه په افتخاري ډول د ولسمشر د همکار (co-president) په توګه ونومول شو.[۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹]

لومړی ژوند او زده کړې

سمول

د سروزرو ساحل

سمول

قوام نکرومه د ۱۹۰۹ زکال د سپټمبر په ۲۱ مه د سروزرو د ساحل (اوس مهال ګانا) په نکروفل سیمه کې وزېږېد. نکروفل د سروزرو د ساحل په سویل لویدیځ کې فرانسوي مستعمرې عاج ساحل ته څېرمه د نزیما سیمې کوچنی کلی و. پلار یې له خپلې کورنۍ سره نه اوسېد؛ هغه په Half Assini کې اوسېد چېرې چې هغه تر خپلې مړینې پورې د سروزرو سوداګري مخته وړه. قوام نکرومه د خپلې مور او نورې اړوندې کورنۍ له خوا را لوی شو چې په سنتي ډول ټول سره یوځای اوسېدل او نورو قومیان به یې هم تر ډېره کورته راتلل. هغه خپل ماشومتوب له کومې ستونزې پرته په کلي، کروندو او نږدې سیند ته څېرمه تېر کړ. د آکان وګړو د نوم اېښودلو د آدابو پر بنسټ، په هغه د قوام نوم کېښودل شو؛ هغه نوم چې په شنبه ورځو زېږېدلو ماشومانو لپاره کارول کېده. په متحده ایالاتو کې د زده کړو پر مهال هغه تر ډېره د فرانیسس نویا کوفي نکرومه په نوم پېژندل کېده، کوفي هغه نوم و چې د جمعې پر ورځ د زېږېدلو نارینه ماشومانو لپاره کارول کېده. هغه په ۱۹۴۵ زکال کې په بریتانیا کې خپل نوم قوام نکرومه ته واړوه او هغه «قوام» نوم غوره وباله.[۳۰][۳۱][۳۲][۳۳][۳۴][۳۵][۳۶][۳۷][۳۸]

متحده ایالات

سمول

جان هنریک کلارک په خپله مقاله کې په امریکا کې د هغه د استوګنې په اړه لیکلی «هغه لس کلونه چې هغه په متحده ایالاتو کې تېر کړل، د هغه په ټول ژوند یې تل پاتی اغېز درلود». نکرومه هلته له زده کړو پیلولو وړاندې په دې لټه کې و څو دلینکولن پوهنتون ته لار ومومي. د ۱۹۳۵ زکال د مارچ په لومړۍ نېټه هغه دغه پوهنتون ته یو لیک ولیکه او څرګنده یې کړه چې یو کال کېږي د هغه غوښتنلیک تر ارزونې لاندې دی. هغه مهال چې د ۱۹۳۵ زکال په اکتوبر میاشت کې نیویارک ته ورسېد، پنسلوانیا ته لاړ او هلته یې د بودیجې د کمښت سربېره په بشپړ مهالي سمسټر کې نوم ثبت کړ. ډېر ژر هغه سکالرشپ ترلاسه کړ چې په لینکولن پوهنتون کې یې د هغه فیس ورکاوه. هغه په متحده ایالاتو کې د اوسېدو پر مهال د مالي امکاناتو له کمښت سره مخ و. د دې لپاره چې لږ تر لږه خپلې اړتیاوې پورې کړي په یو شمېر کوچنیو کارونو لکه لوښي وینځلو یې لاس پورې کاوه. د یکشنبې په ورځو به هغه په فلادلفیا او نیویارک کې د تورپوستو له پروتستانت کلیساو لیدنه کوله. [۳۹][۴۰][۴۱][۴۲]

نکرومه په ۱۹۳۹ زکال کې د اقتصاد او ټولن پوهنې په څانګه کې د هنرونو لیسانس ترلاسه کړ. لینکولن وروسته هغه د فلسفې په برخه کې خپل همکار ښوونکی وټاکه او له دې وروسته هغه د فلادلفیا او نیویارک په ګڼ شمېر پرسبیتري کلیساو کې د مېلمه وینا وال په توګه بلن لیکونه ترلاسه کول.[۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷]

لندن

سمول

نکرومه د ۱۹۴۵ زکال په مۍ میاشت کې لندن ته راوګرځېد او د لندن په اقتصاد ښوونځي کې یې د انسان پوهنې په څانګه کې د دوکتورا لپاره ځان نوماند کړ. له یوه سمستر وروسته هغه دغه ځای پرېښود او راتلونکی کال یې په کالج پوهنتون کې نوم ثبت کړ او هوډ یې وکړ چې خپل پای لیک د «علم او منطقي مثبت پالنې» اړوند ولیکي. د هغه لارښود A. J. Ayer د لومړۍ درجې فیلسوف په توګه د نکرومه له ارزونې ډډه وکړه، هغه به ویل، «ما له هغه سره له خبرو کولو خوند اخیست، خو دا تر نظر نه راتله چې هغه دې تحلیلي ذهن ولري. هغه ډېر چټک ځواب غوښت. زه فکر کوم چې د ستونزې یو اړخ دا و چې هغه به خپل پای لیک/ تېزس ته ډېر پام نه کاوه. تر هغه چې چانس برابر شو هغه بېرته ګانا ته وګرځي». [۴۸][۴۹]

نکرومه خپل وخت په سیاسي مدیریت کولو تېر کاوه. هغه او پادمور په منچستر کې د پان افریقايي پنځم کانګرس (۱۵-۱۹ اکتوبر ۱۹۴۵ زکال) له اصلي مدیریت کوونکو او خزانه دارانو څخه و. دغه کانګرس د استعمار پر ځای د افریقايي سوسیالېزم د ځای پر ځای کېدو طرح وړاندې کړه. هغوی هوکړه کړه چې له یو بل سره د تړلو سیمه ئیزو بنسټونو په لرلو چې د جلا ایالتونو د محدود حاکمیت پر بنسټ د ادارې وړ وي؛ د افریقا فدرال متحده ایالات رامنځته کړي. دوی پلان جوړ کړ چې له قبیلې پالنې پرته په سوسیالیستي سیسټم کې داسې دیموکراتیک افریقايي کلتور رامنځته کړي چې سنتي موراد په معاصر تفکر او په له تاوتریخوالي پرته ډول پلي کړي. [۵۰][۵۱][۵۲][۵۳][۵۴]

د ګانا خپلواکي

سمول

ګانا د ۱۹۵۷ زکال د مارچ په ۶ مه خپلواکي ترلاسه کړه. دا لومړنۍ بریتانوي افریقايي مستعمره وه چې په زیاته کچه یې په حکومتي چارو کې خپلواکي خپله کړه، په اکرا کې د خپلواکۍ جشن د ټولې نړۍ پام ځان ته اړولی و؛ له ۱۰۰ زیاتو خبریالانو او کمره مینانو دغه مورد تر پوښښ لاندې نیولی و. د متحده ایالاتو ولسمشر ایزونهار او د هغه مرستیال ریچارډ نېکسون ورته د متحده ایالاتو په استازولۍ د مبارکۍ پیغامونه ولېږل. شوروي پلاوي له نکرومه وغوښتل چې له مسکو چې هر څومره ژر کولای شي لیدنه وکړي. د لمانځنې په مراسمو کې افریقايي الاصله امریکايي سیاسي کارپوه رالف بونچ د ملګرو ملتونو او دوشیس کنت د ملکې الیزابت په استازولۍ ګډون درلود. له ټولې نړۍ څخه د مرستې پیغامونه راورسېدل.[۵۵][۵۶][۵۷]

هغه مهال چې د مارچ پنځمه؛ شپږمې ته واوښته؛ نکرومه د خپلو لسګونو زرو پلویانو پر وړاندې ودرېد او اعلان یې وکړ، «ګانا به د تل لپاره آزاده وي». هغه د خپلواکۍ په ورځ د پارلمان لومړۍ ناستې ته په خبرو کې خپلو هېوادوالو ته وویل « موږ دنده لرو چې نړۍ ته ثابته کړو چې افریقایان کولای شي خپلې چارې د دیموکراسۍ په چوکاټ کې په ډېرې اغېزمنیتا او یوبل منلو ترسره کړي. موږ باید ټولې افریقا ته مثال واوسو».[۵۸][۵۹]

سرچينې

سمول
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ سرچينې تړی: http://www.blackhistoryheroes.com/2010/09/kwame-nkrumah.html.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ذکر کېدنه: انټرنېټ ادارې دوتنه. Retrieved: ۹ اپرېل ۲۰۱۴. اثر ژبه: جرمني ژبه. ليکوال: جرمن ملي کتابتون.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ذکر کېدنه: BnF authorities. Bibliothèque nationale de France ID: 119177627. Retrieved: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵. ليکوال: Bibliothèque nationale de France. اثر ژبه: فرانسوي ژبه.
  4. ↑ Section, verse, paragraph, or clause: Нкрума Кваме. ذکر کېدنه: Great Soviet Encyclopedia (1969–1978). Retrieved: ۲۸ سپټمبر ۲۰۱۵. Publisher: The Great Russian Encyclopedia. اثر ژبه: روسي. خپرېدو نېټه: ۱۹۶۹.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ Retrieved: ۴ اکتوبر ۲۰۲۲. سرچينې تړی: https://www.nytimes.com/1972/04/28/archives/nkrumah-62-dead-ghanas-exleader-nkrumah-former-president-of-ghana.html.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ Retrieved: ۴ اکتوبر ۲۰۲۲. سرچينې تړی: https://ghanaianmuseum.com/osagyefo-kwame-nkrumah-buried-at-nkroful/.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ سرچينې تړی: https://docs.google.com/spreadsheets/d/1dZOZwEjFCMqof-RM1N39iaJlED4E41Wg3MGZcCe9KCI/edit#gid=0&range=W15.
  8. ↑ Bibliothèque nationale de France. "BnF authorities" (in فرانسوي ژبه). بياځلي په ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵.{{cite web}}: CS1 errors: dates (link) CS1 maint: unrecognized language (link)
  9. ↑ "The Fine Art Archive". بياځلي په ۱ اپرېل ۲۰۲۱.{{cite web}}: CS1 errors: dates (link)
  10. ↑ Archive URL: https://web.archive.org/web/20141112211158/http://www.thepresidency.gov.za/pebble.asp?relid=7700.
  11. ↑ سرچينې تړی: https://www.quirinale.it/onorificenze/insigniti/33269.
  12. ↑ سرچينې تړی: https://www.prazskyhradarchiv.cz/file/edee/vyznamenani/cs_rbl.pdf.
  13. ↑ "President Kennedy, Prime Minister Macmillan and the Gold Market, 196063", Governing Post-War Britain, Palgrave Macmillan, doi:10.1057/9780230361270.0010, ISBN 978-0-230-36127-0
  14. ↑ کينډۍ:Cite ODNB
  15. ↑ "Political Progress", The Political Philosophy of Confucianism, Routledge, pp. 258–273, 2013-11-05, doi:10.4324/9781315018775-19, ISBN 978-1-315-01877-5
  16. ↑ Proceedings of the convention at which the American federation of arts was formed. B. S. Adams. 1909. doi:10.5479/sil.380651.39088006011662.
  17. ↑ "Prime Minister 1957–60", Kwame Nkrumah. Vision and Tragedy, Sub-Saharan Publishers, pp. 192–214, 2007-11-15, doi:10.2307/j.ctvk3gm60.17, ISBN 978-9988-647-81-0
  18. ↑ Stanek, Łukasz (2020). Architecture in global socialism : Eastern Europe, West Africa, and the Middle East in the Cold War. Princeton. ISBN 978-0-691-19455-4. OCLC 1134854794.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link)
  19. ↑ Nkrumah, Kwame (1953). [Letter : Kwamé Nkrumah to Richard Wright].
  20. ↑ Mazrui, Ali (1966). "Nkrumah: The Leninist Czar". Transition (26): 9–17. doi:10.2307/2934320. ISSN 0041-1191. JSTOR 2934320.
  21. ↑ Kilson, Martin L. (1963). "Authoritarian and Single-Party Tendencies in African Politics". World Politics (in انګليسي). 15 (2): 262–294. doi:10.2307/2009376. ISSN 1086-3338. JSTOR 2009376.
  22. ↑ Bretton, Henry L. (1958). "Current Political Thought and Practice in Ghana*". American Political Science Review (in انګليسي). 52 (1): 46–63. doi:10.2307/1953012. ISSN 1537-5943. JSTOR 1953012.
  23. ↑ "Ghana's Kwame Nkrumah: visionary, authoritarian ruler and national hero". Deutsche Welle (in بريتانوی انګلیسي). 2016.
  24. ↑ "Portrait of Nkrumah as Dictator". The New York Times (in American English). 1964-05-03. ISSN 0362-4331. بياځلي په 2022-02-19.
  25. ↑ "VII. The Reluctant Nation", One-Party Government in the Ivory Coast, Princeton: Princeton University Press, pp. 219–249, 1964-12-31, doi:10.1515/9781400876563-012, ISBN 978-1-4008-7656-3
  26. ↑ "Country capabilities and the strategic state: How national political institutions affect multinational corporations' strategies". Long Range Planning. 28 (1): 142. 1995. doi:10.1016/0024-6301(95)92200-8. ISSN 0024-6301.
  27. ↑ "Birthday Quote 21st September". AudlemOnline (in انګليسي). 21 September 2017. خوندي شوی له the original on 3 August 2020. بياځلي په 26 May 2020.
  28. ↑ Nkrumah, Kwame (1953). [Letter : Kwamé Nkrumah to Richard Wright].
  29. ↑ "Kwame Nkrumah: Ghana's first president and a revered panafrican". The New Times | Rwanda (in انګليسي). 31 October 2017. بياځلي په 26 May 2020.
  30. ↑ "Kwame Nkrumah: Non-Violence of Mahatma Gandhi in Ghana | Articles : On and By Gandhi". www.mkgandhi.org. بياځلي په 26 May 2020.
  31. ↑ "Man in the News; An African Enigma; Kwame Nkrumah". The New York Times. 3 January 1964. بياځلي په 19 February 2020.
  32. ↑ Botwe-Asamoah, Kwame (2005). Kwame Nkrumah's Politico-cultural Thought and Policies: An African-centered Paradigm for the Second Phase of the African Revolution. Psychology Press. p. 1. ISBN 978-0-415-94833-3.
  33. ↑ Berry, LaVerle Bennette; Library of Congress, Federal Research Division (1995). Ghana: a country study. Washington DC: Federal Research Division, Library of Congress. p. 27. ISBN 0844408352. بياځلي په 21 January 2018.
  34. ↑ "Athelstan 'Half King' and his Family", The Danelaw, Bloomsbury Academic, 1992, doi:10.5040/9781472598837.ch-021, ISBN 978-1-4725-9883-7
  35. ↑ Yakubu, Mutala (21 September 2019). "Kwame Nkrumah Memorial Day: Dr Kwame Nkrumah 'A son of the soil'". Prime New Ghana. بياځلي په 26 May 2020.
  36. ↑ "Biography of Ghana's first President, Dr Kwame Nkrumah". Graphic Online. 8 March 2016.
  37. ↑ Service, Support. "Kwame Nkrumah". TV Afrique (in American English). بياځلي په 26 May 2020.{{cite web}}: CS1 errors: archive-url (link) CS1 errors: unsupported parameter (link)
  38. ↑ Rooney، م. 7.
  39. ↑ Rooney، م. 12.
  40. ↑ Birmingham، م. 4.
  41. ↑ Clarke، مم. 9–10.
  42. ↑ Clarke، م. 10.
  43. ↑ Mensah, Opoku Eric (February 2014). "The Rhetoric of Kwame Nkrumah: an analysis of his political speeches" (PDF). University of Cape Town Open Thesis. بياځلي په 26 May 2020.
  44. ↑ Times, The Mt Kenya. "Kwame Nkrumah" (in American English). خوندي شوی له the original on 2 June 2020. بياځلي په 26 May 2020.
  45. ↑ Amoh, Emmanuella (March 2019). "Kwame Nkrumah, His Afro-American Network and the Pursuit of an African Personality". Illinois State Library IR. بياځلي په 26 May 2020.
  46. ↑ Welmers, William Everett (1946). A Descriptive Grammar of Fanti. Linguistic Society of America. p. 7.
  47. ↑ Rooney، مم. 13–14.
  48. ↑ Matera, Marc (2010). "Colonial Subjects: Black Intellectuals and the Development of Colonial Studies in Britain". Journal of British Studies. 49 (2): 388–418. doi:10.1086/649838. ISSN 0021-9371. JSTOR 23265207. S2CID 143861344.
  49. ↑ Sherwood، م. 115.
  50. ↑ Martin, G. (2012). African Political Thought. Palgrave Macmillan US. ISBN 978-1-137-06205-5.
  51. ↑ Fulcher, James (1 November 2000). "Globalisation, the Nation-State and Global Society". The Sociological Review (in انګليسي). 48 (4): 522–543. doi:10.1111/1467-954X.00231. ISSN 0038-0261. S2CID 145019590.
  52. ↑ Gebe, Boni Yao (March 2008). "Ghana's Foreign Policy at Independence and Implications for the 1966 Coup D'état" (PDF). Journal of Pan African Studies. 2 (3). خوندي شوی (PDF) له اصلي څخه په 11 June 2014.
  53. ↑ "Running away from our own shadows". www.ippmedia.com (in انګليسي). 23 March 2020. بياځلي په 27 May 2020.
  54. ↑ Rooney، م. 23.
  55. ↑ "Accra, Ghana", The Statesman's Yearbook Companion, London: Palgrave Macmillan UK, p. 444, 2019, doi:10.1057/978-1-349-95839-9_890, ISBN 978-1-349-95838-2, S2CID 40162723
  56. ↑ Grimm, Kevin E., Symbol of Modernity: Ghana, African Americans, and the Eisenhower Administration. A dissertation: the College of Arts and Sciences of Ohio University. 27 May 2020
  57. ↑ Rooney، مم. 4–6.
  58. ↑ Bourret، م. 202.
  59. ↑ Rooney، م. 5.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=قوام_نکرومه&oldid=336021" نه اخيستل شوی