فارسي ويکيپېډيا

 

فارسي ويکيپېډيا د فارسي ژبې د انلاين پوهنغونډ نوم دی او د ويکيپېډيا يوه نسخه ده، چې د ويکيميډيا بنسټ يوه پروژه ده. ويکيپېډيا يوه لويه پروژه ده چې موخه يې د هرچا په ګډون او په ټولو ممکنه ژبو کې د وړيا منځپانګې سره د پوهنغونډ جوړول دي.

دا فارسي پوهنغونډ ۱۹ دې تیر خپل فعالیت پیل کړ، او په دوه کلونو کې (فبروري 2008) کې یې 1000 مقالو ته ورسیدل - د ویکیپیډیا په مینځ کې اته دېرشم مقام درلود - تر 10 زرو مقالو، او په اوو کلونو کې (سپتمبر 2009) تر 100 پورې. زره مقالې

فارسي ويکيپېډيا تر نن ۲۵ تیر پورېد ۲۰۲۳ کال ۱۶ ژوئیه ۲۰۲۳ میلادی پورې، دې ۱٬۲۳۵٬۵۸۲ راجستر شوي کاروونکي، ۳۶ مدیران، او ۹۶۸٬۰۸۳ مقالې درلودې ، چې د مقالو د شمیر له مخې د ویکیپیډیا په کچه 19م لوی دی، او د مقالو د ژورتیا له مخې په فارسي ویکیپیډیا کې دا په دوهمه درجه کې دی . د مقالو د شمیر له مخې، ویکیفارسي دریم ویکیپیډیا ده چې د عربي لیکلو سیسټم لري.

تاریخ

د هغو کاروونکو ګراف چې هره میاشت یې په فارسي ویکیپیډیا کې له پنځو څخه زیات سمونونه کړي دي؛ د دسمبر 2003 څخه تر دسمبر 2016 پورې

فارسي ويکيپېډيا د ٢٠٠٣ کال په ډسمبر کې د "ويکيپېډيا: وړيا پوهنغونډ" تر نامه لاندې خپل کار پيل کړ. روزبه پورنادر او مسعود النکیان د فارسي نسخې له مخکښانو څخه وو. دا د 2006 کال د جنورۍ په 14 (4 جنوري 2006) د "ویکیپیډیا: وړیا انسایکلوپیډیا" په نوم بدل شو. د 2009 کال د اپریل په 2 نیټه ( د اپریل 2، 2009) د فارسي ویکیپیډیا اصلي پاڼه بدله شوه او د غوره مقالو او غوره یادګارونو برخه پکې اضافه شوه.

د مقالو د شمېر او تاریخ:

• د دسمبر 19، 2003: پیل
• اکتوبر 30، 2008: 50,000 مقالو ته ورسید
• د اګست 25، 2010: 100,000 مقالو ته ورسید
• د جولای 9، 2012: 200,000 مقالو ته ورسید
• د فبروري 19، 2013: 300,000 مقالو ته ورسید
• د جولای 18، 2014: 400,000 مقالو ته ورسیدل
• د جولای 27، 2016: 500,000 مقالو ته ورسیدل
• د مارچ 24، 2018: 600,000 مقالو ته ورسید
• د نومبر 8، 2019: 700,000 مقالو ته رسیدلي
• د می 26، 2021: 800,000 مقالو ته ورسیدل
• د اپریل 14، 2022: 900,000 مقالو ته رسیدلي

مقالې

د موضوعاتو لړۍ

د دې پوهنغونډ لومړنۍ لیکنې تر ډېره د کیمیاوي عناصرو او ځینو تاریخي موضوعاتو په برخه کې وې. د جغرافیې او مذهبونو (اکثره د بودیزم او زرتشتیزم)، ایرانولوژي، او همدارنګه د فارسي ژبې او ادب په اړه د مختلفو موادو په اضافه کولو سره، د 2004 کال د ډسمبر په 26 ( د دسمبر 16 ، 2004) کې د مقالو شمیر له 1000 څخه زیات شو.

کارن ټولنه

د ویکیپیډیا په مختلفو نسخو کې د ونډې اخیستنې په برخه کې د نړۍ د مختلفو سیمو د ونډې اټکل کول، په شمول د فارسي ویکیپیډیا

په یوه څېړنیزه مقاله کې چې په 2012 کې په پلس ون کې خپره شوه، د ورځې او شپې په اوږدو کې د کاروونکو د ونډې د اندازې په معاینه کولو سره، د ویکیپیډیا د مختلفو نسخو په سمون کې د نړۍ د سیمو ونډه اټکل شوې وه. د دې سروې ګانو له مخې، که څه هم 70٪ پارسي ويونکي په ایران کې ژوند کوي او پاتې نور یې په ګاونډیو هیوادونو کې ژوند کوي، دا نسخه د ویکیپیډیا یو له هغو څخه دی چې د ټیټ "د آرامۍ ژوروالی" لري (د اعظمي او لږترلږه کاروونکي فعالیت ترمنځ توپیر، چې دا په ګوته کوي. د ويکيپېډيا د دې نسخې د ونډې سيمه) او په فارسي ويکيپېډيا کې ډېرې مرستې د اروپا او شمالي امريکا د اوسېدونکو له خوا شوې وې، او د ايران ونډه %45 ده.

د ګډون کوونکو هڅونه

په تهران کې د فارسي ويکيپېډيا د پنځلسمې کليزې لمانځنه

یوه څیړنه چې په 2010 کې ترسره شوې په ځانګړې توګه د فارسي ویکیپیډیا په اړه وښودله چې مالي هڅونې د ویکیپیډیا سره د کاروونکو په همکارۍ کې رول نه لوبوي. د همکارۍ پیل کولو لپاره د نوي کاروونکو لپاره خورا قوي انګیزه د انفرادي هڅونې په توګه وموندل شوه ، پشمول د تجسس او معلوماتو موندل. له بلې خوا، د زړو کاروونکو لپاره، د منځپانګې تولید او د ویکي جوړونه ترټولو مهمې انګیزې دي. په دواړو ډلو کې د مثبت فیډبیک ترلاسه کول د دوی د فعالیتونو په اعتبار کې مهم رول لوبوي، نو تر ټولو څرګند او پیاوړی عامل چې د کاروونکو د همکارۍ مخنیوی کوي د نورو کاروونکو څخه ناوړه فیډبیک یا ناوړه چلند ترلاسه کول دي.

د ګټورتوب احساس، د ويکيپېډيا په ټولنه کې د هويت احساس او د کاروونکي ټولنې څخه ترلاسه شوي نظرونه د دې پروژې سره د ويکي ليکونکو د دوامداره همکارۍ لپاره تر ټولو مهم عوامل دي. د اخلاقي هڅونو سربیره، د حیثیت، شهرت او وقار ترلاسه کول هم د ښکیلو کسانو له هڅونو څخه دي.

کنفرانسونه

د ویکي لیکونکو د یوې ډلې سره د 500 کلیزې د لمانځنې یادګاري عکس.

د چهار شنبې په ورځ، د ۲۰۱۵ کال د اګست په ۶مه د ماسپښین په ۲۲:۴۵ (ایراني وخت) - د جولای ۲۷مه، ۲۰۱۶ د ماښام په ۱۷:۵۹ (UTC) - د ویکیپیډیا په فارسي برخه کې د مقالو شمیر 500,000 ریکارډ ته ورسید. په همدې موخه د ۲۰۱۵ کال د اګست په ۱۵ مه نېټه د تهران په ملي کتابتون کې د فارسي ويکيپېډيا د ۵۰۰،۰۰۰ مقالو د لمانځلو مراسم تر سره شول.

د 2015 کال د دسمبر په 13 او 14 نیټه، د فارس ویکیپیډیا کلنۍ کنفرانس د اهواز په شهید چمران پوهنتون کې جوړ شو.

د لارښوونې وزارت د نفوذ ادعا

د ۲۰۱۹ کال په سپتمبر کې، سینا زکاوت په یوه راپور کې چې عنوان یې و، "فارسی ویکیپیډیا: یوه خپلواکه سرچینه یا د ایران د حکومت په لاس کې وسیله؟" په ازاده ډیموکراسۍ کې او د زمان راډیو په ویب پاڼه کې، هغه لیکلي چې فارسي ویکیپیډیا د " اورویل په 1984 ناول کې د حقیقت وزارت" بدل شوی او دا چې د ایران حکومت "شاید په دې لار کې کاروي". هغه د فارسي ويکيپېډيا رييسان هم تورن کړل چې د لارښوونو وزارت غړي دي. د ایران د کلتور او لارښود په وزارت کې د "د مخابراتو په برخه کې د ویکیپیډیا تخنیکونو د پلي کولو په اړه د متخصصینو غونډه" تر سرلیک لاندې د یوې غونډې د آډیو فایل په څیړلو سره، زاکوت د حامد ضیاپرور په حواله چې د لارښوونې وزارت یو چارواکی دی. د پروګرام وړاندې کوونکي وويل:

[[Image:cquote2.png

فارسي ويکيپېډيا]]

"راځئ چې دا په دې ډول واچوو، دا ملګري چې دلته شتون لري په ويکيپېډيا کې د لارښود وزارت رول لوبوي؛ دا دی، دوی کولی شي یو حساب بند کړي، بل پرانیزي، یو خبرداری صادر کړي، او نور. مګر دوی د لارښود وزارت څخه حتی پیاوړي دي. دوی کلیدي ساتي. لکه کله چې د پوهنې وزارت د یوې ځانګړې ورځپاڼې د خپرېدو مخه ونیسي او له همدې امله هغه ورځپاڼه په اتومات ډول نه خپرېږي.»

[[Image:cquote1.png

فارسي ويکيپېډيا]]

هغه د " سوریې په کورنۍ جګړه کې د ایران مداخله " او " بشارالاسد " د مقالو د فارسي او انګلیسي نسخو په پرتله کولو سره لیکلي چې د دې مقالو روایت او د برخو او حوالو شمېر په دواړو ژبو کې توپیر لري او پایله یې وکړه. د مقالې فارسي نسخه د "اوږده انکار او تیوري پر بنسټ بیانات د ایراني چارواکو دسیسه ده.

د Ziyaiparvar لخوا د Zakavut تبصرې، چې ویلي یې دي "د فارسي ويکيپېډيا د رسمي ثبت کولو مفکوره د en. ج. هغې. (غیر دولتي سازمان) د لارښوونو له وزارت څخه ملاتړ څرګندوي" او هغه کولی شي د لارښود په وزارت کې د ویکیپیډیا مدیرانو لپاره دفتر چمتو کړي، فارسي ویکیپیډیا د "بې طرفۍ" او "خپلواکۍ" سره په تضاد تورنوي. د اکټوبر په ۱۷ مه، د ایران لپاره د عدالت سازمان اعلان وکړ چې د پارسي ویکیپیډیا د مدیرانو لخوا د سانسور او تعصب مداخلو قضیې یې مستند کړي دي. د دغه سازمان په اعلاميه کې راغلي دي: د غلطو معلوماتو په خپرولو سره د حقايقو تحريم، له منځه وړل او بدلون د اسلامي جمهوريت په ګټه او د دغه حکومت د رسمي دريځ د ترويج لپاره کار کوي. »

په پای کې د ويکيميډيا بنسټ د ويکيپېډيا په پارسي برخه کې د ويکيميډيا بنسټ د مخابراتو ستراتيژيست ګريګوري ورنم يو بيان خپور کړ او اعلان يې وکړ: "د دغو رسنيو په مقالو کې د حکومت د مداخلې تور د فارسي ويکيپېډيا او ويکيميډيا د کارکوونکو له خوا وڅېړل شو، خو دا تایید شوه، دا نه ده شوې".

په ایران کې د لاسرسي وضعیت

دوتنه:Filter-persianwikipedia-19december2010.png

دغه انځور د ۲۰۱۰ کال د دسمبر په ۱۹ مه په ایران کې د فارسي ويکيپېډيا کور پاڼه ښيي، چې عکسونه يې فلټر شوي دي.

فارسی ویکیپیډیا د 2010 کال د اکتوبر په 11 نیمه شپه (د اکتوبر 3، 2010) په نیمه شپه کې د کمپیوټر د جرمونو قانون په حواله د څو سازمانونو څخه جوړه شوې کمیټې لخوا بنده شوې (فلټر شوې). د يادونې وړ ده، چې د ۲۰۰۹ کال په مې مياشت کې د فارسي ويکيپېډيا عکسونه هم فلټر شوي وو، چې څه موده وروسته يې هم لرې کړل شول. د یکشنبې په ورځ، د ۱۳۹۲ کال د غبرګولي ۵ مه، په ایران کې د ويکيپېډيا زياتره عکسونه بند (فلټر شوي) شول، خو لږ وروسته دغه فلټر لرې شو. د همدې ورځې په سهار، د فارسي ويکيپېډيا او نورو ويکيپېډيا ټول عکسونه بيا د ١٣٩٢ کال د غبرګولي تر ١٤مې نېټې پورې په ايران کې بند شول.

د 2013 کال د جولای په میاشت کې د یوې سروې له مخې، د 331,000 فارسي ژبې ویکیپیډیا مقالو څخه، 963 مقالې په ایران کې فلټر شوي. له دې جملې څخه ۴۰۳ مادې د سیاسي مسایلو په تړاو، ۱۸۹ مادې د جنسي او جنسي اړیکو په تړاو، ۱۳۶ مادې د دین په تړاو، ۹۳ د بشري حقونو په تړاو، ۵۹ د هنر په تړاو، ۵۱ د رسنیو او ژورنالیزم په اړه، ۱۹ علمي مقالې او مقالې شاملې دي. 13 متنوع مقالې شتون لري. له دې جملې څخه تر ټولو لویه برخه سیاسي مسلو ته ځانګړې شوې وه او تر ټولو پورته د " ۸۸ کال ټاکنو " او " شنه غورځنګ " ته ځانګړې شوې وه.

اړوندې پوښتنې

• تاجک فارسي ويکيپېډيا

سرچيني

• قفقازی‌الاصل، شادی؛ جمالی مهموئی، حمید رضا؛ اسدی، سعید (۱۳۹۰). «عامل‌های انگیزاننده و بازدارنده مشارکت در ویکی‌پدیای فارسی». پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی (۱): ۸۹–۱۰۸. دریافت‌شده در ۲۳ شهریور ۱۳۹۸.<span class="mw-reference-text" id="mw-reference-text-cite_note-3">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</span>

بهرنۍ لینک

• فارسي ويکيپېډيا
• بخښنه غواړئ، ستاسو پوښتنه ونه موندل شوه! (دویچ ویلې)
• د فارسي ويکيپېډيا عايدات له 100,000 (راډيو زمانې) څخه زيات وو.