بريلوي فکري مکتب

په سوېلي اسیا کې، په ځانګړې توګه د هند په نیمه وچه کې، د اهل سنت والجماعت یوه څانګه د امام احمد رضا خان څخه وروسته د سني بریلوي مکتب په نوم هم پېژندل کیږي. د نړۍ د مذهبونو د اکسفورډ قاموس (چې په 2000 مېلادي کال کې خپور شوی) له مخې، د هندي او پاکستاني مسلمانانو شمېر چې په دې فکر باور لري له 200 مېلیونو څخه ډېر دی. دارالعلوم جامعه رضویہ منظر اسلام بریلي په ۱۹۰۴ کال کې د صوفي بابا امام احمد رضا (وفات ۱۹۲۱ ) له خوا تاسیس شو. د اسلام د اکسفورډ قاموس (په 2003 کې خپور شوی) له مخې، "اهل السنة والجماعت" د اسلام د پیغمبر او اصحابو د پیروانو یوه ډله ده، چې د بریلويويانو په نوم هم پېژندل کیږي، په 1880 لسیزه کې په شمالي هند کې تاسیس شوه. او د مولانا احمد په مشرۍ د رضا خان بریلوي د لیکنو پر بنسټ . دوی ځانونه د سوېلي اسیا د پخوانیو مسلمانانو وارثان ګڼي. دوی (اهل السنة والجماعت) د ۱۸۵۷ کال د خپلواکۍ د جګړې له ناکامۍ، د مغولي امپراتورۍ د بشپړې ړنګېدو او په هند کې د برتانوي امپراتورۍ د استعمار په وړاندې له غبرګون څخه الهام اخیستی و. او دا موضوع د اسلامي حقوقي پوهانو (فقهاوو) تر منځ د دیني بحث د یوې برخې په توګه راڅرګنده شوه چې د هند د آزادولو لپاره باید له کوم مسلمان هویت څخه کار واخیستل شي؟ او کوم اقدام باید وشي؟ د فکر دغه مکتب [[محمد کينډۍ:درود|محمد]] ته په شخصي عقیده، د صوفی عملونو په پیروی، او د اسلامی قانون په حاکمیت ټینګار کوي. دغه ګوند له ۱۹۴۷ کال راهیسې د هند او پاکستان له وېش وروسته د مسلمانانو په سیاست کې لوی رول لوبولی دی. کله چې دا حرکت پیل شو، د کلیوالي خلکو احساس یې درلود، مګر اوس دا د هند او پاکستان په ښاري لوستو طبقو کې مشهور دی.

تاریخ

د ۱۸۵۷ کال د خپلواکۍ په جګړه کې د انګرېزانو پر ضد د اهل سنت او جماعت اشرافو ډېر فعال رول ولوباوه. علامه فضل حق خیرآبادي او د هغه ملګرو مفتي صدرالدین خان ازرضه ، سید کفایت علي کیفي او یو شمیر نورو مسلمانو علماوو په یو وخت د ډهلي له جامع جومات څخه د انګرېزانو په خلاف د جهاد فتوا صادره کړه چې په نتیجه کې یې مسلمانانو دغه جنګ خپل کړ. د دیني وظیفې په توګه یې مبارزه کوله. لومړی آل انډیا سني کنفرانس د 1925 کال د مارچ په 17، 18 او 19 په مراد آباد کې جوړ شو. په 1945 - 1946 کې، سني علماو او مشائخ په بنارس کې تاریخي آل انډیا سني کنفرانس جوړ کړ او سني علماو د پاکستان د تحریک بشپړ ملاتړ کې برخه واخیسته. سید اشرف جیلانی د آل انډیا بنارس کانفرانس مشر محدث کشتهوی د اهل سنتو ستر لارښود وو. کریسټوف په خپل کتاب History of Pakistan and Its Origins کې لیکي چې بریلوي سني عالمان د پاکستان د تحریک روح وو. د پاکستان له جوړېدو وروسته یې په ۱۹۴۸ کې د جمعیت علمای پاکستان بنسټ کېښود.

د دې دين اصلي ځانګړنه درود او سلام او له رسول سره مينه ده، دغه راز له رسول الله (صلى الله عليه و اله و صحبه و سلم) سره ژوره مينه او درنښت د ايمان لازمي برخه ګڼل کېږي. پر دې سربېره د رسول الله صلی مسلک علیه وسلم ثنا او ستاینه د خوشالۍ او برکت سرچینه ګڼل کېږي او د اهل سنتو په نزد یې تسلسل بلل کېږي.

نورې عقیدې او عملونه

په رڼا او انسانیت باور

په بریلوي فرقه کې د رسول الله (ص) د غوره توب د اعلان ترڅنګ، د رسول الله (ص) په رڼا هم باور لري. د قرآن کریم زیاتره آیتونه او احادیث د رسول الله صلی الله علیه وسلم د رڼا په هکله استدلال کوي. لکه څنګه چې رسول الله صلی الله علیه وسلم د حضرت جابر رضي الله عنه د پوښتنې په ځواب کې وفرمایل: يَا جَابِرُ، اِنَّ اﷲَ تَعَالَي قَدْ خَلَقَ قَبْلَ الْاَشْيَاءِ نُوْرَ نَبِيِکَ مِنْ نُورِہِ۔ اے جابره اللہ تعالٰی تر هر تخليق(پيدايښت، پنځونه) دمخه د خپل نور له فيضه زما نور پيدا کړ.

عقیده حیات محمد صلی الله علیه وسلم

انبیاء علیهم السلام په خپلو قبرونو کې هماغسې ژوندي دي لکه څنګه چې په دنیا کې وو، خوراک او څښاک کوي (انا الله حرم علی الارض عن تکل اجساد الانبیاء صلی الله علیه وسلم) فنابي الله حي يرزاق.ابن ماجه )، دوی راځي او هر ځای ته چې زړه وغواړي ځي، تصدیق کوي، د الله تعالی د وعدې له مخې دوی یو څه موده مړه شول، بیا ژوندي شول، د دوی ژوند د شهیدانو له ژوند څخه ډېر لوړ دی. د انبیاؤ علیهم السلام مړینه یوازې د الهي وعدې تصدیق دی، بیا دوی د دنیا او جسمي ژوند څخه بیا راژوندي کیږي لکه څنګه چې مخکې وو، ایا د ژوندي کېدو بیا راګرځیدل ګران دي؟ ؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایي: : یوازې پیغمبران به په خپلو قبرونو کې راژوندي کیږي. : پیغمبران په خپلو قبرونو کې ژوندي دي، لمونځ کوي

د ایمان شفاعت

د قيامت په ورځ به ټول انبياء، اولياء او علماء شفاعت کوي او د هغوی شفاعت به د رسول الله صلی الله عليه وسلم په حضور کې کېږي. هغه څوک چې د عزت په محکمه کې شفاعت کوي (عزوجل) یوازې هغه دي. السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته. له همدې امله د جامع ترمذي په حدیث کې راغلي چې (زه د انبیاوو د شفاعت مالک یم) او دا په هیڅ شی فخر نه کوي. (خلاصه، مسند احمد، حدیث ۲۱۳۱۳ ټوک ۸ ټوک ۵۳ مخ) عقیده (۴۲): د قیامت په ورځ به د رسول الله صلی الله علیه وسلم لویه شفاعت وي. تر څو چې رسول الله (صلی الله علیه وسلم) د شفاعت د باب د فتحې خبره ونه کړي، هیڅوک به د شفاعت فرصت ونه لري، بلکه د ډیرو شفاعت کوونکو په څیر. لکه څنګه چې د رسول الله صلی الله علیه وسلم په دربار کې او د الله جل جلاله په حضور کې به شفاعت کیږي، یوازې رسول الله صلی الله علیه وسلم شفاعت کوونکی دی او دا د مؤمن، کافر، فرمانبردار او نافرمان لپاره ستره شفاعت دی، که دوی ته ورکړل شي او له دې انتظار څخه خلاص شي، نو کافران به هم له دې بلا څخه خلاص شي، د رسول الله صلی الله علیه وسلم په شکر. د الله تعالی حمد او ثنا به کوي، د هغه نوم مقام محمود دی او د شفاعت نور ډولونه هم شته، د بېلګې په توګه به ډېر خلک بې حسابه جنت ته داخل کړي، چې شمېر یې څلور ملیارده او نهه کروړه دی. له دې څخه ډیر نور هم ډیر دي، کوم چې الله او د رسول الله (صلی الله علیه وسلم) په علم کې به هغه څوک غوره وي چې حساب ورسره شوی وي او د جهنم مستحق وي او د ځینو درجې به لوړ کړي او د ځینو څخه به عذاب کم کړي. عقیده (۴۳): د رسول الله صلی الله علیه وسلم لپاره هر ډول شفاعت روا دی. شفاعت په مینه، شفاعت په مینه، شفاعت له خدای سره، هر یو به د ګمراه کونکي لخوا رد شي. عقیده (۴۴): رسول الله صلی الله علیه وسلم ته د شفاعت مقام ورکړل شوی دی. او د دوی رب فرمايي: او د ګناهکارانو او د مؤمنانو او مؤمنانو لپاره د خپلو خاصو ګناهونو او د عامو مؤمنانو او مؤمنانو د ګناهونو بخښنه وغواړئ. شفاعت د چا نوم دی؟ ؟ اللهم ارزقنا شفاعت حبیب الکریم

عقیده شاهد او څارونکی دی

په همدې ډول د بریلوي فرقې پیروان هم د رسول الله صلی الله علیه وسلم شتون په ټولو اړخونو کې شاهد ګڼي، چې رسول الله صلی الله علیه وسلم یې لیدلی دی. د غیب نړۍ او په دنیا کې یې خبر کړي او له وصال وروسته هم په ټولو حالاتو خبر دی. په دې اړه له مختلفو قرآني آيتونو او احاديثو څخه استدلال کېږي، لکه (( يَا أَيُّھَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاھِدًا -ای نبي ( صلی الله عليه وسلم) مونږ ته د شاهد په توګه لېږلی يې ) . د رسول الله صلی الله علیه وسلم د حاضر او ناظر کېدو مانا دا ده چې هغه په خپل قبر انور کې له خپل بدن سره ژوندی وي او د الله تعالی په ورکړل شوي قدرت سره له نږدې او لرې غږونه اوري او د خپل امت د اعمالو او حالاتو د څارنې توان لري. په یوځل کې د سلګونو کیلومتره لرې څخه مرستې ته ورسیږئ ، په روحاني یا فزیکي توګه. خو هغه د الله جل جلاله په څېر حاضر او ناظر نه دی، الله تعالی د خپل ابدي علم او قدرت له مخې له ابد څخه حاضر او څارونکی دی او د رسول الله صلی الله علیه وسلم په علم او مشاهده سره حاضر او ناظر دی.

د توسل عقيده

بریلویان نه یوازې د رسول الله صلی الله علیه وسلم د توسل قائل دي، بلکې له هغه سره د تړلو شیانو لکه د هغه مبارک وېښتان او د هغه مبارک بوټان هم ورته د عین شریعت په نامه یادیږي. له دې پرته د اهل بیت اطهر او مشرانو په ګډون نور صحابه کرام هم له دین څخه توسل ته جواز ورکوي. د رسول الله صلی الله علیه وسلم په نزد د خدای په حضور کې دعا کول مستحب دي، د دې مقصد لپاره مختلف کلمات کارول کیږي لکه توسل، استغفار، تشفه، توجه او توسل بالنبی هم ورته ویل کیږي. دا ډول شفاعت او شفاعت د پیغمبرانو او رسولانو عمل او د صالحو سلفو عقیده ده.

تصوف

د بریلوي مکتب له مخې د تصوف پیل په لومړي ځل پخپله رسول الله صلی الله علیه وسلم را څرګند شو. رسول الله صلی الله علیه وسلم به اکثره وخت له مکې مکرمې څخه بهر غار حرا ته تلل او هلته به یې د رب العزت په طبیعت کې فکر کاوه. رسول الله صلى الله عليه وسلم ډيرې ورځې په غار حرا كې تيرې كړې او په دې موده كې يې له دنياوي چارو او د ژوند له نورو كارونو څخه په بشپړه توګه بېزاره و. لومړی وحی هم په غار حرا کی پر رسول الله صلی الله علیه وسلم نازل شوی. په همدې ډول د صحابه کرامو په زیارت مبارکه کې هم د تصوف رنګ څرګند دی. د اکرام بې شمېره اصحاب کرام به هر وخت د صفا په نوم د مسجد نبوي سره تړلي پلرونه کې اوسېدل. د دغو صحابه کرامو شمېر شاوخوا اووه سوه (۷۰۰) بلل کېږي. د رسول الله صلی الله علیه وسلم دغو صحابه کرامو د هغه د صحبت څخه د ګټې اخیستنې او له هغه څخه د دیني علومو د زده کړې په خاطر خپل دنیاوي کارونه او کارونه پریښودل او حتی له واده کولو څخه به هم لرې پاتې شول. دغو صحابه کرامو ته د همدې پلیټ فارم " صفہ" له امله " اصحاب صفہ" صفه" ویل کېده او دا کلمه " تصوف" د تسمیہ لامل دی. په همدې ډول د تصوف عنصر له صحابه کرامو نه وروسته تابعينو او بيا تبع تابعينو کې مهم و. په دې لړ کې د حضرت اویس قرني او حضرت حسن بصري نومونه ډېر مشهور دي، چې مشهور تابعي علماء دي او د ډېرو صحابه کرامو له فضله یې برخمن وو. وروسته بیا د صوفیانو او د دین د پیروانو یوه اوږده لړۍ ده چې په ټوله عربي او غیر عجم او ټوله اسلامي نړۍ کې خپره شوه. بریلوي صاحبان له صوفیانو سره ډېره مینه لري.

د زیارتونو لیدنه

په ټوله اسلامي نړۍ کې د اولياوو د زيارتونو انوارات زيات دي. په دوی کې پخپله د حضرت خاتمی او حضرت ابوبکر صدیق او حضرت عمر رضي الله عنهم مقبرې په مدینه منوره کې د مسجد نبوي شریف دننه موقعیت لري. د دې نه علاوه په پاکستان او هند کښې د شام، ترکيې او نورو عربو هېوادونو په شمول د نورو مذهبي مشرانو زيارتونه هم شته. د دغو مشرانو په زيارتونو کې عروس جوړېږي او له لرې لرې خلک راټولېږي. او د دغو سترو انسانانو له معنوي نعمتونو څخه ګټه پورته کوي. توسل هم په مستقیم یا غیر مستقیم ډول د دې سترو شخصیتونو د روحانیت، عظمت او خدماتو د تسبیح د وسیلو په وړاندې کولو سره له الله تعالی څخه غوښتل کیږي.

د پېغمبر صلی الله عليه وسلم د زېږون ورځې لمانځنه.

د ربیع الاول میاشت ځانګړی اهمیت لري، د میلاد مراسم په بیلابیلو ځایونو، کورونو، عامه ځایونو او جوماتونو کې ترسره کیږي. په دې غونډو کې علماوو د رسول الله صلی الله علیه وسلم د ژوند او ژوند په بېلابېلو اړخونو خبرې وکړې. که څه هم، دا مېلې ټول کال دوام کوي، خو د ربیع الاول په میاشت کې دا مېلې په مکرر ډول جوړېږي. په همدې مناسبت بېلابېل شاعران او قاریان د رسول الله صلی الله علیه وسلم په زیارت کې عبادي سندرې وړاندې کوي. د ربیع الاول د میاشتې له پیل راهیسې کورونه او سړکونه سینګار کیږي. په ترمذي شریف کې باب "باب ماجه فی میلاد النبی صلی الله علیه وسلم:" امام ترمذي په الجامع ترمذي شریف کې یو باب "باب ماجه فی میلاد النبی صلی الله علیه وسلم" تړلی دی. تر هغه وخته پورې د میلاد النبی لمانځل بدعت نه ګڼل کیده، د بدعت ډیر وروسته ایجاد دی. ځينو خلکو ويلي چې له ۶۰۴ هـ ق نه وروسته د ميلاد النبي د لمانځلو رواج پيل شو. په داسې حال کې چې امام ترمذي په 209 هجري کې زیږیدلی او په 279 کې مړ شوی دی.

د نعتونو او درودونو مجلس

د نعت، درود او سلام مجلسونه د رسول الله صلی الله علیه وسلم سره د محبت او نژدیوالي وسیله ګڼل کیږي. که څه هم دا مېلې ټول کال دوام کوي، خو د ربیع الاول په میاشت کې دا مېلې ځانګړې کېږي. بېلابېل شاعران او قاریان د رسول الله صلی الله علیه وسلم په روضه کې عقیدتي سندرې وړاندې کوي. همدا ډول درود او سلام جماعتونه د جمعې په ورځ ترسره کیږي.

۱۱م شریف

د يولس دعاګانو اصل او ريښه لکه څنګه چې الله تعالی په قرانکريم کې فرمايي رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلًا لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّکَ رَء ُوفٌ رَحِیمٌ( الحشر:10 ) او هغوی وروسته دوی وايي: ای زموږ ربه، موږ او زموږ هغه وروڼه وبښه چې له موږ څخه مخکي ایمان لري او زموږ په زړونو کي د مؤمنانو لپاره کینه مه ساته، اې زموږ ربه، بېشکه ته ډېر مهربان، بې حده رحم کوونکی یې. الَّذِینَ یَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَہُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّہِمْ وَیُؤْمِنُونَ بِہِ وَیَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنَا وَسِعْتَ کُلَّ شَیْء ٍ رَحْمَۃً وَعِلْمًا فَاغْفِرْ لِلَّذِینَ تَابُوا وَاتَّبَعُوا سَبِیلَکَ وَقِہِمْ عَذَابَ الْجَحِیمِ (المومن:7 ) هغه چې عرش يې پورته کړه او هغه چې له عرشه چاپېر تاويږي او د خپل رب پاکي بيانوي او ذکر يې کوي.

د هغې د پاکوالي خبره او په هغه باندې ايمان راوړل او د مسلمانانو څخه بښنه غوښتل، اې زموږ ربه، هر څه ستا په رحمت او علم کې دي، نو هغو کسانو ته بخښنه وکړه چې توبه وباسي او ستا په لاره روان شي او د دوزخ له عذابه يې وژغوره. له سیده عایشه رضی الله عنها څخه روایت دی چې یو سړی رسول الله صلی الله علیه وسلم ته راغی او ویې ویل: ای د الله رسوله، زما مور وفات شوې ده او د وفات په وخت کې یې وصیت نه دی کړی. د هغې لپاره کوم انعام شته؟ ويې ويل: نه، نو که زه صدقه او خيرات ورکړم، نو ايا ثواب به يې وي؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل هو (بخاري، مسلم او ابوداود) ته رسېږې؟ نو رسول الله صلى الله عليه وسلم وفرمايل: انا للعالمين وفرحون به كما يفراح احدكم بالهديه.

مسلکي لید

د بریلوي فقهې له نظره دا دین په حقیقت کې د امت د ټولو صحابه کرامو، تابعینو، پیروانو، صالحینو او علماوو اعلان شوی دی. د بریلوي مکتب د تفسیرونو له مخې میلاد او قیام، لمونځ او سلام، ایصال ثواب، عرس، دا ټول هغه دودونه دي چې له پیړیو راهیسې په اهل سنتو او جماعت کې رواج دي او د امت علماوو یې د منبع په توګه ویلي دي. انعام خو نویو فرقو دغه رسمونه شرعي اعلان کړل او بریلوي علماوو یې د لیکلو او وینا له لارې خوندي کړل. په دغو علماوو کې تر ټولو مشهور نوم امام احمد رضا خان دی چې د مختلفو عقایدو او عقایدو په دفاع کې یې ډیر کتابونه لیکلي دي.

د توحید او شرک په اړه لید

د بریلوي فقهې له نظره د رسول الله صلی الله علیه وسلم حمد او ثنا ویل د خوشالۍ سرچینه ګڼل کیږي. او دا شرک ته نه منسوبیږي. د دې مکتب له نظره د قرآن د سورت په رڼا کې د شرک درې ډولونه دي.

• د یو مخلوق څښتن اعلانول یا د الله تعالی حاکم اعلان کول
• یو څوک د الله جل جلاله اولاد بولي او یا هم د الله جل جلاله اولاد بولي
• په چا کې د کوم صفت څرګندول د ابدي (تل)، شخصي (په ځان کې د الله تعالی له ډالۍ پرته) یا د الله تعالی له کوم صفت سره برابر وي (نو که د مبالغه او مبالغې درجې سره سره بیا هم د الله سبحانه وتعالی په وړاندې ټیټ وګڼل شي. دا شرک نه دی).

نو د دغو دريو شرطونو په نظر کې نيولو سره د رسول الله صلی الله عليه وسلم ډيره لوړه ستاينه، د هغه تعظيم او تعظيم چې د الله جل جلاله سره برابر او لوړ نه وي، په کار کې نه دی. د دې مکتب له مخې د شرک کټګورۍ.

نوښت ته تګ لاره

د دې مکتب د نظر له مخې بدعت په دوه ډوله دی، چې یو یې ښه بدعت دی او بل بد بدعت، لکه څنګه چې په لاندې حدیث کې راغلی دی.

څوک چې په اسلام کې یو ښه سنت واوري د هغه ثواب به وي او څوک چې له دې وروسته عمل وکړي د هغه له اجر څخه به هیڅ شی نه ضایع کیږي.

ژباړه :- څوک چې په اسلام کې يو نيک عمل وکړي او بيا پرې عمل وکړي، نو د هغه د عمل کولو ثواب به د ده لپاره هم ليکل کيږي او د عمل کوونکو له اجر څخه به کم نه وي. او څوک چې په اسلام کې کوم بد کار وکړي او بیا خلک د هغه پیروي وکړي، نو هغه ګناه چې دوی ته رسیږي د هغه (جاری کوونکي) عملونه دي، دا به هم لیکل کیږي، په داسې حال کې چې د هغه چا ګناه نه کمیږي چې دا کار کوي. .

د صحیح مسلم له دغه حدیث څخه استدلال کوي چې د دې مکتب له نظره په دین کې د داسې نوي نیک عمل صادرول چې د شریعت له اساسي اصولو سره په ټکر کې نه وي، نه یوازې جواز لري، بلکې مستحب هم دی. لکه څنګه چې حضرت عمر فاروق رضي الله عنه په رمضان کې د تراویح لمونځ په جماعت سره پیل کولو خپل عمل د ( نِعْمَ الْبِدْعَۃُ ھَذِہ۔ یہ اچھی بدعت ہے ، بخاري ) په حدیث کې بیان کړی دی. د رسول الله صلی الله علیه وسلم د مبارکې عملي تفسیر. په همدې ډول ډېر داسې عادتونه چې د رسول الله صلی الله علیه وسلم او صحابه کرامو رضی الله عنهم په ژوند کې نه وو، له دوی وروسته په امت مسلمه کې رواج شول، لکه استعمال. د لومړي خلیفه حضرت ابوبکر صدیق (رض) لخوا د قرآن کریم نسخه، د خلافت په وخت کې د کتاب په بڼه راټولول او یا وروسته د حجاج بن یوسف په دوره کې قرآن کریم ته د عربو اضافه کول، فقه ، نحو ، د عید میلادالنبی. -نبي ، درود او سلام ، مفصل ایمان او جامع ایمان، شپږ کلمې، په جوماتونو کې د منارونو ډنډونه او محراب، تصوف ، طریقت او معارف ، سوم، چهلم ، خاتم، عرس او یوولسم شریف او داسې نور هغه اعمال دي چې وروسته په کې عملي شول. د امت او دا چې له کوم شرعي حکم سره په ټکر کې نه دي، دا کړنې د رسول الله صلی الله علیه وسلم د حدیث پر بنسټ دي او د سولې په رڼا کې د بدعت تر نامه لاندې راځي.

د سلفي او دیوبندي مسالک اختلاف نظر

بشپړې ليکنو لپاره ولولئ: سلفی اور دیو بندی
د دیوبندي او سلفي مکتب له نظره د بریلوي مکتب ډېری عقیدې او عملونه د [[محمد کينډۍ:درود|محمد صلی الله علیه وسلم]] له سنتو سره په ټکر کې دي او دوی دا عقاید بدعت او شرک ګڼي. په ځانګړې توګه دا مکتبونه د اختر د میلاد النبی (صلی الله علیه وسلم) د نمانځلو په حق کې نه دي او همدا ډول د میلاد او میلاد او د یولسم شریف د لمانځلو په اړه هم اختلاف لري. . په همدې ډول د توسل عقیده، د زیارتونو زیارت او د شاهد او ناظر عقیده شرک دی.