اوکراین
اوکراین(اوکراین هیواد) په اوکرایني Україна) په ختیځه اروپا کې پروت هیواد دی پلازمینه یې کییف او ګاونډي هیوادونه یې روسیه ،بلاروس، پولنډ ،سلواکیا ،هنګری ،رومانیا او مولداویا دي.
| اوکراین | |
|---|---|
 |
 |
 | |
| ملي ترانه: | |
| ځمکه او استوګنه | |
| کوارډينېټ | ۴۹°شمال ۳۲°ختیځ / 49°شمال 32°ختيځ [۱] |
| پراخوالی | 603550 کیلومتره مربع [۲] |
| پلازمېنه | کییف |
| رسمي ژبې | |
| مشرتابه | |
| بنسټ اېښودنه او واکمنۍ | |
| خپلواکۍ نېټه | ۲۴ اگسټ ۱۹۹۱ |
| د عمر محدودیتونه | |
| د واده عمر | 18 کلن |
| بې کارۍ کچه | 8 سلنه (۲۰۱۴)[۳] |
| اوسط عاید | 9218 hryvnia (۱ اکتوبر ۲۰۱۸)[۴]
|
| نور مالومات | |
| بېړنۍ ټليفون شمېره | |
| تګلوری | ښي لورۍ |
| رسمي وېبپاڼه | د تاييدولو سرچينه |
| هېواد کوډ | UA |
| د زنګ وهنې نړیوال کوډ | +380 |
| |
اوکراین
داوکراین دهیواد پایتځت دکیپ ښاردی اولوی ښارهم کیپ دی .داوکراین دهیوادختیځ خواته ۳۰۵۳۰کیلومتره پوله اوږدوالی لری اوشمال ته یی ۲۷۵۵۰کیلومتره اوږدوالی لری داوکراین دهیوادرسمی به یی اوکراینی ده دحکومت طرزیی جمهوری دی . دپادشا نوم یی یاریس جمهوریی ویکتوریانکویچ دی اولمړی وزیریی میکولاازارف دی داوکراین دهیواد مساحت یی ۶۰۳۰۲۶۸کیلومتره مربع دی نفوس یی ۴۶۱۷۹۲۲۶میلیونه دی یه یوکیلومترمربع کی ۱۱۵نفره ژوندکوی پولی واحدیی ګریونادی .
څلورخواوی
داوکراین څلورخواوی په لاندی ډول دی شمال ته یی دبلاروس هیواددی اوجنوب ته یی توره بحیره ده ختیځ ته یی روسیه لودیځ ته یی بالهستان سلواکیا اومجارستان موقعیت لری جنوب شرق ته یی رومانیه اومولداوی سره هوسرحده دی . داوکراین هیواد د۲۴ایالتونوڅخه تشکیل شوی دی اودخودمختار ره برخی لرونکی ده چی کریمه نومیږی وروسته دروسی دتجزیی څخه اوکراین لوی نظام شو اوپه آروپاکی اوکراینی ژبه ددی دولت رسمی ژبه ده اوپه روسی ژبه باندی خبری کوی داوکراین رسمی دین مسحی دی .
زوړ تاریخ
دانسانانوژوندپه اوکراین کی د۴۵۰۰(ق م) کی شروع شوی دی دنوسنکی په زمانه کی کوکوتنی ،تربیلی فرهنګ په زیاته منطقه کی خپورشوی دی اوپه اوسنی اوکراین کی تربلیا شامل دی داوسپنی په زمانه کی دغه خاوره دکریمها،سکاهااوسرمتها داغه قومونه اوسیدل په مابین د۷۰۰نه تر ۲۰۰ق م کی . همدارنګه یوه برخه دخاوری سکاهابه هم حساب کیده اوکراین وروسته له استعمار دپخوانی یونان ، پخوانی روم اوشرقی امپراطوری څخه دتایرایراش اولیبیااوهرمونا سا په مسل د۶پیړی مخکی له میلادڅخه په شروع کی زیات پرمختګ وکړ . دکیف طلایی دوری : داتعماری دوره :لمړی نړیوال جنګ انقلاب دلمړی اودوهم نړیوال جنګ په منځ کي ،دوهم نړیوال جنګ دغه دوری تردوهم نړیوال جنګ پوری دوام وکړ : ازادی :اکراین هیوادپه ۱۹۹۱م کال کی داکست ۲۳نیټه خپله ازادی اعلان کړه ایران د۲۵دسمبرد۱۹۹۱م کال کی داکراین ازادی داولین هیواد په توګه په رسمیت وپیژندل .
سیاست
داکراین جمهوریت له پارلمان سیاسی نظام څخه ترکیب شوی دی نیم پارلمانی اونیم ریاستی جمهوری دی چی په هغه کی موقننه قوه ،اجرایه قوه ،قضایه قوه خپلواکی دی ریس جمهوری دیوارانتخاباتوکی دپنځه کالولپاره ټاکل کیژی . په اوس وخت کی ویکتوریانوکویچ په غاړه اخیسته دی له خپل رقیب څخه یولیاتیوشینکو په دوهم ځل انتخاباتوکی په ۲۰۱۰کال کی داوکراین ریس جمهورو لوړی وزیریی میکولا ازاروف و
نظامی قدرت
دروسی دګډوډی څخه وروسته داوکراین دعسکروشمیر ۷۸۰۰۰۰شو په ۱۹۹۲کال دمی په میاشت کی دروسی څخه اتومی سلاح تحویل کړه اوموافقت یی وکړ اودسلاح دکم والی تړون یی لاسلیک کړ اودیوخالی ملک (بی له اتومی وسلی ) په تړون نامه کی وپیژندل شو اوکراین دغه تړون په ۱۹۹۴کال کي امضاکړاوپه ۱۹۹۶کال داتومی سلاح څخه خالی وپیژندل شو .
د هیواد وېش
اوکراین ۲۴ولایتونه لری اوکراین ۴۹۰ولسوالی لری . اوکراین دکریمی په نامه دیوی ازادی منطقی لرونکی دی دسواستوبول ښار دموقعیت له لحاظه په نوروښارونودښه جغرافیه یی موقعیت لرونکی دی .
جغرافیه
دنیپررودخانی په یوه غونډی کی ښایسته جوړکړی ده . غرونه : کوهورلاپه اوکراین کی لوړترین غردی پا حاصل خیزی ځمکی : اوکراین دفراخه دښتوڅخه تشکیل شوی دی چی دهغه له منځه دنیپر ، سورسکی ، دون تش ، دشتر ،اوبوګ رودخانی تیریږی اوپه توره بحیره اوداوزوف کوچنی دریا باندی پای ته رسیږی داوکراین به جنوب غربی برخه کی دانیوب دلتا درومانی وطن سره قرارلری داوکراین غرونه بعضی برخی دکارفات دغرونوڅخه دی لوړه نقطه په اوکراین کی کوهالا ،ده چی ۲۰۶۱متره لوړوالی لری اودکریمه په شبه جزیریه کی هم دی دکریمه غرونو لړی دکریمی ترجنوبی ساحل پوری امتدادلری :
اقلیم
اوکراین معتدله آب هوالری .دکریمه په جنوبی سواحلوکی دمدیترانی ا\ب هواوجودلری باداوباران په مختلفو برخوکی مختلف دی زیات باد دمیزان میاشت کی په شمال اولودیځ کی سورت نیسی اوکم باد دمیزان په میاشت کی ختیځ اوجنوب ختیځ برخوکی صورت نیسی دمثال په ډول کلنی باد په غربی منطقه کی ۱۲۰۰میلی متره وی اوپه کریمه کی کریمه باد ۴۰۰میلی متره وی .
اقتصاد
داکراین دنیپر اوپیتروسیک ښار لوړساختومانونه داوکراین اقتصاد ددوهم لوی اقتصاد په شوروی کی واویومهم صنعتی اوزراعتی برخی څخه حسابیږی وروسته له ګډوډی دشوروی څخه اقتصادی نظام یی په برناموکی په یوبازاری اقتصاد بدل شو چی دغه طریقه دانتقال داکثروخلکو دبی چاره ګی اوفقرسبب شو . وروسته دشوریو له ګدوډی څخه داوکراین اقتصاد په یډیرتیزی سره راکم شو اوروزانه ژوند یی دیوسړی ډیرپه بی چارګی تبدیل شو یوشمیردپام وړ کلیو خپله غذاله کروندی څخه لاسته راوړله . ځینو خلکو یوه یادوی وظیفی درلودی اودتبدیلی له لاری کال په کال ورځنی زرورت رفع کو .
نفوس اونژاد
داوکراین ټولنی پرمختګ له ۱۹۵۰څخه تر ۲۰۰۹کال پوری داوکراین ۱۰۰نژادونه په اوکراین کی په دیقت سره په هغه څه چی زیات صنعتی ځمکی په ختیځ اوجنوب ختیځ په اوکراین کی شته اوپه دغوځمکوکی دنفوسوزیات والی هم ده همدارنګه ۶۷.۲٪نفوس داوکراین په شهری منطقوکی ژوندکوی . د۲۰۰۱میلادی کال مطابق داکراین نفوس شمیرنه ۷۷.۸٪داکراین له نفوس څخه اوکراینی نژادخلک و باقی خلک روسی نژاد ۱۷.۳٪بیلاروسی نژاد ۰.۶٪مولداوی تتراهی کریمی نژاد ۰.۵٪بلغاری نژاد ۲.۲٪مجارستانی نژاد ۰.۳٪رومانی نژاد ۰.۳٪لستانی نژاد ۰.۳٪ یهودی نژاد ۰.۲٪ارمنی نژاد ۰.۲٪یونانی نژاد ۰.۲٪نژادونه تشکیل کړی و.
دین او مذهب
تر۹۰۸۸میلادی کال پوری داوکراین اوسیدونکی زیات خلک داروپا په شان بوت پرستان و ولی قبیلو دمسیحی دین له طرفه دفرانس اووالادی میر له ددی وطن دین مسیحی شو . په ۱۰۵۴کال کی وروسته دمسیحی دین په مقابل کی پاپروم اوپاتریاک بنرانس دارتودکس مذهب په واسطه منځ ته راغی اوزیات خلک داوکراین ارتودوکس مذهب کی شامل شول نوپه دی دلیل سره داوکراین زیات خلک دارتودوکس کلیساو تابع دی اوکم خلک یی دکاتولیک کلیساو تا\بع دی چی زیات خلک یی په غربی برخوکی ژوندکوی . برسیره پرارتودکس اوکاتولیک مذهب باندی دمسیحی اوفروتستان مذهب هم وجودلری یهودیان هم دمختلفومذهبولرونکی دی په کیف کی دوه مذهبه دی چی دخپل مذهبو مراسم اداکوی داکراین ۹۶.۲٪خلک مسیحیان دی له هغه څخه اسلام ۰.۷٪یهودیان ۰.۶٪اونوردینونه ۲.۵٪ددی وطن نفوس جوړوی .
ژبې او کلتور
داوکراین دخلکو ژبه دشرقی ژبو له ډلی څخه ده اودروسی ژبی سره ورته والی لری یاپه بل عبارت اوکراینی ژبه دلهستانی لغتونو څخه منځ ته راغلی ده په مثل دروسی ژبی ده روسی ژبه داوکراینی ژبی څخه وروسته زیت رواج لری ، داوکراینی ژبی حرفونه دروسی ژبی څخه سرچینه نیولی اوډیرکم تفاوت په دی دوادوژبوکی شته
مشهورې سیمې
اوکراین په نړی کی دطبقبندی په لحاظ دتفریح ځایونو له مخی ۸درجه هیواددی همدارنګه ۷عجایب داکراین څخه دتفریح ځایونه موهم اوجذب کونکی دی چی له ۷تاریخی طبقوڅخه جوړشوی دی اودلیدومهم ځایونه یی شبه جزیره ،کریمه ،کیپ ، اوخارکیف دی .
داوکراین ترټولولوړغر
دنیپرروددکیف دښرپه منځ کی تیرشوی دی
داوکراین دهیواد دپارلمان ځای
داوکراین دهیواد سیاسی نقشه ...........
داوکراین نیشان داوکراین دهیواد بیرغ
د اوکراين معاصر تاريخ د ختيځ سلاوي پېر نه پېلېږي. له ۱۹ پېړۍ نه راپدېخوا اوکراين د ختيځ سلاويانو د استوگنې يو مرکز پاتې شوی. دا هېواد چې د روس کيف په نامه هم يادېږي، يو لوی، ځواکمن هېواد و خو په ۱۲ مه پېړۍ کې دا هېواد ووېشل شو. د سهېل د سترې جگړې وروسته، اوکراين د يو شمېر سيمه ايزو واکمنو تر مېنځ ووېشل شو او د ۱۹ مې پېړۍ په راتگ سره د اوکراين لويه برخه د روسي امپراتورۍ په سيمه کې شامل شوه، او په همدې توگه د دې هېواد پاتې سيمې د اتريش او هنگري د واک لاندې شوې.
تاریخ
اقتصاد
اداري ېش
د اوکراین د ولایتونو نوملړ (د اوکراین هیواد ایداري وېش)
| # (map) |
ولایت | سیمه | مساحت km2 |
نفوس (۲۰۰۶) |
د وګړو وېش |
مرکز |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۰۱ | چرکاسي ولایت | مرکز | ۲۰٬۹۰۰ | ۱٬۳۳۵٬۰۶۴ | ۶۳٫۹ | چرکاسي |
| ۰۲ | چرنیهیو ولایت | مرکز | ۳۱٬۸۶۵ | ۱٬۱۵۶٬۶۰۹ | ۳۶٫۳ | چرنیهیف |
| ۰۳ | چرنیوتسي ولایت | لویدیځ | ۸٬۰۹۷ | ۹۱۳٬۲۷۵ | ۱۱۲٫۸ | چرنیوتسي |
| ۰۴ | کریمه | سویل | ۲۶٬۲۰۰ | سیمفروپول | ||
| ۰۵ | دنیپروپتروفسک ولایت | ختیځ | ۳۱٬۹۱۴ | ۳٬۴۷۶٬۲۰۰ | ۱۰۸٫۹ | دنیپروپتروفسک |
| ۰۶ | دونتسک ولایت | ختیځ | ۲۶٬۵۱۷ | ۴٬۶۲۲٬۹۰۰ | ۱۷۴٫۳ | دونتسک |
| ۰۷ | ایوانو فرانکیسوک ولایت | لویدیځ | ۱۳٬۹۰۰ | ۱٬۳۸۱٬۷۰۰ | ۹۹٫۴ | ایوانو-فرانکیفسک |
| ۰۸ | خارکف ولایت | ختیځ | ۳۱٬۴۱۵ | ۲٬۸۰۸٬۷۰۱ | ۸۹٫۴ | خارکف |
| ۰۹ | خرسون ولایت | سویل | ۲۸٬۴۶۱ | ۱٬۱۲۶٬۰۰۰ | ۳۹٫۶ | خرسون |
| ۱۰ | خملنیتسکي ولایت | لویدیځ | ۲۰٬۶۴۵ | ۱٬۳۶۷٬۸۹۲ | ۶۶٫۳ | خملنیتسکي |
| ۱۱ | کیرووهراد ولایت | سویل | ۲۴٬۵۸۸ | ۱٬۰۵۷٬۹۵۱ | ۴۳ | کیرووهراد |
| ۱۲ | کیف ولایت | مرکز | ۲۸٬۱۳۱ | ۱٬۷۲۷٬۸۰۰ | ۶۱٫۴ | کییف |
| ۱۳ | لوهانسک ولایت | ختیځ | ۲۶٬۶۸۴ | ۲٬۴۰۹٬۰۰۰ | ۹۰٫۳ | لوهانسک |
| ۱۴ | لووف ولایت | لویدیځ | ۲۱٬۸۳۳ | ۲٬۵۵۲٬۹۰۰ | ۱۱۶٫۹ | لووف |
| ۱۵ | میکولایف ولایت | سویل | ۲۴٬۵۹۸ | ۱٬۲۱۷٬۱۰۳ | ۴۹٫۵ | میکولایف |
| ۱۶ | اودسا ولایت | سویل | ۳۳٬۳۱۰ | ۲٬۶۸۷٬۵۴۳ | ۸۰٫۷ | اودسا |
| ۱۷ | پولتاوا ولایت | مرکز | ۲۸٬۷۴۸ | ۱٬۵۴۴٬۰۸۵ | ۵۳٫۷ | پولتاوا |
| ۱۸ | ریونه ولایت | لویدیځ | ۲۰٬۰۴۷ | ۱٬۱۵۴٬۶۸۲ | ۵۷٫۶ | ریونه |
| ۱۹ | سومي ولایت | مرکز | ۲۳٬۸۳۴ | ۱٬۲۲۱٬۳۶۸ | ۵۱٫۲ | سومي |
| ۲۰ | ترنوپیل ولایت | لویدیځ | ۱۳٬۸۲۳ | ۱٬۱۰۷٬۲۹۴ | ۸۰٫۱ | ترنوپیل |
| ۲۱ | وینیتسیا ولایت | مرکز | ۲۶٬۵۱۳ | ۱٬۶۹۱٬۰۶۱ | ۶۳٫۸ | وینیتسا |
| ۲۲ | ولین ولایت | لویدیځ | ۲۰٬۱۴۴ | ۱٬۰۳۶٬۸۹۱ | ۵۱٫۵ | لوتسک |
| ۲۳ | زاکارپیتا ولایت | لویدیځ | ۱۲,۷۷۷ | ۱,۲۴۱,۸۸۷ | ۹۷ | اوژهورود |
| ۲۴ | زاپروژیا ولایت | شرق | ۲۷,۱۸۰ | ۱,۸۷۷,۲۰۰ | ۶۹ | زاپروژیا |
| ۲۵ | ژیتومیر ولایت | مرکز | ۲۹٬۸۳۲ | ۱٬۳۲۸٬۱۵۸ | ۴۴٫۵ | ژیتومیر |
| ۲۶ | کییف | مرکز | ۸۳۹ | ۲.۶۴۲.۴۴۰ | ||
| ۲۷ | سواستوپول | سویل | ۱٬۰۷۹ | ۳۷۹٬۲۰۰ | ۳۵۱٫۴ |
سیاسي جوړښت
جغرافیه
- ↑
{{cite web}}: Empty citation (help)CS1 errors: unsupported parameter (link) - ↑ https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/ukraine/#geography — د نشر نېټه: ۲۹ ډيسمبر ۲۰۲۲
- ↑ http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS
- ↑ https://index.minfin.com.ua/ua/labour/salary/average/2018