خطوط براهمی

براهمي ليکدود د رسم الخطونو یوه ټولګه ده چې په هند او ګاونډیو هېوادونو کې د ژبو لیکلو لپاره کارول کیږي. او دوی یوه کورنۍ جوړوي. ^[۱] دوی په ټوله برصغير ، سوېل ختیځه آسیا او د ختیځې آسیا په ځينو برخو کې کارول کیږي، او حتی په جاپان کې دوی د سيددهام په بڼه کارول کیږي.

شاه ليد

د پاچا اشوکا د ستنې څخه یوه لیکنه، په درېيمه مخزېږديزه پېړۍ کې

د براهمي ليکدود نوم د برهما او برهمن څخه اخیستل شوی چې مانا یې دا ده چې دا ليکدود د هندوانو د خدای برهما له خوا رامینځته شوی. لومړنی براهمي ليکدود د آرامي ليکدود څخه اخیستل شوی او له هغه ځایه د فينيقي ليکدود څخه اخیستل شوی. دا ليکدود د دېوناګري ليکدود دی چې د هندي لیکلو لپاره کارول کیږي. د براهمي ليکدود لومړني شواهد په پاکستان کې د سېند د سیند په تمدن کې وموندل شول.

ځانګړتياوې

اندو-آريايي ژبې برهمي-خوشا ليکدود کاروي کاروي (د تورې آبي په استثنا سره: اردو، پشه يي، کوهستاني او کهوار، چې له عربي څخه اخيستل شوې ليکدود کاروي).

دراویډي ژبې د برهمي کورنۍ له ليکدود څخه کار اخلي: (د براهوي په استثنا سره، کوم چې د عربي څخه اخیستل شوی ليکدود کاروي. )

براهمي ليکدود د ابوګيدا ليکدود يو ډول دی.

ځینې ځانګړتیاوې، چې په ډېری تورو کې شتون لري، مګر په ټولو کې نه، په لاندې ډول دي:

هر توری دوه بڼې لري، یوه خپلواکه بڼه، کله چې دا د کنسوننټ برخه نه وي، او یو انحصاري بڼه، کله چې دا د کنسوننټ سره وصل وي. د حروفونو په ډول پورې اړه لري، انحصاري فورمې کیدای شي د کنسوننټ په ښي، ښي، پورتنۍ، ښکته، یا چپ او ښي خوا کې کیښودل شي یا یوه جمله مات شي.
کنسوننټونه په لیکچرونو کې یوځای کیدی شي (دوه توري چې یو بل سره ودریږي او خراب شوي وي) (په دیوانګري کې تر 4 پورې). د برهمي خط "ر" د نورو حروفو په منځ کې هر ځای یو ځانګړی حالت لري - یو ځانګړی لیکچر .
د حروفو د پوزې د تلفظ لپاره یا د وهلو سره جلا حروف شتون لري.
د الفبا ترتیب دا دی: واولونه ، نرم تالوی کنسوننټونه، د تالوی کنسوننټونه، شاته کنسوننټونه، د غاښونو کنزونټونه، دولبی کنسوننټونه ، د ناک کنزونونه، صفیری او نور . د دې ویشل شوي ګروپونو څخه هر یو څلور خنډ لرونکي کنسوننټونه لري (د ټولو څلورو ممکنه تنفس او غږ حالتونو سره) او یو صامت تودماغي دی .

پرتلنه

وينګ

ISO	ka	kha	ga	gha	ṅ	ca	cha	ja	jha	ñ	ṭa	ṭha	ḍa	ḍha	ṇa	ta	tha	da	dha	na	ṉ	pa	pha	ba	bha	ma	ya	ra	ṟ	la	ḷa	ḻ	v	śa	ṣa	sa	h
Assamese	ক	খ	গ	ঘ	ঙ	চ	ছ	জ	ঝ	ঞ	ট	ঠ	ড	ঢ	ণ	ত	থ	দ	ধ	ন	প	ফ	ব	ভ	ম	য	ৰ	ল	ৱ	শ	ষ	স	হ
Bengali	ক	খ	গ	ঘ	ঙ	চ	ছ	জ	ঝ	ঞ	ট	ঠ	ড	ঢ	ণ	ত	থ	দ	ধ	ন	প	ফ	ব	ভ	ম	য	র	ল	শ	ষ	স	হ
Devanagari	क	ख	ग	घ	ङ	च	छ	ज	झ	ञ	ट	ठ	ड	ढ	ण	त	थ	द	ध	न	ऩ	प	फ	ब	भ	म	य	र	ऱ	ल	ळ	ऴ	व	श	ष	स	ह
Gujarati	ક	ખ	ગ	ઘ	ઙ	ચ	છ	જ	ઝ	ઞ	ટ	ઠ	ડ	ઢ	ણ	ત	થ	દ	ધ	ન		પ	ફ	બ	ભ	મ	ય	ર		લ	ળ		વ	શ	ષ	સ	હ
Odia	କ	ଖ	ଗ	ଘ	ଙ	ଚ	ଛ	ଜ	ଝ	ଞ	ଟ	ଠ	ଡ	ଢ	ଣ	ତ	ଥ	ଦ	ଧ	ନ	ନ଼	ପ	ଫ	ବ	ଭ	ମ	ୟ	ର	ର଼	ଲ	ଳ	ଳ଼	ୱ	ଶ	ଷ	ସ	ହ
Gurmukhi	ਕ	ਖ	ਗ	ਘ	ਙ	ਚ	ਛ	ਜ	ਝ	ਞ	ਟ	ਠ	ਡ	ਢ	ਣ	ਤ	ਥ	ਦ	ਧ	ਨ	ਪ	ਫ	ਬ	ਭ	ਮ	ਯ	ਰ	ਲ	ਲ਼	ਵ	ਸ਼	ਸ	ਹ
Tibetan	ཀ	ག	ང	ཅ	ཇ	ཉ	ཊ	ཌ	ཎ	ཏ	ད	ན	པ	བ	མ	ཡ	ར	ལ	ཝ	ཤ	ཥ	ས	ཧ
Sylheti	ꠇ	ꠈ	ꠉ	ꠊ	ꠋ	ꠌ	ꠍ	ꠎ	ꠏ	ꠐ	ꠑ	ꠒ	ꠓ	ꠔ	ꠕ	ꠖ	ꠗ	ꠘ	ꠙ	ꠚ	ꠛ	ꠜ	ꠝ	ꠞ	ꠟ	ꠅ	ꠡ	ꠢ
Brahmi	𑀓	𑀔	𑀕	𑀖	𑀗	𑀘	𑀙	𑀚	𑀛	𑀜	𑀝	𑀞	𑀟	𑀠	𑀡	𑀢	𑀣	𑀤	𑀥	𑀦	𑀧	𑀨	𑀩	𑀪	𑀫	𑀬	𑀭	𑀮	𑀴	𑀯	𑀰	𑀱	𑀲	𑀳
Telugu	క	ఖ	గ	ఘ	ఙ	చ	ఛ	జ	ఝ	ఞ	ట	ఠ	డ	ఢ	ణ	త	థ	ద	ధ	న	ప	ఫ	బ	భ	మ	య	ర	ఱ	ల	ళ	ೞ	వ	శ	ష	స	హ
Kannada	ಕ	ಖ	ಗ	ಘ	ಙ	ಚ	ಛ	ಜ	ಝ	ಞ	ಟ	ಠ	ಡ	ಢ	ಣ	ತ	ಥ	ದ	ಧ	ನ	ಪ	ಫ	ಬ	ಭ	ಮ	ಯ	ರ	ಱ	ಲ	ಳ	ೞ	ವ	ಶ	ಷ	ಸ	ಹ
Sinhala	ක	ඛ	ග	ඝ	ඞ	ච	ඡ	ජ	ඣ	ඤ	ට	ඨ	ඩ	ඪ	ණ	ත	ථ	ද	ධ	න	ප	ඵ	බ	භ	ම	ය	ර	ල	ළ	ව	ශ	ෂ	ස	හ
Malayalam	ക	ഖ	ഗ	ഘ	ങ	ച	ഛ	ജ	ഝ	ഞ	ട	ഠ	ഡ	ഢ	ണ	ത	ഥ	ദ	ധ	ന	ഩInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	പ	ഫ	ബ	ഭ	മ	യ	ര	റ	ല	ള	ഴ	വ	ശ	ഷ	സ	ഹ
Tamil	க	ங	ச	ஜInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ஞ	ட	ண	த	ந	ன	ப	ம	ய	ர	ற	ல	ள	ழ	வ	ஶInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ஷInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ஸInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ஹInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content
Burmese	က	ခ	ဂ	ဃ	င	စ	ဆ	ဇ	ဈ	ဉ / ည	ဋ	ဌ	ဍ	ဎ	ဏ	တ	ထ	ဒ	ဓ	န	ပ	ဖ	ဗ	ဘ	မ	ယ	ရ	လ	ဠ	ၔ	ဝ	ၐ	ၑ	သ	ဟ
Khmer	ក	ខ	គ	ឃ	ង	ច	ឆ	ជ	ឈ	ញ	ដ	ឋ	ឌ	ឍ	ណ	ត	ថ	ទ	ធ	ន	ប	ផ	ព	ភ	ម	យ	រ	ល	ឡ	វ	ឝ	ឞ	ស	ហ
Thai	ก	ข	ค	ฆ	ง	จ	ฉ	ช	ฌ	ญ	ฎInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ฐ	ฑ	ฒ	ณ	ดInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ถ	ท	ธ	น	บInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ผ	พ	ภ	ม	ย	ร	ล	ฬ	ว	ศ	ษ	ส	ห
Lao	ກ	ຂ	ຄ	ງ	ຈ	ຊ	ດ	ຖ	ທ	ນ	ບ	ຜ	ຟ	ພ	ມ	ຍ	ຣ	ລ	ວ	ສ	ຫ
Balinese	ᬓ	ᬔ	ᬕ	ᬖ	ᬗ	ᬘ	ᬙ	ᬚ	ᬛ	ᬜ	ᬝ	ᬞ	ᬟ	ᬠ	ᬡ	ᬢ	ᬣ	ᬤ	ᬥ	ᬦ	ᬧ	ᬨ	ᬩ	ᬪ	ᬫ	ᬬ	ᬭ	ᬮ	ᬯ	ᬰ	ᬱ	ᬲ	ᬳ
JavaneseInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ꦏ	ꦑInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ꦒ	ꦓInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ꦔ	ꦕ	ꦖInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ꦗ	ꦙInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ꦚ	ꦛ	ꦜInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ꦝ	ꦞInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ꦟInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ꦠ	ꦡInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ꦢ	ꦣInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ꦤ	ꦘ	ꦥ	ꦦInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ꦧ	ꦨInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ꦩ	ꦪ	ꦫ	ꦭ	ꦮ	ꦯInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ꦰInvalid `<ref>` tag; refs with no name must have content	ꦱ	ꦲ
Sundanese	ᮊ	ᮌ	ᮍ	ᮎ	ᮏ	ᮑ	ᮒ	ᮓ	ᮔ	ᮕ	ᮘ	ᮙ	ᮚ	ᮛ	ᮜ	ᮝ	ᮞ	ᮠ
Lontara	ᨀ	ᨁ	ᨂ	ᨌ	ᨍ	ᨎ	ᨈ	ᨉ	ᨊ	ᨄ	ᨅ	ᨆ	ᨐ	ᨑ	ᨒ	ᨓ	ᨔ	ᨕ
Batak (Toba)	ᯂ	ᯎ	ᯝ	ᯐ	ᯠ/ᯛ	ᯖ	ᯑ	ᯉ	ᯇ	ᯅ	ᯔ	ᯒ	ᯞ	ᯞ	ᯘ	ᯂ

<ref> tag with name "mal" defined in <references> is not used in prior text.
<ref> tag with name "tam" defined in <references> is not used in prior text.
<ref> tag with name "thai" defined in <references> is not used in prior text.

<ref> tag with name "jav" defined in <references> is not used in prior text.

سورونه

ISO	a		ā		æ		ɒ		i		ī		u		ū		e		ē		ai		o		ō		au		r̥		r̥̄		l̥		l̥̄		ṁ		ḥ
a	ka	ā	kā	æ	kæ	ɒ	kɒ	i	ki	ī	kī	u	ku	ū	kū	e	ke	ē	kē	ai	kai	ko	kō	au	kau	r̥	kr̥	r̥̄	kr̥̄	l̥	kl̥	l̥̄	kl̥̄	ṁ	kṁ	ḥ	kḥ	k
Odia	ଅ	କ	ଆ	କା	ଅଽ	କଽ	ଇ	କି	ଈ	କୀ	ଉ	କୁ	ଊ	କୂ	ଏ	କେ	ଐ	କୈ	ଓ	କୋ	ଔ	କୌ	ଋ	କୃ	ୠ	କୃ୍	ଌ	କ୍ଲୃ	ୡ	କ୍ଳୃ	ଂ	କଂ	ଃ	କଃ	କ୍
Assamese	অ	ক	আ	কা	অ্যা	ক্যা	ই	কি	ঈ	কী	উ	কু	ঊ	কূ	এ	কে	ঐ	কৈ	অৗ	কৗ	ও	কো	ঔ	কৌ	ঋ	কৃ	ৠ	কৄ	ঌ	কৢ	ৡ	কৣ	অং	কং	অঃ	কঃ	ক্
Bengali	অ	ক	আ	কা	অ্যা	ক্যা	ই	কি	ঈ	কী	উ	কু	ঊ	কূ	এ	কে	ঐ	কৈ	অ	ক	ও	কো	ঔ	কৌ	ঋ	কৃ	ৠ	কৄ	ঌ	কৢ	ৡ	কৣ
Devanagari	अ	क	आ	का	अॅ	कॅ	ऑ	कॉ	इ	कि	ई	की	उ	कु	ऊ	कू	ऎ	कॆ	ए	के	ऐ	कै	ऒ	कॊ	ओ	को	औ	कौ	ऋ	कृ	ॠ	कॄ	ऌ	कॢ	ॡ	कॣ	अं	कं	अः	कः	क्
Gujarati	અ	ક	આ	કા					ઇ	કિ	ઈ	કી	ઉ	કુ	ઊ	કૂ			એ	કે	ઐ	કૈ			ઓ	કો	ઔ	કૌ	ઋ	કૃ	ૠ	કૄ	ઌ	કૢ	ૡ	કૣ
Gurmukhi	ਅ	ਕ	ਆ	ਕਾ	ਇ	ਕਿ	ਈ	ਕੀ	ਉ	ਕੁ	ਊ	ਕੂ	ਏ	ਕੇ	ਐ	ਕੈ	ਓ	ਕੋ	ਔ	ਕੌ
Tibetan	ཨ	ཀ	ཨཱ	ཀཱ	ཨི	ཀི	ཨཱི	ཀཱི	ཨུ	ཀུ	ཨཱུ	ཀཱུ	ཨེ	ཀེ	ཨཻ	ཀཻ	ཨོ	ཀོ	ཨཽ	ཀཽ	རྀ	ཀྲྀ	རཱྀ	ཀཷ	ལྀ	ཀླྀ	ལཱྀ	ཀླཱྀ
Brahmi	𑀅	𑀓	𑀆	𑀓𑀸	𑀇	𑀓𑀺	𑀈	𑀓𑀻	𑀉	𑀓𑀼	𑀊	𑀓𑀽	𑀏	𑀓𑁂	𑀐	𑀓𑁃	𑀑	𑀓𑁄	𑀒	𑀓𑁅	𑀋	𑀓𑀾	𑀌	𑀓𑀿	𑀍	𑀓𑁀	𑀎	𑀓𑁁
Telugu	అ	క	ఆ	కా	ఇ	కి	ఈ	కీ	ఉ	కు	ఊ	కూ	ఎ	కె	ఏ	కే	ఐ	కై	ఒ	కొ	ఓ	కో	ఔ	కౌ	ఋ	కృ	ౠ	కౄ	ఌ	కౢ	ౡ	కౣ	అం	కం	అః	కః	క్
Kannada	ಅ	ಕ	ಆ	ಕಾ	ಇ	ಕಿ	ಈ	ಕೀ	ಉ	ಕು	ಊ	ಕೂ	ಎ	ಕೆ	ಏ	ಕೇ	ಐ	ಕೈ	ಒ	ಕೊ	ಓ	ಕೋ	ಔ	ಕೌ	ಋ	ಕೃ	ೠ	ಕೄ	ಌ	ಕೢ	ೡ	ಕೣ	అం	ಕಂ	అః	ಕಃ	ಕ್
Sinhala	අ	ක	ආ	කා	ඇ	කැ	ඈ	කෑ	ඉ	කි	ඊ	කී	උ	කු	ඌ	කූ	එ	කෙ	ඒ	කේ	ඓ	කෛ	ඔ	කො	ඕ	කෝ	ඖ	කෞ	සෘ	කෘ	සෲ	කෲ	ඏ	කෟ	ඐ	කෳ	අං	කං	අඃ	කඃ	ක්
Malayalam	അ	ക	ആ	കാ	ഇ	കി	ഈ	കീ	ഉ	കു	ഊ	കൂ	എ	കെ	ഏ	കേ	ഐ	കൈ	ഒ	കൊ	ഓ	കോ	ഔ	കൗ	ഋ	കൃ	ൠ	കൄ	ഌ	കൢ	ൡ	കൣ	അം	കം	അഃ	കഃ	ക്
Tamil	அ	க	ஆ	கா	இ	கி	ஈ	கீ	உ	கு	ஊ	கூ	எ	கெ	ஏ	கே	ஐ	கை	ஒ	கொ	ஓ	கோ	ஔ	கௌ	ஃ	க்
Burmese	အအ	ကက	အာအာ	ကာကာ	ဣဣ	ကိကိ	ဤဤ	ကီကီ	ဥဥ	ကုကု	ဦဦ	ကူကူ	ဧဧ	ကေကေ	အေးအေး	ကေးကေး	ဩဩ	ကောကော	ဪဪ	ကော်ကော်	ၒၒ	ကၖကၖ	ၓၓ	ကၗကၗ	ၔၔ	ကၘကၘ	ၕၕ	ကၙကၙ
Khmer	ឣ	ក	ឤ	កា	ឥ	កិ	ឦ	កី	ឧ	កុ	ឩ	កូ	ឯ	កេ	ឰ	កៃ	ឱ	កោ	ឳ	កៅ	ឫ	ក្ឫ	ឬ	ក្ឬ	ឭ	ក្ឭ	ឮ	ក្ឮ
Thai	อ (อะ)	ก (กะ)	อา	กา	แอ	แก	(ออ)	(กอ)	อิ	กิ	อี	กี	อุ	กุ	อู	กู	(เอะ)	(เกะ)	เอ	เก	ไอ	ไก	(โอะ)	(โกะ)	โ	โก	เอา	เกา	ฤ	กฺฤ	ฤๅ	กฺฤๅ	ฦ	กฺฦ	ฦๅ	กฺฦๅ	อํ	กํ	อะ (อะฮฺ)	กะ (กะฮฺ)	กฺ (ก/ก์)
Lao	ກັ	ກາ	ກິ	ກີ	ກຸ	ກູ	ເກ	ໄກ/ໃກ	ໂກ	ເກົາ/ກາວ
Balinese	ᬅ	ᬓ	ᬆ	ᬓᬵ	ᬇ	ᬓᬶ	ᬈ	ᬓᬷ	ᬉ	ᬓᬸ	ᬊ	ᬓᬹ	ᬏ	ᬓᬾ	ᬐ	ᬓᬿ	ᬑ	ᬓᭀ	ᬒ	ᬓᭁ	ᬋ	ᬓᬺ	ᬌ	ᬓᬻ	ᬍ	ᬓᬼ	ᬎ	ᬓᬽ
Javanese	ꦄ	ꦏ	ꦄꦴ	ꦏꦴ	ꦆ	ꦏꦶ	ꦇ	ꦏꦷ	ꦈ	ꦏꦸ	ꦈꦴ	ꦏꦹ	ꦌ	ꦏꦺ	ꦍ	ꦏꦻ	ꦎ	ꦏꦺꦴ	ꦎꦴ	ꦏꦻꦴ	ꦉ	ꦏꦽ	ꦉꦴ	ꦏꦽꦴ	ꦊ	ꦋ
Sundanese	ᮃ	ᮊ	ᮄ	ᮊᮤ	ᮅ	ᮊᮥ	ᮈ	ᮊᮦ	ᮇ	ᮊᮧ
Buginese	ᨕ	ᨕᨗ	ᨕᨘ	ᨕᨙ	ᨕᨚ
Bataknese (Toba)	ᯀ	ᯂ	ᯤ	ᯂᯪ	ᯥ	ᯂᯮ	ᯂᯩ	ᯂᯬ

شمېرې

Hindu-Arabic	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
Odia	୦	୧	୨	୩	୪	୫	୬	୭	୮	୯
Assamese	০	১	২	৩	৪	৫	৬	৭	৮	৯
Bengali	০	১	২	৩	৪	৫	৬	৭	৮	৯
Devanagari	०	१	२	३	४	५	६	७	८	९
Gujarati	૦	૧	૨	૩	૪	૫	૬	૭	૮	૯
Gurmukhi	੦	੧	੨	੩	੪	੫	੬	੭	੮	੯
Tibetan	༠	༡	༢	༣	༤	༥	༦	༧	༨	༩
Brahmi N	𑁒	𑁓	𑁔	𑁕	𑁖	𑁗	𑁘	𑁙	𑁚
Brahmi D	𑁦	𑁧	𑁨	𑁩	𑁪	𑁫	𑁬	𑁭	𑁮	𑁯
Telugu	౦	౧	౨	౩	౪	౫	౬	౭	౮	౯
Kannada	೦	೧	೨	೩	೪	೫	೬	೭	೮	೯
Malayalam	൦	൧	൨	൩	൪	൫	൬	൭	൮	൯
Sinhala	෦	෧	෨	෩	෪	෫	෬	෭	෮	෯
Tamil	೦	௧	௨	௩	௪	௫	௬	௭	௮	௯
Burmese	၀၀	၁၁	၂၂	၃၃	၄၄	၅၅	၆၆	၇၇	၈၈	၉၉
Khmer	០	១	២	៣	៤	៥	៦	៧	៨	៩
Thai	๐	๑	๒	๓	๔	๕	๖	๗	๘	๙
Lao	໐	໑	໒	໓	໔	໕	໖	໗	໘	໙
Balinese	᭐	᭑	᭒	᭓	᭔	᭕	᭖	᭗	᭘	᭙
Javanese	꧐	꧑	꧒	꧓	꧔	꧕	꧖	꧗	꧘	꧙
Sundanese	᮰	᮱	᮲	᮳	᮴	᮵	᮶	᮷	᮸	᮹