تېلوګو
تیلوګو ژبه (تیلوګویي/تلوګویي ژبه) تېلګو يا تېلوګو(/ˈtɛlʊɡuː/;[5] తెలుగు ، تېلګو تلفظ : [ˈteluɡu]) يوه دراوډيايي ژبه ده چې د تېلوګو خلکو له خوا ويل کيږي چې په عمده توګه د هند په اندرا پردېش او تېلنګانا ايالتونو کې ژوند کوي، چېرې چې دا رسمي ژبه هم ده. دا يوازېنۍ ژبه ده چې د هندي او بنګالي ترڅنګ له يوه څخه په زياتو هندي ايالتونو کې د رسمي ژبې حيثيت لري. [6][7] تېلوګو د اوډيشا، کرناټکال، تامل ناډو، کيرالا، پنجاب، چتيسګر، مهاراشترا او لنډامان او نېکوبار ټاپوګانو په ايالتونو کې هم يو ژبنی اقليت دی. دا د شپږ ژبه څخه يوه ده چې د هند د حکومت له خوا د کلاسيکې ژبې په توګه ټاکل شوې. [8][9] د 2011 کال د سرشمېرنې له مخې د نږدې 82 ميليونه ويونکو سره، تېلوګو په هند کې څلورمه تر ټولو زيات کارېدونکې ژبه ده. [10] او د ژبو د توکميزو ژبو په لېست کې د اصلي ويونکو د شمېرې له مخې 11 [12]دا د دراوېډي ژبې د کورنۍ تر ټولو پراخه ويل کېدونکې ژبه ګڼل کيږي. 11 [12] او د هند د جمهوريت له 22 ټاکل شوو ژبو څخه يوه ده. [14] دا په متحده ايالاتو کې تر ټولو ګړندۍ وده کوونکې ژبه هم ده، چېرې چې د تېلوګو ژبو يوه لويه ټولنه شتون لري. [15] په تېلوګو ژبه کې نږدې 10،000 د استعمار دمخه ليکونه شتون لري. [16] پېښلیک سمولد روسي ژبپوه انډرونوف په وینا چې تېلوگو ژبه د پروټو-ډراوېډین ژبو څخه د 1500–1000 BC کلونو ترمنځ رابېله شوې ده.[۴][۵] د مسلمانانو واکمني سمولپرته له ساحلي اندار، د تلنګانيا او رايلسيما په سيمه کې د مسلمانانو د نفوذ له کبله يوه جلا ژبه ( لهجه ) رامنځته شوه. د 14 مې پېړۍ په لومړيوکې د تغلق کورنۍ په شمالي دکن کې د تغلق سلطاني واکمنۍ بنسټ کېښود چې د 17 مې پېړۍ په وروستۍ نيمايي کې د مسلمانانو واکمني نوره هم سوېل لوري ته وغځېده، چې په 1472 عيسوي کال د اصف جاه د سلطنت له خوا د حيدراباد شاهي دولت په رامنځته کېدو سره پای ته ورسېده. په ياده سيمه کې د مسلمانانو د واکمنيو رامنځته کېدل او غځېدل د دې سبب وګرځېده چې په تېلوګو ژبه د فارسي او عربي ژبې اغېز پرېوځي، چې ښکاره اغېز يې د 19 مې پېړۍ په شعر او نثر کې ليدلای شو. [3] په 1921 عيسوي کال د نظام په شاهي دولت کې د اندراجناسنګم په نوم پروسه پيل شوه چې موخه يې تېلوګو ژبې ته وده ور کول و. په ياده پروسه کې ادبيات، ادبي ليکنې، تاريخي ليکنې او پلټنې شاملې وې چې مشري يې سوراورام پرتاپريدي، مادپتي هنومنت راو، کماراجو وينکاتا لکشمنا راو او نورو په غاړه درلوده. فونولوژي سمولد تیلو کلمې عموما په سرونو پای ته رسیږي. په زاړه تیلګو کې، دا مطلق و؛ په عصري ژبه کې "m, n, y, w" کیدای شي یوه کلمه پای ته ورسوي. په عموم کې د دراویډی ژبې لپاره، غږ شوي کنسوننټونه حتی د ژبې ترټولو زاړه ثبت شوي بڼه کې ځانګړي وو. د سنسکرت پورونو هم په زړه پوري او مرور شوي کنسونونه معرفي کړي دي. تیلګو متضاد فشار نه لري، او ویناوال په هغه ځای کې توپیر لري چې دوی فشار احساسوي. ډیری یې قضاوت کوي چې دا د کلمې او سر اوږدوالي پورې اړه لري په پای کې یا وروستی نحو پورې اړه لري. سرونه سمولتیلوګو د vowel harmony بڼه لري په کوم کې چې د ډیسیلابیک اسم او صفت په ریښو کې دوهم سر بدلوي چې ایا لومړی واول ټینس وي یا لیکس.[۶][need illustrations] همدارنګه، که دوهم سر خلاص وي (د مثال په توګه /aː/ یا /a/)، نو لومړی سر به ډیر خلاص وي او مرکزي شوی (د مثال په توګه [mɛːka] 'وزه'، د [meːku] 'نخ' سره مخالف). کينډۍ:حوثیانو ته اړتیا ده تیلګو کلمې هم په انفلیکشني ضوابطو کې سرونه لري چې د مخکیني حرف له سرونو سره همغږي شوي
/æː/ only occurs in loan words. Telugu has two diphthongs: ఐ [ai] and ఔ [au]. Consonants سمولThe table below illustrates the articulation of the consonants.[۷]
*The aspirated and breathy-voiced consonants occur mostly in loan words, as do the fricatives apart from native /s̪/. ګرامر سمول[[دوتنه:دلته دې بې بڼې متن ځای پر ځای شي]][[د تړن سرليک]] تېلوګو ګرامر ته vyākaranam (వ్యాకరణం)وايي. د تېلوګو ژبې لومړنی ګرامر "اندرا سابدا چينتامني"د نانايا له خوا په سنسکريت ژبه ليکل شوی دی، ناناياد تېلوګو ژبې لومړنی شاعر او ژباړن ګڼل کيږي چې په ۱۱مه پېړۍ کې يې د مروجو نورو ګرامرونو سره سم د تېلوګو ژبې ګرامر وليکه. لکه Aṣṭādhyāyī او Valmikivyākaranam مګر د Pāṇini برعکس، نانایا خپل کار په پنځو څپرکو ویشلی، چې سمجنا، سندھی، اجنتا، هلانتا او کریا. هر تیلګو ګرامري قاعده د پاڼيڼي له مفاهیمو څخه اخیستل شوې ده. په 19مه پېړۍ کې چينای سوري د تانايا له نظرياتو او ګرامر نه په ګټې اخيستنې په تېلوګو ژبه کې يو ساده ګرامر چې د بالا واکرنمBāla Vyākaranam په نوم ياديږي.
Vocabulary سمولSanskrit influenced Telugu of Andhra and Telangana regions, for about 1500 years, however, there are evidences which suggest older origin of the influence. During 1000–1100 AD, Nannaya's re-writing of the Mahābhārata in Telugu (మహాభారతము) re-established its use, and it dominated over the royal language, Sanskrit. Telugu absorbed tatsamas from Sanskrit.[۸] The vocabulary of Telugu, especially in Telangana state, has a trove of Persian-Arabic borrowings, which have been modified to fit Telugu phonology. This was due to centuries of Muslim rule in these regions, such as the erstwhile kingdoms of Golkonda and Hyderabad. (e.g. కబురు, /kaburu/ for Urdu /xabar/, خبر or జవాబు, /dʒavaːbu/ for Urdu /dʒawɑːb/, جواب) Modern Telugu vocabulary can be said to constitute a diglossia, because the formal, standardized version of the language is lexically Sanskrit or is heavily influenced by Sanskrit, is taught in schools and used by the government and Hindu religious institutions. However, everyday Telugu varies depending upon region and social status. لیکنې سېسټم سمول [[دوتنه:دلته دې بې بڼې متن ځای پر ځای شي]][[د تړن سرليک]] تېلوگو ژبه له کیڼ څخه ښي اړخ ته لیکل کېږي. د شمېرو سېسټم سمولتېلوگو ژبه خپله شمېرنې حساب لري چې په لاندې توگه ښودل کېږي. له دې سره سره دا شمېرې په عمومي توگه نه کارول کېږي.
ابیڅي سمولد تېلوگو ابیڅي له ۶۰ سېمبولونو-۱۶ غږیزو، ۳ غږیز تعدیل کوونکی او ۴۱ بې غږه توري لري. سانسکرېټي او تېلوگو ابیڅي ډېر سره ورته دي.[۹] Some are introduced to express fine shades of difference in sounds.[۹]
Telugu Gunintalu: دا هم وگورئ سمول
سرچینې سمول
د کتابونو لړ سمول
بهرنی تړن سمول
تړلې لیکنې سمولسرچینې سمول | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
