جان شټاین‌بېک

جان ارنسټ شټاین بېک جونیور (/ˈstaɪnbɛk/؛ زوکړه د ۱۹۰۲م کال د فبروري ۲۷مه – مړینه د ۱۹۶۸م کال د ډسمبر ۲۰مه) امریکایی لیکوال او «د خپلو رښتینو او تخیلي کیسو له امله چې د هغه د شوخ طبیعت او ټولنیز زړه سواندي طنز یو ترکیب په کې پروت وو» له امله یې په ۱۹۶۲م کال کې د ادبیاتو د نوبل ډالۍ وګټله. هغه ته «د امریکایي مقالو د لوی لیکوال» نوم هم ورکړی دی.

جان شټاین‌بېک
جان شټاین‌بېک
د شخص مالومات
زېږون نوم
پيدايښت	۲۷ فبروري ۱۹۰۲
مړینه	20 ډيسمبر 1968 (66 کاله)  هارلم ،  نيويارک
د مړینې لامل	زړه نابری ،  د زړه ناروغي
هديره	کالېفورنیا
تابعیت	د امریکا متحده ایالات
رکن	امریکا د هنرونو او ادبیاتو اکاډمي
عملي ژوند
کار/مسلک	ليکوال ،  سکرين ليکوال
مورنۍ ژبه	انګرېزي ژبه
کاروونکي ژبه	انګرېزي ژبه
لاسليک
جان شټاین‌بېک
وېبپاڼه
	مخ پر IMDB باندې

هغه د خپلې لیکوالۍ دورې په لړ کې، ۳۳ کتابه ولیکل چې یو کتاب یې له اډوارډ ریکټس سره یوځای ولیکه، په هغو کې ۱۶ ناوله، شپږ غیر افسانوي کتابه، او د لنډو کیسو دوه ټولګې شاملې وې. هغه په پراخه توګه د Tortilla Flat (۱۹۳۵) او Cannery Raw (۱۹۴۵) طنزي ناولونو، د عدن ختيځ څو نسلیزه حماسه (۱۹۵۲) او د the Red Pony (۱۹۳۳)  او Of Mice and Men (۱۹۳۷) ناولونو له لوري پېژندل شوی دی. د غوصې انګور (۱۹۳۹) چې د پولیټزر ډالۍ یې ګټلې، د شټاین‌بېک یو شاهکار او د امریکا د ادبي قانون یوه برخه ګڼل کېږي. له خپرېدو وروسته په لومړیو ۷۵ کلونو کې د دې کتاب ۱۴ میلیونه نسخې خرڅې شوې.

د شټاین‌بېک ډېری آثار د کالیفورنیا په مرکز کې، په ځانګړې توګه د سالیناس په دره کې او د کالیفورنیا ساحلي سیمه کې ترسره شوي دي. د هغه اثرونه په مکرر ډول د برخلیک او بې عدالتۍ موضوعات، په ځانګړې توګه د ځپل شوو خلکو یا د هر انسان کردار په هکله، څېړي.

لومړنی ژوند

شټاین‌بېک د ۱۹۰۲م کال د فبروري په ۲۷مه د کالیفورنیا په سالیناس کې زېږېدلی دی. هغه په اصل کې له آلماني، انګلیسي او آیرلنډي نسل څخه وو. یوهان آډولف ګروس‌شټاین بېک (زوکړه ۱۸۲۸ – مړینه ۱۹۱۳)، د شټاین‌بېک پلرنی نیکه، د Mount Hope بنسټګر وو، کومه چې په فلسطین کې د مسیحي کرنې کالوني لنډمهاله مستعمره وه چې د بریدکوونکو لخوا د هغه د ورور له وژنې او د هغه د ورور په مېرمنې او خواښې له جنسي تېري وروسته له منځه لاړه. هغه په ۱۸۵۸م کال کې متحده ایالتونو ته د ننه شو او خپل کورنی نوم یې شټاین‌بېک ته را لنډ کړ. د هغوی د کورنۍ کرونده د آلمان په مېټمان، هیلیګن‌هاوس کې اوس هم د «Großsteinbeck» په نوم نومېږي.

د هغه پلار، جان ارنسټ شټاین‌بېک (زوکړه ۱۸۶۲ – مړینه ۱۹۳۵) د مونټري ښارګوټي د خزانه دار په توګه خدمت کاوه. د جان مور، اولیو همیلټون (زوکړه ۱۸۶۷ – مړینه ۱۹۳۴) چې د ښوونځي پخوانۍ ښوونکې وه، د شټاین‌بېک لوستلو او ویلو لپاره یې ډېره جذبه لرله. شټاین بېکان د اسقفي کلیسا غړي وو، که څه هم شټاین‌بېک وروسته بیا آګنوسټیک شو. شټاین بېک په یوه کوچنۍ کلیوالي دره (د سرحدي مېشت ځایونو په څېر ځای کې) ژوند کاوه چې د نړۍ یوه ډېره حاصل‌خېزه خاوره کې، له آرام سمندر ساحل څخه کابو ۲۵ مایله لرې پرته ده، قرار لري. هم دره او هم ساحل د هغه د ځینو غوره کیسو لپاره د ځای په توګه کارول شوي دي. هغه خپل اوړي په بیګ سور کې د Post Ranch په شمول د شاوخوا فارمونو په هکله په کار کولو تېرول. هغه وروسته په Spreckels کې د شکر چوغندر کروندو کې د مهاجرو کارګرانو سره کار وکړ. هلته هغه د مهاجرت ژوند له ترخه اړخونو او د انسان د طبیعت له تیاره اړخونو سره اشنا شو، چې هغه یې د Of Mice and Men په کتاب کې د یوه مطلب په توګه بیان کړی. هغه د خپلې شاوخوا چاپېریال په هکله څېړنه وکړه او د ځنګلونو، کروندو او ځایي سیمو په منځ کې یې قدم وواهه. کله چې یې د Spreckels شکر فابریکه کې کار کاوه، کله کله به یې د هغوی په لابراټوار کې هم کار کاوه چې هغه ته یې د لیکلو فرصت برابروه. هغه د هغو میخانیکي شیانو چې په اختیار کې به یې وو د جوړولو د پام وړ وړتیا او لېوالتیا لرله.

شټاین‌بېک په ۱۹۱۹م کال کې د سالیناس عالي ښوونځي څخه فارغ شو او پالو آلټو ته نږدې په سټانفورډ پوهنتون کې یې د انګلیسي ادبیاتو په رشته کې په زده‌کړو پیل وکړ او په ۱۹۲۵م کال کې یې له تحصیلي سند پرته پوهنتون پرېښود. هغه د نیویارک ښار ته سفر وکړ او هلته په داسې حال کې چې د لیکلو هڅه یې کوله په بېلابېلو دندو بوخت شو. کله چې هغه ونشو کړای خپل اثرونه خپاره کړي، بېرته کالیفورنیا ته راوګرځېد او په ۱۹۲۸م کال کې د تاهو په سیند کې د ګرځندویي لارښود او ساتونکي په توګه په کار بوخت شو او هلته له خپلې لومړۍ مېرمنې، کارول هنینګ، سره اشنا شو. هغوی د ۱۹۳۰ کال په جنوري کې په لاس آنجلس کې واده وکړ، چېرته چې هغه له خپلو ملګرو سره هڅه وکړه ترڅو د ګچي مانکین (نانځکو) جوړولو له لارې پیسې لاس ته راوړي.

کله چې شپږ میاشتې وروسته د ورو بازار له امله د هغوی پیسې خلاصې شوې، شټاین‌بېک او کارول بېرته د کالیفورنیا پاسیفیک ګروو، د مونټري ښار له محدودې څخه څو بلوکه د باندې، د مونټري ټاپووزمه کې، د هغه د پلار اړوند یوه کور ته راغلل. مشرانو شټاین بېکانو، جان ته وړیا مېشت ځای، د هغه د لیکنو لپاره وړیا کاغذ او له ۱۹۲۸م کال څخه دومره پور ورکړ چې هغه ته یې اجازه ورکوله پرته له دې چې کار پسې وګرځي خپلې لیکنې وکړي. د ستر بحران په دوره کې، شټاین بېک یوه کوچنۍ بېړۍ وپېرله او وروسته یې ادعا وکړه چې کولی شي د هغو کبانو او چنګاښانو له لارې چې له سیند څخه یې لاس ته راوړل او له هغو تازه ترکارۍ چې له باغ او ځايي کروندو څخه یې لاس ته راوړل کولی شي خپل ژوند ته دوام ورکړي. کله چې دا سرچینې ناکامې شوې، شټاین‌بېک او د هغه مېرمنې هوساینه ومنله او په ډېرو نادرو پېښو کې به یې، د ځایي محصولاتو له بازار څخه بیکن غلا کول. هر خواړه چې به دوی لرل له خپلو ملګرو سره به یې وېشل. کارول د شټاینبېک په Cannery Row ناول کې د مري ټالبوټ لپاره یو نمونه شو.

په ۱۹۳۰م کال کې شټاین بېګ له سمندري بیولوژسټ، اډ ریکټز، سره اشنا شو چې په بله لسیزه کې د شټاین بېک په نږدې ملګري او لارښود بدل شو او د بیولوژي او فلسفې په هکله یې هغه ته ډېر څه ور زده کړل. ریکټز، په معمول ډول ډېر آرام او په عین حال کې ډېر د خوښې وړ، له داخلي ځان بسیاینې او د بېلابېلو موضوعاتو څخه د علمي پوهې په لرلو سره، د شټاین بېک د پام وړ وګرځېد. ریکټز له وارډر کلایډ آلي څخه د کالج یو ټولګی اخیستی وو، څوک چې یو بیولوژسټ او ایکولوژیکي نظریه ورکوونکی وو او د ایکولوژي په هکله د لومړني کلاسیک کتاب لیکنې ته یې دوام ورکړ. ریکټز د ایکولوژیکي فکر په یوه پلوي بدل شو، په کوم کې چې انسان د شتون لویې سلسلې یوازې یوه برخه وه چې د یوه لوی ژوند په یوه شبکه کې راګیر شوی وو چې نې شو کولی هغه درک یا کنټرول کړي. په همدې حال کې، ریکټز د مونټري په سواحلو کې یو بیولوژيکي لابراټوار په لار واچوه، او د کوچني حیواناتو، کبانو، وړانګو، سمندري ستورو، کېشپونو او نورو سمندري ژوو بیولوژیکي نمونې به یې په ښوونځیو او کالجونو پلورلې.

د ۱۹۳۰ او ۱۹۳۶ کلونو ترمنځ، شټاین بېک او ریکټز ډېر نږدې ملګري شول. د شټاین بېک مېرمن په لابراټوار کې د منشي او دفتردار په توګه په کار پیل وکړ. شټاین بېک په غیر رسمي توګه مرسته کوله. هغوی موسیقي او هنر سره د خپلې مینې پر اساس یوه ګډه اړیکه رامنځته کړه او جان بیولوژي او د ریکټز ایکولوژيکي فلسفه زده کړه. کله چې شټاین‌بېک له عاطفي اړخه په خپګان اخته کېده، ریکټز به کله کله ورته موسیقي هم غږوله.

مسلک

لیکنه

د شټاین بېک لومړنی ناول، د سرو زرو جام، چې په ۱۹۲۹م کال کې خپور شو، د هنري مورګان په نوم یوه کس د ژوند او مړینې پر اساس لیکل شوی. د هغه تمرکز د مورګان په برید او د پاناما ویژو پر وېستلو دی، چې کله کله د «سرو زرو جام» په نوم هم یادېږي، او په هغو ښځو چې له لمر څخه روښانه څېرې لري، او ویل کېږي چې هلته پیدا کېږي، یې تمرکز دی. په ۱۹۳۰م کال کې، شټاین بېک «په پوره سپوږمۍ کې وژنه» په نوم د وېرولف د مړینې یوه معما ولیکله چې هیڅکله خپره نشوه ځکه چې شټاین‌بېک هغه د خپرېدو وړ نه بلله.