ګرشک
ګرشک (په انګلیسي: Grishk)، د زمینداور نوی نوم دی چې د ګوډ تیمور لخوا د بست تر ورانولو او سوزولو وروسته د هلمند د اصلي اوسیدونکو لخوا دلته ښار اباد سو او د نادر افشار د لښکر له خوا د یرغل وروسته په اتلسمه پېړۍ کې د غلجی قوم لخوا ونیول سو. ګرشک د هلمند ولایت په ګرشک ولسوالۍ کې یو ښار دی چې له جغرافيايي اړخه په افغانستان کې د هلمند سیند په اوږدو کې پروت دی، او د کندهار شمال لوېدیځ ته نږدې ۱۲۰ کیلومتره (۷۵ مایله) لرې په ۸۱۷ متره (۲۶۸۰ فوټه) ارتفاع کې موقعیت لري. په پورتنۍ برخه کې یې د کجکي بند پروت دی چې د بوغرا د اوبولګولو کانال ته اوبه اړوي او د سیمې د حاصلاتو لپاره یو اړینه زیربنا ګڼل کېږي. د ګرشک بند هم نږدې پروت دی. ګرشک په اصل کې د سیند په ختیځه څنډه کې د یوې کلا په چاپېر کې جوړ شوی و خو وروسته بیا لوېدیځ لور ته ورغول شو. دا کلا دوه ځله د انګریزانو له خوا ونیول شوه: لومړی د افغان انګلیس په لومړۍ جګړه کې او بیا په ۱۸۷۹ کال کې. په دواړو پېښو کې کلا لږ وروسته پرېښودل شوه. ګرشک نږدې ۱۰۰۰۰۰ سل زره نفوس لري او دوه لويي لیسې، یو دارالمعلمین، یو انستیتیوت، ۳ خصوصي ښوونځۍ، یو خصوصي پوهنتون، ۵ خصوصي روغتونونه، یو دولتي روغتون، یوه دولتي فابریکه او د انجینرۍ پوهنځۍ لري چې په ۱۹۵۷ کې تاسیس شوې ده.
| عمومي مالومات | |
|---|---|
| اداري سیمه | |
| هېواد |
| کورډينېشن |
|---|
ګرشک د هغه مهمې ترانسپورتي لارې په اوږدو کې پروت دی چې د شماره ۱ لویې لارې په نوم یادېږي. دا لویه لار د شوروي – افغان جګړې په وخت کې جوړه شوه او په لوېديځ کې د فراه ولايت او په ختيځ کې له کندهار ولايت سره نښتې ده. د ګډو عملیاتو (مشترک عملیات) د یوې برخې په توګه بریتانوي سرتېرو او افغان کارګرانو د ټرانزیټ لاره ورغوله. دې لارې ګرشک د ولایت له مرکز لښکرګاه سره ونیښلو. همدارنګه، ګرشک د ۶۱۱ لارې سویلي تمځای هم دی. دا سیمه د هلمند او ارغنداب درې د ادارې له خوا خړوبېږي. [۱][۲]
وړاندي له دې چي هلمند ولایت د یو مستقل ولایت په توګه وپيژندل شي ګریشګ د هلمند ولایت د اداري مرکز په توګه کاریدی.
اقلیم
سمولګرشک صحرایي ګرم اقلیم لري چې لږ اورښت د اوړي او ژمي د تودوخې ترمنځ لوړ توپیر یې ځانګړنې دي. په ګرشک کې د تودوخې منځنۍ درجه ۱۹.۶ سانتیګراد ده، پداسې حال کې چې کلنی اورښت په اوسط ډول ۱۱۷ ملي متره دی. اوړي د مې میاشتې په نیمایي کې پیل کېږي او د سپتمبر تر وروستیو دوام کوي چې خورا وچ وي. جولای د کال تر ټولو ګرمه میاشت ده چې د تودوخې اوسط درجه یې ۳۲.۲ سانتيګراد ده. د جنوري تر ټولو سړه میاشت ده چې د تودوخې منځنۍ درجه ۷ سانتيګراد وي.
| د ګرشک اقلیمي دېټا | |||||||||||||
| میاشت | جدی | دلو | حوت | حمل | ثور | جوزا | سرطان | اسد | سنبله | میزان | عقرب | قوس | کال |
| منځنۍ لوړه تودوخه په سانتیګراد (فارانهایت) | ۱۴.۰(۵۷.۲) | ۱۶.۷ (۶۲.۱) | ۲۳.۴(۷۴.۱) | ۲۸.۵ (۸۳.۳) | ۳۴.۹ (۹۴.۸) | ۴۰.۱ (۱۰۴.۲) | ۴۱.۳ (۱۰۶.۳) | ۳۹.۶ (۱۰۳.۳) | ۳۵.۱ (۹۵.۲) | ۲۹.۲ (۸۴.۶) | ۲۱.۶ (۷۰.۹) | ۱۶.۰ (۶۰.۸) | ۲۸.۴ (۸۳.۱) |
| ورځنی اوسط په سانتیګرا (فارانهایت | ۷.۰ (۴۴.۶) | ۹.۷ (۴۹.۵) | ۱۵.۷ (۶۰.۳) | ۲۰.۳ (۶۸.۵) | ۲۵.۹(۷۸.۶) | ۳۰.۳ (۸۶.۵) | ۳۲.۲ (۹۰.۰) | ۲۹.۹ (۸۵.۸) | ۲۴.۶(۷۶.۳) | ۱۸.۹ (۶۶.۰) | ۱۲.۳ (۵۴.۱) | ۸.۰ (۴۶.۴) | ۱۹.۶ (۶۷.۲) |
| منځنۍ ټيټه تودوخه په سانتیګراد (فارانهایت | ۰.۰ (۳۲.۰) | ۲.۷ (۳۶.۹) | ۸.۰ (۴۶.۴) | ۱۲.۱ (۵۳.۸) | ۱۶.۹ (۶۲.۴) | ۲۰.۶ (۶۹.۱) | ۲۳.۲(۷۳.۸) | ۲۰.۳ (۶۸.۵) | ۱۴.۲ (۵۷.۶) | ۸.۷ (۴۷.۷) | ۳.۱ (۳۷.۶) | ۰.۰ (۳۲.۰) | ۱۰.۸ (۵۱.۵) |
| سرچینه: [۳]Climate-Data.org | |||||||||||||
توکم پېژندنه
سمولد ګرشک د نفوس لویه برخه له پښتنو څخه جوړېږي، خو د هزاره ګانو او شیعه تاجکانو لږه کي هم ورسره دی. دا د هلمند ولایت یوازینۍ سیمه ده چې د پام وړ شیعه لږه کي لري. ګرشک د اسلامي امارت په اوله دوره کي د ملا مير حمزه د نورزي قوم يو پښتون، د ګرشک ولسوال و او ملا محمد اعظم، د نورزيو قوم یو بل پښتون، د ګرشک امنیه قومندان و. [۴][۵][۶]
د تلپاتې ازادۍ عملیات
سمولد ۲۰۰۳ کال په نومبر میاشت کې، د عبدالواحد په نوم یو افغان ملکي هغه وخت په ګرشک کې د ځانګړو ځواکونو په قرارګاه کې مړ شو چې د افغان پوځ له خوا د شکنجې ښکار شو. د ۲۰۰۸ کال د اپرېل په میاشت کې د سمندري اوم ځواک د دوهم کنډک، Echo Co، چې هلته د افغان پولیسو د روزنې په برخه کې د مرستې لپاره استول شوی و، د ډنمارکي او بریتانوي ځواکونو سره یې کار کاوه.[۷][۸]
د ۲۰۰۸ کال د ډسمبر په ۴ نېټه، دوه ډنمارکي عسکر ګرشک ته نژدې ووژل شول.[۹]
د ۲۰۱۷ کال په جون میاشت کې، د اسلامي امارت د زعیم شیخ هبت الله اخندزاده زوی، چې حافظ عبدالرحمن نومېده، په ښار کې د افغان او امریکايي اشفالګرو پر ګډو ځواکونو پر وړاندې استشهادي برید وکړ.[۱۰]
نوموړی ښار، د هلمند ولایت او د ټول افغانستان د نورو برخو په ګډون، د ۲۰۲۱ کال د اسلامي امارت د مجاهدینو د بریدونو په پایله کې فتح سو.
سرچينې
سمول- ↑ "Progress slow and messy in Afghanistan". BBC News. 28 January 2010. نه اخيستل شوی 3 September 2010.
- ↑ (pdf) The Helmand Valley Project in Afghanistan: A.I.D. Evaluation Special Study No. 18 C Clapp-Wicek & E Baldwin, U.S. Agency for International Development, published December 1983
- ↑ Dennys, Christian (2014-05-30). Military Intervention, Stabilisation and Peace: The search for stability (په انګليسي). Routledge. ISBN 978-1-317-90833-3.
- ↑ Dennys, Christian (2014-05-30). Military Intervention, Stabilisation and Peace: The search for stability (په انګليسي). Routledge. ISBN 978-1-317-90833-3.
- ↑ Dupree, Louis (1973). Afghanistan (په انګليسي) (1st ed.).
- ↑ Adamec, Ludwig W. (2003). Historical Dictionary of Afghanistan (په انګليسي) (3rd ed.). ISBN 978-0810878150.
- ↑ [۱] NYTimes: US Fails to Investigate Abuses
- ↑ "Marine Corps News Room: Hard-hit 2/7 begins return from Afghanistan". Archived from the original on 2016-03-04. نه اخيستل شوی 2012-02-22.
- ↑ [۲] Two Danish soldiers killed in Afghanistan
- ↑ "Son of Taliban's emir kills himself in suicide attack on Afghan forces | FDD's Long War Journal". www.longwarjournal.org (په انګليسي). 2017-07-22. نه اخيستل شوی 2022-05-07.