Air pollution دهوا ککړتيا
د متحده ایالاتو د عامې روغتیا خدماتو پراساس د هوا ککړتیا ممکن د ورته یا ورته دورې په جریان کې د یو یا ډیرو ککړونکو یا ترکیب څخه دباندې چاپیریال کې شتون په توګه تعریف شي یا ممکن د انسانانو، نباتاتو او حيواناتو ژوند ته زیان رسونکي اوسي ، ملکیت، او په اقتصاد باندې هم ځانګړي تاثيرات لري اتموسفیر یو متحرک سیسټم دی چې په ثابت ډول د طبيعي او انساني سرچینو څخه بیلابیل ککړونکي جذبوي ، چي پدغه ډؤل د طبیعي ډوبيدل يا جذب په توګه عمل کوي. مختلف ګازونه لکه CO، Co2، H2S، SO2 او NO2 ذراتو قتري لکه شګه او ګرد په دوامداره توګه د طبیعي فعالیتونو لکه forest fire د ځنګل اور اخيستل ، volcanic eruption اور غورځوونکي، د سبزیجاتو تخریبdecay of vegetables ، خاور او شګي طوفاني بادونو په ذريعه هوا اتموسفير ته داخلیږي. او همدارنګه انساني ککړتیا بيا عبارت دي له Co2 ، No2 ، So2 ، هایډرو کاربنونه ، کوچني زري او داسي نور. چي فضا ته خپاره شوي دي. دغه ککړتیاوي چې د طبیعت په نسبت څو چنده زياته ونډه لري. د هوا د ککړتیا ستونزې شدت د نفوس د ډيرښت ، صنعتي فابريکو روشت، موټر او داسي نور دانسانانو د عصري ژوند هوساینې له امله په خطرناکه توګه وده کړې. ککړونکی د هوا ، ډایپرونو له لارې سفر کوي او ممکن په اتموسفیر کې د نورو موادو سره اړیکه ونیسي مخکې لدې چې دوی اوبو ته واوړي ، لکه بحر یا د انسان اخیستونکي ، که چیرې ککړونکي فضا ته د په تیزي سره ورننوځي د طبیعي ډوبونو جذبولو څخه وروسته ، نو دوی ورو ورو په هوا کې راټولیږي. د اتموپولوژیک فعالیتونو لخوا د هوا ککړونکو لخوا خوشې شوي فضا کې د متحرک توازن کې داسې ګډوډي په پایله کې په اتموسفیر کې د پام وړ جمع کیدو لامل کیدی شي چي په ځمکه او ژوندي چاپیریال باندې اغیز وکړي. سربیره پردې ، په اتموسفیر کې د ګازیو ککړتیاو کمیدل او خپرول په یو ټاکلي وخت کې د هوا پیژندنې شرایطو پورې اړه لري.
د هوا ککړتیا هغه وخت پیښیږي کله چې دمختلفو ګازونه ، دوړې ذارات ، fumes(یا لوګی) یا بوی odours فضا ته داسې معرفي يا داخل شي چې د انسانانو ، حیواناتو او نباتاتو ته زیان رسوي. دا ځکه چې چټله او ناپاکه هوا د انسانانو او حیواناتو په صحت او د ژوند په کيفيت منفي اغېزې لري
د هوا ککړتیا هغه وخت پیښیږي کله چې مختلف ګازونه ، دوړې ذارات ، فوئم(یا لوګی) یا بوئی فضا ته داسې معرفي يا داخل شي چې د انسانانو ، حیواناتو او نباتاتو ته زیان رسوي. دا ځکه چې چټله او ناپاکه هوا د انسانانو او حیواناتو په صحت او د ژوند په کيفيت منفي اغېزې لري
ځمکه د هوا د استر ( پوښ)پواسطه ګردچاپېره احاطه ده چې(د مختلف ګازونو څخه جوړه شوې ده) چي د اتموسفیر په نوم یادیږي. او اتموسفیر د ځمکې په ساتنه کې لويه مرسته کوي او ژوندانه ته زمينه مساعده وي. پرته له دې ګازونو موږ به د ورځې په جریان کې د لمر د(هايټيمپريچر) تودوخې لوړي درجي له امله وسوزو یا په شپه کې به د خورا ټیټ تودوخې(او ټيمپريچر) درجې سره منجمد شو نو همدغه د ځمکې شاوخوا ګازونو دي چې ځمکه يي په يو نورماله حالت کې ساتلي ده او زموږ ژوندانه لپاره ئي مناسبه کړيده.
هر اضافي ګاز ، ذرې یا بوي چې هوا ته داخليږي نو دا به يو له طبیعت یا انساني فعالیت لخوا چي طبیعي انډول متضرر او ژوندیو شیانو ته زیان رسولو لامل ګرځي د هوا ککړتیا بلل کيږي.
هغه شیان چې هوا ککړوي د هوا ککړونکي بلل کیږي. د هوا ککړونکي لکه د نایتروجن اکسایډونه ، کاربن مونو اکسایډ ، هایډرو کاربن ، سلفر اکسایډونه (معمولا له فابریکو څخه) ، شګه یا دوړې ذرات ، او عضوي مرکبات شامل دي چې کولی شي فضا ته تبخير او ننوځي.
دوه ډوله ککړونکي دي:
لومړني ککړونکي: هغه ګازونه یا ذرات دي چې په مستقيم ډول هوا ته داخليږي ترڅو هوا ناپاکه کړي. لکه کاربن مونو اکساید د آټوموبل (موټرو څخه) اؤ د ډبرو سکرو سوځول دي په فابريکو کې چي سلفر ډای اکسایډ ګازونه هوا ته تبخير وي.
دوهم ککړونکي: کله چې په هوا کې ککړونکي له کیمیاوي تعاملاتو سره ګډ يا تعامل وکړي ، چي دا خورا خطرناک کیمیاوي تعامل جوړوي. چي فوټو کیمیکل سموگ يا غليظ دود يي ښه مثال دی ، او دوهم ککړونکی په نامه يادېږی.
ولې نن ورځ د هوا ککړتیا یوه مهمه مسله ده؟
دا ځکه چې زموږ روغتيا ته يو ستر ګواښ پيښوي
خطرناک کیمیاوي مواد لکه بینزین یا وینیل کلوراید په هوا کې د سرطاني ناروغۍ ، زیږون نیمګړتیاوې ، سږو فعاليتونه ته اوږدمهاله زیان اړوي او همدارنګه تنفسي اودماغی او عصبي زیان لامل هم کیږي کله چې خلک تنفس کوي. او په ځینو مواردو کې تنفس کولو کې
دا کیمیاوي توکي حتی د مرګ سبب هم ګرځي.نو د ککړې هوا تنفس کول کولی شي زموږ سترګې او پوزې سوځوي او تنفسي ستونزې رامینځته کوي ، په ځانګړي توګه دهغه خلکو لپاره چې دماغې ناروغي لري. په وروستیو کلونو کې ، ساینس پوهانو ښودلې چې د موټرو ، فابریکو او حرارتي بریښنا فابریکو څخه د هوا ککړتیا د استما ناروغیو لوی لامل کيدای.
د مثال په ډول له 131 ملیون څخه ډیر امریکایان چي نږدي د امریکا 40 سلنه برخه جوړوي د چاپيريال په خرابه هوا کې ژوند کوي. په ماشومانو کې استما يا نفس تنګی ناروغۍ 30% د چاپیریالي ککړتياو له امله رامینځته کیږي ، چې په کال کې یې 2 ملیارده ډالره لګښت راځي چي د طبیعي سرچینو دفاع شورا د څيړنې له مخې وړاندې شوي
چاپیریال Environment
د هوا زهري ککړونکي (زهرجن هوا) په هوا کې زهرجن کیمیاوي مواد شتون لري لکه سرپ، مارکيوري،راډون، فارم الديهايډ، بنزين، کاډميوم او داسي نور چي کولی شي چي تیزابي باران (Acid rain) د واقع کيدو سبب شي. دا کولی شي د ځمکې سطح بد اوزون(ګروانډ ليول اوزون) هم رامینځته کوي دځمکې دسطحي اوزون اولوګی دا دنايتروجن اوکسايد دتبخيرکېدونکوعضوي مرکبونو دلمر د وړانګو په موجوديت کې دکيمياوي عکسل العمل څخه منځته راځي دلوړحرارت دغه عکسل عمل زياتوي چي دا په انسانانو کې د پوستکي سرطان د تنفس په وخت کي تخريش کونکي بوي لري او ونې ،ځنګلونه، محصولات ، فارمونه ، څاروي او د جامو رنګ له مینځه وړي او د اوبو کيفيت ته هم زیان رسوي او water toxicity رامنځته کيږي چي په اوبو کي موجوده حيوانات کبان، نباتات او داسي نور مايکرو ارګانيزمونه ته ګواښ پيښوي
انسانان او حیوانات چې ټول ژوند يي په اوبو پورې تړلي دي بغير له اوبو څخه هیڅ ژوندی موجود ژوند ممکن نده نو په دي اساس د ټولو ژونديو موجوداتو ژوندي پاتې کيدل د اوبو پورې تړلي ده لکه څنګه چې الله تعالی په قرآن کې په صورت الانبياء 30 آيت کې وايي موږ ټول ژوندي موجودات له اوبو څخه پيدا کړي اؤ همدارنګه په بل ايت کي رازي چي موږ ځمکه په اوبو راژوندي کړي ده .
-پر اقتصاد دهوا ککړتيا تاثيرات Effects of air pollution on economy
پرملي اقتصاد د هوا د ککړتیا يوه اغیزې کیدای شي. په ساده ژبه که اقتصاد وده کوي نو کله چې خلک سالم صحت ولري، نو هغه سوداګري چې په کښت شوي خامو موادو او طبیعي سرچینو پورې تړاو لري په بشپړ موثریت سره پرمخ ځي. د هوا ککړتیا هر کال د ملیاردونو ډالرو په ارزښت د کرهنیزو محصولاتو او سوداګریزو ځنګلاتو حاصل کموي. دا سربیره پردې د چاپيريال چي خلک د صحي دلایلو له امله کار نه شي کولي نو اقتصاد ته خورا لوی زیان رسولی شي ځکه که موږ فکر وکړو نن سبا ولي د پخواني تاريخي ځايونه چی دښايسته مرمرينو تيږو څخه جوړ شوي دي اؤس اکثره رژيږي يا ماتيږي لکه ښه مثال ئي په هند کي تاج محل سپين سنګ مرمر زيړ شوي او لعل قلعه هم همداسې اؤ هر کله چي مونږ خپل کورونه رنګوو اؤ په رنګولو ئي په لکونو روپئ لګښت راځي خو د کال په اخير کي ئي بيا رنګ خراب او بي کاره شوي وي چي اصلي علت ئي په هوا کې دمختلفو کيمياوي ککړونکي مادو شتون دئ.
يو بل دګرینپیس سویل ختیځ آسیا او د انرژۍ او پاکې هوا په اړه د څیړنې مرکز یو نوی راپور خپور کړی چې د فوسیلونه يا د سوند توکو څخه د هوا ککړتیا لګښتونه ،دواړه انساني او اقتصادي دي. د ګاز ، ډبرو سکرو او تیلو سوځیدل د نړۍ په کچه د سړک ترافیکي پیښو څخه درې چنده ډیر مړینې لامل ګرځي او داسې اټکل کیږي چې هرکال د هوا ککړتیا د 2.9 ټریلیون ډالرو اقتصادي لګښت لري ، په 2018 کال چې د نړۍGDP 3.3% سلنه جوړوي،دا راپور اټکل کوي چې دا د PM 2.5 مايکرون ککړتیا چي د 4.5 ملیون تنو مړینې سره تړاو لري د 1.8 ملیارد ډالر د ورځي کار نشتون سبب کيږي، د ماشوم اخته کیدل په استما ناروغي 4 ملیونه نوې قضیې کيزونه رازي او 2 ملیونه دوخته مخکې زیږون لپاره هم مسؤل دی.
دا کولی شي چي په زياتو ډولونو په اقتصاد باندې تاثیر وکړي لکه د سالما ، شکر یا اوږدمهاله تنفسي ناروغیو لوړې کچې چې د کار کولو وړتیا کموي او د کار ځواک کې د ګډون کميدو لامل کیږي. هغه ماشومان چې د سالنډۍ د بریدونو سره حساس دي د ښوونځي ورځې هم له لاسه ورکوي ، د دوی پر زده کړو مستقيم اغیزه کوي پداسې حال کې چې د روغتیا پاملرنې اړتیاوې کولی شي د دوی ساتونکي هم د کار څخه ډیر وخت وباسي. د راپور په وینا ، د زکام ناروغیو معلولیت په 2018 کال کې د نړۍ اقتصاد $ 200 ملیارد ډالرو ته ورساو ، د ناروغ رخصتۍ او وخت دمخه زیږونونو سره په ترتیب سره 100 ملیارد او 90 ملیارد ډالر لګښت راځي.
ایا تاسو لوستلی دی؟ چي په چین کې د هوا ککړتیا کلنی لګښت په کال کې 900 ملیارد ډالر اټکل شوی چې په متحده ایالاتو کې لګښتونه په کال کې 600 میلیاردو ډالرو ته رسیږي. د هندوستان ښارونه د کلونو لپاره د هوا ککړتیا شاخو کې نامناسب مقام لري او دا مسله په اوسط ډول په کال کې د هیواد 150 ملیارد ډالر لګښت کوي. په 2018 کې د هوا معادل لګښت د چینایي GDP 6.6 سلنه ، او د هند GDP 5.4 سلنه او د متحده ایالاتو GDP 3 سلنه سره مساوي وه.
محيط هوا ککړتیا(Ambient air pollution)
دا په ساده ډول د بیروني هوا ککړتیا څخه شمېرل کېږي ، چې دامعمولا د ترانسپورت ، حرارتي بریښنا تولید ، کرنې او د کثافاتو ازادانه سوځول (اوپن کمبسشن) څخه هوا ته خپريږي. د محيطي هوا ککړتیا کې کیمیاوي مادو دداخلي هوا ککړتیا سره توپیر لري.
کله چې اتموسفیر کې ککړتیا واقع شي، نو دا کولی شي په اسانۍ سره د هوا په ذریعه سفر وکړي له يؤ ځائ څخه بل ځای ته په اتم او نهم ټولګي کي مو شايد عضوي اؤ غير عضوي کيميا په هوا کي د ماليکيولونو خپريدل لوستي وي چې څنګه اؤ څومره تيز په هوا کي ماليکولونه خپريږي نو همداشان په هوا کي ککړونکي کوچني زري هم د يو سیمه څخه بلې سيمې ته سفر کوي دهوا په ذريعه ځکه چي په هوا کې ماليکونه ډير په تيزۍ سره خپريږي، او دا چې موږ هوا تنفس کوو ، نو موږ نشو کولی چي په اسانۍ سره ترې مخنیوی وکړو ولي چي دا زموږ توان څخه پورته خبره.
دهوا د ککړونکي لاملونه
د هوا ککړتیا چي د انساني او طبیعي دواړه فعاليتونه پایلو په وجع رامنځته شوی ده. طبیعي پیښې چې هوا ککړتيا سبب ګرځېدلی. د ځنګل اور اخيستنه، د اور غورځوونکي غرونو چاودني ، د باد پواسطه خاوري او ډبرو رژیدنه او تخریب ، دونو ګرده افشانۍ pollen dispersal ، د عضوي مرکبونو تبخیر او طبیعي راډیو اکټيف فعالیت شامل دي. د طبیعي پیښو څخه ککړتیا دومره زيات د انديښني وړ خبره ندي.
مګر دانساني فعالیتونه چې په لوي مقدار د هوا ککړتیا لامل کیږي ډيره د انديښني وړ ده چې په لاندې ډول دي:
۱-دصنعتي فابريکو او تولیدي فعالیتونو څخه د هوا ککړتياو اخراج
که د تولید یو معمولي نبات په پام کې ونیسئ .تاسو به وګورئ چې اوږده دکنګريټي او اوسپنې نلونه شتون لري (چیمني نومیږي) په لوړه کچه په هوا کې ولاړ يا انسټال شوي دي ، د ډیری سګرټ او ګندونو څخه بهر راځي. د کثافاتو سوځونکي ، د تولید صنعتونه او د بریښنا فابریکې په لوړه کچه د کاربن مونو اکساید ، عضوي مرکباتو او هوا کې کیمیاوي توکي خارجوي. دا نږدې هرچیرې پیښیږي چې خلک پکې ژوند کوي. د پطرولیم تصفیه کونکي هوا ته ډیری هایډرو کاربنونه هم آزادوي.
۲-د فوسيلی موادو سوځول
د صنعتي انقلاب راوروسته ، ترانسپورت زموږ د ژوند کليدي برخه وګرځیده. موټرې او درنې درنې لارۍ ، اورګاډي ، بار وړونکي کښتۍ او الوتکې ټول د کار لپاره ډیری فوسیلي موادو توکي سوځيدو په زریعه ګرځي. د آټوموبل انجنونو څخه اخراج دواړه لومړني او ثانوي ککړونکي هوا کې خپروئ. دا د ککړتیا لوی لامل دی نو ځکه يې اداره او کنټرول کول خورا ګران کار دي. دا ځکه چې انسانان يا خلکو ، دسفر ښه خدمات او انتقالولو لپاره په موټرو او انجنونو خورا ډیر تکیه کوي.
د موټر څخه خپرېدونکی تښتيدونکي خطرناک ګازونه لري لکه کاربن مونو اکساید ، د نایټروجن اکسایډونه ، هایډرو کاربنونه او برخې. پخپله ، دا هغه خلکو ته لوی زیان رسوي چې دوی یې تنفس کوي. سربیره پردې ، دوی د محیطي ګازونو سره عکس العمل ښیې ترڅو نور زهرجن ګازونه رامینځته کړي. د اغیزو لیدو لپاره دلته کلیک وکړئ
۳- د کورنيو او کرنې کیمیاوي توکو استعمال
د نباتاتو دوړې ، د کورونو کي سوزولو توکو دودونه ، د کور پاکولو محصولات یا د رنګمايي توکي ، د حشراتو / آفت وژونکو په وړاندې زهريات او کيمياوي مواد ، د ګرد او غبار دوړې هوا ته زیان رسونکي کیمیاوي توکي اتموسفیر کي خپريږي او د ککړتیا لامل کیږي. په ډیری پيښو کې ، کله چې موږ دا کیمیاوي توکي په کور یا دفترونو کې د لږ هوا سره د حشراتو وژونکي لپاره کاروو ، نو ممکن موږ ناروغه کړي که چيري موږ یې تنفس کړو.
څه شي زموږ شاوخوا هوا ککړوي؟
۱- کاربن مونو اکساید (CO)
د نقليه وسایطو vehicles او په انجنونو کي د سونګ موادو سوخت څخه توليديږي چي د بدن غړو او نسجونو ته د اکسیجن مقدار کم رسیږي؛ او د زړه ناروغي سبب کيږي ، او په پایله کې د سینې درد او نور نښې .
۲- د ځمکې سطحه اوزون (O3)
د لمر وړانګو په موجودیت کې د volatile organic compounds (VOCs) او NOx کیمیاوي تعاملاتو په نتيجه Secondary pollution رامینځته کيږي چې د دوهمې ککړونکي په نامه هم يادېږي د سطحې اوزون.
چې تاثيرات يي هم د سږو فعالیت کموي چي په نتيجه کې سبب د تنفس سختوالي نښې رامینځته کيږي ، لکه ټوخی او ساه لنډي ، او د سالنډۍ او نورو نفس تنګی ناروغي هم ورځ تر بلې په تنفسي سيسټم باندي اغيزه کوي.
۳- سرپ (Pb)
سملټر (د فلزاتو ويلي کولو فابريکي) او نور فلزي صنعتي فابريکې؛ د پسټون انجن الوتکو کې د ايډز سرپ ، ګاسولينو سوځیدنه؛ د کثافاتو سوځیدونکي (د فاضله موادو سوځیدونکي) ، او د بیټرۍ تولید دا ټول هغه څيزونه دي چې بی کچې زيات سرب هوا او اوبو د ککړتياو سبب کيږي.
او همدارنګه د عصبي سیسټم Nervous systemوده نکوي ، په پایله کې دا IQ او ماشومانو په ، حافظه ، او چلند باندې منفي تاثیرات کوي. او په لویانو کې د زړه او رینال اغیزې او د وینې کمښت پورې اړوند لومړنۍ اغیزه کوي.
۴- د نایتروجن ډای اکسایډ (NO2)
د سونګ توکو سوځیدنه (د بریښنایی تولیدات ، لوی صنعت حرارتي انرژي ، وسایطو) او د لرګیو سوځولو په نتيجه کې هوا ته خپريږي چي د انسانانو پر صحت بدي اغيزي کوي.
lung infection د سږو ناروغۍ چې د تنفسي نښو المل واقع کیږي ، د تنفسي ناروغۍ حساسیت ډیر وي.
۵- د خاص زارات ګرد (PM)
دا د کیمیاوي عکس العملونو ، د سونګ د احتراق (د بیلګې په توګه ، د سکرو سوځول ، لرګي ، ډیزل) ، صنعتي پروسې ، کرنه (کرونده کول ، د ځمکې سوځول) ، او سړکونو جوړیدو پرمهال رامینځته شوی.
د لنډ مهال لپاره څرګندونه کولی شي د زړه یا سږو ناروغي خرابه کړي او د تنفسي ستونزو لامل شي. د اوږدې مودې توضیحات کولی شي د زړه یا سږو ناروغۍ او ځینې وختونه د وخت دمخه مړینې لامل شي.
۶- سلفر ډای اکسایډ (SO2)
OSO2 د تیلو احتراق (په ځانګړي توګه لوړ سلفر سکاره) څخه راځي؛ د بریښنا اسانتیاوې او صنعتي پروسې او همدا رنګه د آتش فشانو په څیر طبیعي پیښې.
ast ساه لنډوي او تنفس مشکل کوي. دا د اړوند روغتیا اغیزو سره د ذره جوړونې کې هم مرسته کوي.
دکابل ښار هوا ککړتيا
افغانستان د چاپيريال ساتنې اداره وايي، اوسمهال په کابل کې په شپه او ورځ کې له ۵۰ زرو زيات جنراتورونه فعال دي او دې د هوا ککړتيا ډېره کړې ده.
دغه اداره وايي، تېر کال دا مهال کابل کې شاوخوا ۱۱۰۰۰ جنراتورونه فعال وو.
په وروستيو مياشتو کې د اورښت نه کېدو د هوا ککړتيا کچه زياته کړې او دې د کابل ښاريان اندېښمن کړي دي.
په دې ورځو کې د کابل ډېری اوسېدونکي د ککړې هوا له امله له پيدا کېدونکو ناروغيو سرټکوي او ډېرې لږې داسې کورنۍ پيدا کېږي چې تنفسي ناروغۍ دې په کې نه وي.
د افغانستان د چاپيريال ساتنې اداره وايي، په وروستيو مياشتو کې د اورښت نه کېدو او له بې کيفيته سون توکو کار اخيستل د هوا د لا ډېرو ککړتيا لامل ګرځيدلي دي.
ددغې ادارې مرستيال غلام محمد ملکيار وايي، يوازې په کابل ښار کې له ۵۰ زرو زيات جنراتورونه فعال دي او دا پخپله د هوا په ککړتيا کې مهم رول لري.
افغانستان د هوا د ککړتيا د ارزولو اړين وسايل نه لري، چې معلومه شي د هوا ککړتيا څومره زياته شوې، خو ښاغلی ملکيار په وروستيو اوونيو کې دغه ککړتيا د اندېښنې وړ بولي.
د اورښت له نه کېدو پرته، په کابل کې د نفوسو او موټرو ډېروالی، د کثافاتو د لرې کولو لپاره کم امکانات، په فابريکو، نانوايانو او د خښتو په بټيو کې د لوګي لرونکو توکو کارول د هوا د لا ککړېدو مهم لاملونه په ګوته شوي دي.
او همدارنګه اورښت له نه کېدو پرته، په کابل کي نفوسو او موټرو ډېروالی، د کثافاتو د لرې کولو لپاره کم امکانات، په فابريکو، نانوايانو او د خښتو په بټيو کې د لوګي لرونکو توکو کارول د هوا د لا ککړېدو مهم لاملونه په ګوته شوي
کابل کې د هوا ککړتیا حکومت د کاري ساعت بدلولو ته اړ کړ
چارواکي وايي د کاري ساعت بدلو د هوا ککړتیا پر مخنیوي سربېره د موټرو بیروبار هم کموي.
د افغانستان د کار او ټولنیزو چارو وزارت وايي، د دغه هېواد چاپېریال ساتنې ادارې سره په همغږۍ یې کابل ښار کې د هوا ککړتیا د مخنیوي لپاره د حکومتي ادارو کاري ساعت بدل کړی دی.
د دې وزارت د سې شنبې( ډیسمبر ۲۵) د اعلامیې له مخې، د ۱۴ وزارتونو او اتو ادارو کاري ساعت د سهار له ۸:۳۰ تر ۴:۳۰ پورې او د ځینې نورو کاري ګړۍ د سهار له ۷:۳۰ تر ۳:۳۰ بجو پورې ټاکل شوې ده.
تمه ده چې د کاري ګړۍ بدلون پلازمېنه کابل کې د هوا د ډېرې ککړتیا مخه ونیسی
له دې مخکې د دې ادارو کاري ساعت د سهار له ۸ تر ۴ او د سهار له ۷ تر ۳ بجو پورې و.
د افغانستان د چاپېریال ساتنې ملي ادارې مرستیال وویل، چې د کاري ګړۍ دا بدلون پلازمېنه کابل کې د هوا ککړتیا پر مخنیوي سربېره ښاري ترافیک هم کمولی شي.
د هغه په خبره، تېرو څلورو ورځو کې د کابل ښار د هوا ککړتیا کچه تر تېرو ورځو ډېره شوې ده:
"موږ د هوا ککړتیا د سنجوونکې الې د نشتوالي له امله کره شمېرې نشو برابرولی".
بنسټیز حل
د کابل ښار د ککړې هوا یو سهار
د چاپېریال ساتنې ملي اداره له برېښنا او انرژۍ وزارت او برېښنا شرکت سره په ګډه هڅه کوي چې کابل کې د هوا ککړتیا د کمولو لپاره بنسټیزه حل لار وموموي.
دې ادارې مخکې ویلي و چې پر ۱۳۸۷ او ۱۳۸۸ د کابل فضا کې د ځوړند زرو اندازه هر متر مکعب کې ۱۵۰۰ میلي مکرونه ده، خو تېر ژمی یې وویل چې هر متر معکب کې ۵۰۰ او ۶۰۰ میلي مکرونه کمه شوې ده.
دا اداره وايي، چارواکي هڅه کوي کابل ښار کې دا کچه په متر مکعب کې ۱۵۰ میلي مکرون ته ټیټه کړي.
د افغانستان د چاپېریال ساتنې اداره وايي، کابل په ۱۳۸۹ او ۱۳۹۰ کال کې له ۲۷۰ تر ۲۹۰ کلنۍ ککړې ورځې درلودې.
اوس له ژمي پرته دا ښار له ۳۵ تر ۴۵ ککړې ورځې لري چې ښيي دا ککړتیا په ځلونو کمه شوې ده.
کابل ښار څه شي ککړ کړی؟
لرګي، د ډبرو سکاره، پلاستیک، زاړه موتر او د سړکونو دوړې د کابل ښار د هوا ککړتیا اصلي لامل دي.
د افغانستان چاپېریال ساتنې اداره وايي، د کابل ښار ۳۸ سلنه ککړتیا د هغه ګرد او دوړو له امله ده چې له سړکونو هوا ته پورته کېږي.
د چارواکو په خبره، زاړه موټر هم د کابل ښار د ۳۶ سلنه ککړې هوا سبب دي.
د افغانستان د چاپېریال ساتنې اداره وايي، د کابل ښار له ۸۵ سلنه ډېر ګاډي له ۱۵ کلونو زیات عمر لري او ۶۰ سلنه یې باید له چلښت وغورځول شي.
د کابل ښار د هوا ککړولو نورې سرچینې د لرګیو او ډبرو سکرو سوځول دي.
چارواکي وايي، بې وزلي سبب شوې چې د کابل له ۳۸ تر ۴۵ ښاریان د ځان تودولو لپاره د ډبرو سکاره وسوځوي، ځکه چې هم ارځان دي او هم ډېره ګرمي تولیدوي.