د ۱۸:۱۱, ۱۰ ډيسمبر ۲۰۱۳ بڼه سرچينې کتل Darios (خبرې اترې \| ونډې) ۶٬۴۶۹ edits ود سمون لنډیز نسته → تېر توپير		د ۲۰:۴۴, ۱۰ ډيسمبر ۲۰۱۳ بڼه سرچينې کتل Darios (خبرې اترې \| ونډې) ۶٬۴۶۹ edits ود سمون لنډیز نسته بل توپير ←
۲۰ کرښه: \|- \|} '''آمونیوم نیترات''' ([[انگرېزي ژبه\|په انګرېزي]]:''Ammonium nitrate'') د نیتروژنو د ترکیبونو څخه دی چی د کیمیاوی فورمول یی NH4NO3 دی. آمونیوم نیترات د بلور سپینه ماده ده چی په اوبو، مټهانول، آسیټون او اټهانول کی ویلېږي. آمونیوم نیترات صنعتی کرهڼی سره (کود) ده چی د [[غنم]]، اوربشي، تور غنم،کچالو او سارایی اوربشي د پارو اچولو لپاره ورڅخه کار اخیستل کېږي. نوموړي ~~توګه~~توگه د اوریا (Urea) څخه جوړېږي. أمونیوم نیترات د صنعتی چاودونکي توګې د جوړولو لپاره هم کارېدلای سی. ===تولید=== آمونیوم نیترات د اوریا (3CO(NH2)2) څخه جوړېدلای سی ۱ 3CO(NH2)2 + 2 H2O → NH4NO3 + 3 CH4 + 2 N2 *۲ NH4)2SO4 + 2 NaNO3 → Na2SO4 + 2 NH4NO3) Ca(NO3)2 + (NH4)2SO4 → 2 NH4NO3 + CaSO4 Line ۳۵ ⟶ ۴۲: ==آمونیوم نیترات په کرهڼې کی== آمونیوم نیترات په ځانگړي ډول د [[نبات\|نباتاتو]] وده په وخت کی د کود ورکولو لپاره کارېږي. نوموړي کود چی نیتروژن ولری د نباتانو د خواړو او احیا کولو لپاره هم کارېږي. آمونیوم نیترات په دولومیت کی هم گډېږي. دغه ډله کود په ځانگړي خاورو ته چی د مگنیزیم مختوی ۰،۴ ٪ لري، ورکول کېږي. نوموړي مخلوط د [[پسرلی\|پسرلي]] څخه تر [[اوړی\|اوړی]] پورې ورکول کېږي او د کچالو، [[انگور]]، حبوباتو د کود ورکولو لپاره کارېږي. {\| class="wikitable" Line ۵۱ ⟶ ۵۹: ==چاودونکي توګه== آمونیوم نیترات د چاودونکي ~~توګو~~توگو په فهرست کی هم شته. د دی لپاره دغه ~~توګه~~توگه د صنعتی چاودونکي مواد لپاره هم کارېږي. أمونیوم تیترات د جوړولو ډېر آسان او ارزان دی او د دی په سبب دغه چاودونکي توګه په [[افغانستان]] او [[عراق]] کی د مخالفینو ډلو لخوا کارېږي. آمونیوم نیترات چی د سوځیدو توګو (د ~~بېلګی~~بېلگی په ~~توګه~~توگه: نفت) مخلوط شوی دی، ډېر آغېزمندي چاودونکي ترکیب دی. ==د چاودونکي توګې جوړولو== تاسو باید د چاودونکي ترکیب د جوړولو لپاره ۷٪ نفت او ۹۵٪ آمونیوم نیترات ولرئ وروسته آمونیوم نیتریت په تفت کی ګډگډ وکړئ. کله چی آمونیوم نیترات په تفت کی ګډگډ شوي دی نو دغه ترکیب [[اوسپنه\|اوسپنی]] لوښی ته ورکړئ. دغه چاودونکی ترکیب نسبتا مستقر دی او حساسیت یی کم هم دی. د انفجار سرعت یی د ۱۱۰۰ مترو په ثانیه کې څخه تر ۲۷۰۰ مترو په ثانیه کې پورې دی. خو کله چی غوارئ دغه چاودونکی ترکیب فیر کړئ نو تاسو باید قوی ډیټونیټر کار وکړئ. دغه بم د پوځی چاودونکی توګې (لکه [[پینټریټ]]) یا هگزامتیلن تری‌پروکسید دی‌آمین (HMTD) په مرسته فیرولای سی. کله چی پوځی چاودونکی توګي نه لرئ نو پنځه ګرامو د هگزامتیلن تری‌پروکسید دی‌آمین څخه کار واخلئ.

د "امونيم نايټرېټ" د بڼو تر مېنځ توپير