وړکتون
وړکتون د ماشومانو د ښوونې او روزنې هغه مرکز دی چې د ښوونځي د تګ څخه مخکې پکې ماشومان روزل کېږي. په افغانستان کې ښوونځي ته د ماشوم داخلېدو قانوني عمر ۶ یا ۷ کلونه دی له دې مودې څخه مخکې يو ماشوم کله چې تازه د ګرځېدو او خبرو کولو وړ ګرځېدلی وي په وړکتونونو کې د روزنې او ښووني لپاره شاملېږي.
خو په ځينو هېوادونو کې ۷ کلن ماشومان په وړکتونونو کې د ښوونځي موده پیلوي ترڅو ښه لوی شي بيا ښوونځي ته لاړ شي خو په ښوونځي کې په لوړ ټولګي کې شاملېږي، يعنې د لومړي ټولګي څخه لوړ شوی وي نو څومره چې يې په وړکتون کې زده کړې کړي وي هماغه ادامه پسې اخلي.
وړکتون په هر هېواد کې بېل سيسټم او تګلاره لري خو د ټولو موخه د ماشومانو روزنه ده. وړکتونونه غیرحکومتي يا حکومتي وي چې د ماشومانو له سرپرستانو څخه ټاکل شوې بيه اخلي خو خیریه وړکتونونه هم شتون لري چې د غريبو یا یتیمو ماشومانو لپاره جوړ شوي او په وړیا توګه د لاسرسي وړ دي، دا ډول خیریه وړکتونونه د حکومت، خلکو يا ځانګړو سازمانونو څخه مالي ملاتړ ترلاسه کوي.
لغات پېژندنه
وړکتون د پښتو ژبې يو لغات دی چې د وړوکي او تون کليمو څخه جوړ شوی، وړکتون يعنې د ماشومانو ځای.
د دې لغات انګرېزي ژباړه Kindergarten ده، چې په اصل کې له الماني ژبې څخه انګرېزي او نورو ژبو ته دننه شوی، دا لغات يعنې؛ د ماشومانو باغ. په پخوا زمانه کې ماشومانو ته په باغونو او تفريحي ځایونو کې د روزنې او ښوونې لپاره خدمتونه ترسره کېدل چې همدا لغات ورته وټاکل شو او عام شو، نن يې همدا نوم د اصلي نوم په توګه پاتې شوی.