ويکيپېډيا

هنري جورج

هنري جورج (زوکړه: ۱۸۳۹ د سپټمبر ۲، مړينه: ۱۸۹۷ د اکتوبر ۲۹) یو امريکايي سياسي اقتصادپوه او ژورنالېست و. د نوموړي ليکنه د ۱۹ پېړۍ امريکا کې خورا نامتو وه او د مخ پر وده دورې د سمون بېلابېل خوځښتونه يې رامنځته کړل. د جورج اصالت يا “Georgism” په نوم اقتصادي فلسفه يې ولمسوله او دا هغه باور دی، چې خلک بايد د هغه ارزښت څښتنان شي چې دوی يې په خپله توليدوي، مګر د طبيعي سرچينو په ګډون د ځمکې اقتصادي ارزښت بايد په برابر ډول د ټولنې په ټولو غړو پورې اړه ولري. جورج په نامتو ډول استدلال وکړ چې د ځمکې پر ارزښتونو باندې يوه ځانګړې ماليه به ډېره ګټوره او عادلانه ټولنه رامنځته کړي.

هنري جورج
هنري جورج
هنري جورج
د شخص مالومات
پيدايښت
مړینه
تابعیت د امریکا متحده ایالات   ويکيډاټا کې (P27) ځانګړنې بدلې کړئ
ګوند جمهوري غوښتونکی ګوند (متحده ایالات)

ديموکراتيک ګوند   ويکيډاټا کې (P102) ځانګړنې بدلې کړئ

عملي ژوند
کار/مسلک
کاروونکي ژبه
لاسليک
هنري جورج
هنري جورج
سمول کينډۍ لاسوند وګورئ

د نوموړي تر ټولو نامتو کتاب «وده او بې وسي: Progress and Poverty» (۱۸۷۹ز) په نړيواله کچه په ميليونونو نسخې وپلورل شو. ياده څېړنه د اقتصادي او تکنالوژيکي ودې تر منځ د نابرابرۍ او بې وسۍ د زياتوالي اختلاف، په خپل دوراني بهير سره د سوداګريز دوران صنعتي اقتصادونه او د کرايې تر لاسه کولو کارونه لکه د ځمکې د ارزښت ماليه او د دې او نورو ټولنيزو ستونزو د درملنې لپاره د انحصار ضد نور سمونونو پلټنه کوي. د جوزج نورو کارونو [ليکنو] د ازادې سوداګرۍ، پټې رايې او د ټاکلو طبيعي انحصاراتو د عمومي مالکيت ساتندويي (دفاع) کوله. [۱]

نوموړی د زياتو کالونو لپاره يو ژورنالېست و او د خپلې ليکنې او ويناوو نامتووالي ورته په ۱۸۸۶ ز کال کې د نيويارک ښار د ښاروال په توګه د ټاکنو پر مخ وړل ورپه برخه کړل. په ۱۸۸۶ ز کال کې د متحده کارګر ګوند “United Labor Party” د نوماند او په ۱۸۹۷ز کال کې د جيفرسن ديموکراسي ګوند “Jefferson Democracy Party” د نوماند په توګه يې په ترتيب سره ۳۱ سلنه او ۴ سلنه رايې تر لاسه کړې او په لومړۍ سيالۍ کې د نيويارک ايالتي جرګې د لږه کيو له پخواني مشر تيودور روزويلټ څخه مخکې شو. د دويمې ټاکنې مبارزې پر مهال له خپلې مړينې څخه وروسته يې نظريات د ادارو او سياسي مشرانو له لورې په ټولو متحده ايالتونو او نورو انګليسي هېوادونو کې پر مخ وېوړل شول. د ۲۰ پېړۍ د نيمايي کارګر اقتصاد پوه او ژورنالېست جورج سول “George Soule” وليکل چې جورج تر دې دمه خورا نامتو امريکايي اقتصادي ليکوال او د هغه کتاب ليکونکی و، چې ښايي اقتصاد کې د بل هر ليکل شوي کتاب په پرتله يې په نړيواله کچه پراخه دوران يا خپرېدنه درلوده. [۲][۳]

شخصي ژوند

سمول

جورج په فلادلفيا کې په يوې ټيټې منځنۍ کورنۍ کې وزېږېد، چې د ريچارد اس ايچ جورج او کاترين پراټ جورج (کورنی نوم واللېنس) د لسو ماشومانو له ډلې دويم ماشوم و. پلار يې د مذهبي متنونو خپرونکې او د پروتستانت کليسا يو نېک پيرو و او جورج يې فلادلفيا کې ‘Episcopal Academy’ ته واستوه، چې د پروتستانت کليسا پورې يې تړاو درلود. جورج په خپله مذهبي پالنه کې ستړی شو او له فراغت پرته يې اکاډمي پرېښوده. د دې پر ځای يې خپل پلار وهڅوه، چې يو روزونکی ورته وګوماري او دا روزنه يې په فرانکلين انسټيټيوټ کې د د لوست او لکچرونو کې د ګډون  بشپړونکې وګڼله. د هغه رمسي زده کړې په ۱۴ کلنۍ کې پای ته ورسېدې او د ۱۵ کلنۍ په عمر د يو ځوان په توګه د ۱۸۵۵ ز کال په اپرېل کې هندو “Hindoo” [؟] باندې سمندر ته لاړه، چې د مېلبورن او کلکتې لپاره ټاکلی بريد دی. نوموړي په ۱۸۵۸ ز کال کې خپل سفر پای ته ورساوه او په لنډ ډول يې د سرو زرو هيلې ته پام وکړ، مګر پر ځای يې په همدې کال سانفرانسسکو کې د چاپي تورو د برابرونکي په توګه کار پيل کړ. [۴][۵][۶]

جورج په کليفورنيا کې پر اني کروسينا فوکس باندې مئين شو، چې د استراليا د سيډني اصلي اوسېدونکې وه. دوی د ۱۸۶۰ ز کال د اکتوبر په ۱۲ د نوموړې زوکړې په ورځ سره وکتل. فوکس يتيمه وه او له خپل کاکا سره يې ژوند کاوه. د نوموړې کاکا چې يو بډايه او د پياوړي ذهن لرونکی شخص و، د خپلې ورېرې د بې وسه غوښتونکي مخالف و، مګر جورج او فوکس دواړو يې خبره ونه منله، وتښتېدل او د ۱۸۶۱ زکال د ډسمبر په ۳ نېټه يې په داسې حال کې واده وکړ، چې هنري په پور جامې راخيستې وې او اني يوازې د کتابونو يوه کڅوړه درلوده.

دا يو خوښ واده و او څلور ماشومان يې زېږېدلي وو. د ۱۸۶۲ ز کال د نومبر په ۳ اني هنري جورج جونير ‘Henry George Jr.’ (۱۸۶۲ – ۱۹۱۶ز) وزېږاوه، چې له نيويارک ښار څخه د متحده ايالتونو راتلونکی استازی شو. له دې څخه وړاندې ان د راتلونکي مجسمه جوړونکي ريچارد اف جورج ‘Richard F. George’ (۱۸۶۵-۱۹۱۲ز) په زېږېدنې سره هم کورنۍ لوږې يا کاختۍ ته نږدې وه. د جورج دوه نور ماشومان لورګانې وې. مشره يې جيني جورج (۱۸۶۷- ۱۸۹۷ز) وه، چې وروسته جيني جورج اټکېنسن شوه. بله لور يې انا انجيلا جورج ‘Anna Angela George’ (۱۸۷۸ – ۱۹۴۷ز) نومېده، چې د راتلونکي نڅاګر انګيس ډي ميل او راتلونکې اداکارې پيګي جورج (چې د مارګريت جورج ډي ميل په نوم زېږېدلې وه) مور وه. [۷][۸][۹][۱۰]

د خپل دويم ماشوم له زوکړې څخه وروسته جورج کار او پيسې نه درلودې او د خوړو لپاره يې بايد سوال کړی وی. کله چې نوموړی په کوڅه کې لومړني نا اشنا ښه کالي اغوستونکي شخص ته ورنږدې شو، پرېکړه يې وکړه چې د مرستې نه کولو په حالت کې به ترېنه غلا کوي. له نېکه مرغه چې ياد شخص پرې زړه سوی وکړ او پينځه ډالر يې ورکړل. [۱۱]

جورج د پروتستانت مذهب پلوي په توګه لوی شوی و، مګر د خدای پالنې پر انساني فلسفه باندې يې باور درلود. مېرمن يې اني يوه ايرلينډۍ کاتوليک مذهبې وه، مګر زوی يې هنري جورج جونير وليکل، چې دوی ورونه او خويندې په اصل کې د هنري جورج له خدای پالنې او انسان دوستۍ څخه اغېزمن شوې وو. [۱۲][۱۳]

برتانوي کولمبيا کې د سرو زرو د راويستلو پر وړاندې له پرېکړې وروسته جورج د نوې رامنځته شوې سانفرانسسکو ټايمز “San Francisco Times” لپاره د يو چاپونکي په توګه له دندې څخه ګوښه کړای شو. نوموړي په سمدستي ډول خپرولو يا نشر ته د سرمقالو د سپارلو وړتيا درلوده، چې له ډلې يې د «د اورګاډي ليکې به موږ ته څه راوړي:What the Railroads Will Bring Us» تر سرليک لاندې نامتو مقاله يادولی شو، چې د لسيزو لپاره يې د کليفورنيا ښوونځيو کې د لوستنې اړتيا پرېښوده. جورج د ټايمز لوړو پوړيو ته ورسېد او په پای کې د ۱۸۶۷ ز کال په اوړي کې يې ادارې مدير شو. نوموړي د بېلابېلو ورځپاڼو لپاره کار وکړ، چې له ډلې يې د بېلګې په ډول له ۱۸۷۱ څخه تر ۱۸۷۵ ز کال پورې د څلور کالونو لپاره د سانفرانسسکو ډيلي ايوننګ پوسټ ‘San Francisco daily Evening Post’ په نوم د خپلې ورځپاڼې د مديراو د يو څه مودې لپاره د ريپورټر “Reporter” ورځپاڼې د پر مخ وړونکي په توګه دندې يادولی شو، چې وروستۍ ورځپاڼه د انحصار ضد يوه ديموکراتيک خپرونه يا نشريه وه. نوموړي د خپلې ورځپاڼې د دوراني حالت د ساتلو لپاره د هڅې څلور سخت کالونه تېر کړل او په پای کې اړ شو چې کوڅو کې سوال وکړي. د جورج کورنۍ هڅه وکړه، مګر د ورځپاڼې صنعت کې د جورج مخ پر وده نامتوووالي او ښکېلتيا دوی له بې وسۍ څخه پورته کړل. [۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰]

سياسي او اقتصادي فلسفه

سمول

جورج د ليکلن جمهوري غوښتونکي ‘Lincoln Republican’ په توګه پيل وکړ، مګر وروسته ديموکرات شو. نوموړی د اورګاډي د ليکې او د کان کيندنې د ګټو، فاسدو سياستوالو، د ځمکې محتکرينو او د کار د تړون يا هوکړه کوونکو سخت مخالف و. نوموړي په لومړي ځل د اورګاډي پټلۍ به موږ ته څه راوړي “What the Railroad Will Bring Us” تر سرليک لاندې د ۱۸۶۸ زکال مقاله کې خپل نظرونه څرګند کړل. جورج استدلال وکړ، چې د اورګاډي د پټلۍ په جوړښت کې لوړوالی به يوازې هغو يو څو نېمکرغو ته ګټو وروسوي، چې په دې پټليو او نورو اړوند تشبثاتو کې ګټې لري، په داسې حال کې چې د نفوس ستره برخه له بې وزلۍ سره مخامخ کوي. د نوموړي دا دريځ د دې لامل شو، چې د “Central Pacific Railroad” شرکت اجرائيه غړي يې دښمنان شي او همدا خلک وو، چې د کليفورنيا ايالتي جرګه ته د ټاکنې لپاره يې د نوموړي د بلنې په ماتولو کې مرسته وکړه. [۲۱][۲۲][۲۳]

جورج يوه ورځ په ۱۸۷۱ ز کال کې پر اس باندې سورلۍ کولو لپاره لاړه او د دمې کولو په موخه ودرېد، په داسې حال کې چې د سانفرانسسکو خليج منظره يې هم کوله. نوموړي وروسته د هغه الهام په اړه وليکل، چې هلته يې درلود:

له يو تېرېدونکي ګاډيوان څخه مې د يو څه غوره غوښتلو په اړه د ويلو وپوښتل، چې هلته ځمکې څه ارزښت درلود. نوموړي ځينو غواګانو ته اشاره وکړه، چې دومره لرې څرېدلې چې له ورايه د موږګانو په څېر ښکارېدلې او ويې ويل: «زه په کره ډول نه پوهېږم، مګر هلته يو سړی دی چې يو جريب ځمکه به ښايي په زر ډالر وپلوري». دا خبره پر ما باندې لکه د برېښنا د يو پړک په څېر راغله، چې د بې وزلۍ د پرمختګ دليل د شتمنۍ په پرمختګ کې پورې تړلی و. د نفوس په زياتېدلو سره د ځمکې ارزښت هم لوړېږي او هغه خلک چې کار کوي، بايد د امتياز لپاره ډېرېه اداينه وکړي. [۲۴]

سرچينې

سمول
  1. ↑ "American History: Excerpt from Henry George Progress and Poverty 1879". University of Groningen. نه اخيستل شوی July 2, 2021.{{cite web}}: ساتل CS1: url-status (link)
  2. ↑ کينډۍ:Cite EB1911
  3. ↑ Soule, George. Ideas of the Great Economists (1955) p. 81.
  4. ↑ Dictionary of American Biography, 1st. ed., s.v. "George, Henry," edited by Allen Johnson and Dumas Malone, Vol. VII (New York: Charles Scribner's Sons, 1931), pp. 211–212.
  5. ↑ David Montgomery, American National Biography Online, s.v. "George, Henry," February 2000, http://www.anb.org/articles/15/15-00261.html Accessed September 3, 2011
  6. ↑ "American National Biography Online."
  7. ↑ Obituaries, New York Times, September 30, 1912,
  8. ↑ "Single Taxers Dine Johnson; Medallion Made by Son of Henry George Presented to Cleveland's Former Mayor", The New York Times – May 31, 1910
  9. ↑ "Obituary – The New York Times, May 4, 1897" (PDF).
  10. ↑ De Mille, Agnes. "Finding aid to the Agnes De Mille papers SSC.MS.00046". asteria.fivecolleges.edu.
  11. ↑ Hill, Malcolm (1999). Enemy of injustice : the life of Andrew MacLaren, Member of Parliament. London: Othila Press. ISBN 1901647196. OCLC 42137055.
  12. ↑ "How Henry George, Jr., Got into the Catholic 'Who's Who'". The Fortnightly Review. 18: 704. 1911. نه اخيستل شوی March 9, 2018.
  13. ↑ Montgomery, David (February 2000). George, Henry (1839–1897), economist and reformer.
  14. ↑ Formaini, Robert L. "Henry George Antiprotectionist Giant of American Economics" (PDF). Economic Insights of the Federal Reserve Bank of Dallas. 10 (2). Archived from the original (PDF) on September 23, 2015. نه اخيستل شوی October 28, 2014. {{cite journal}}: More than one of |archivedate= و |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= و |archive-url= specified (help)
  15. ↑ George, Henry (October 1868). "What the Railroad Will Bring Us". Overland Monthly and Out West Magazine. 1 (4): 297–306.
  16. ↑ Henry, George, Jr. The Life of Henry George. New York: Doubleday & McClure, 1900, chap. 11.
  17. ↑ "George, Henry". Encyclopedia.com. International Encyclopedia of the Social Sciences. نه اخيستل شوی October 28, 2014.
  18. ↑ Charles A. Barker, "Henry George and the California Background of Progress and Poverty," California Historical Society Quarterly 24, no. 2 (Jun. 1945), 103–104.
  19. ↑ Dictionary of American Biography, s.v. "George, Henry," pp. 211–212.
  20. ↑ Montgomery, American National Biography Online, s.v. "George, Henry," http://www.anb.org/articles/15/15-00261.html Accessed September 3, 2011.
  21. ↑ Montgomery, American National Biography Online, s.v. "George, Henry," http://www.anb.org/articles/15/15-00261.html Accessed September 3, 2011.
  22. ↑ Henry George, "What the Railroad Will Bring Us," Overland Monthly 1, no. 4 (Oct. 1868), http://www.grundskyld.dk/1-railway.html Archived April 26, 2012, at the Wayback Machine. Accessed September 3, 2011.
  23. ↑ Dictionary of American Biography, s.v. "George, Henry," 213.
  24. ↑ Nock, Albert Jay. Henry George: Unorthodox American, Part IV[مړه لينکونه]
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=هنري_جورج&oldid=302256" نه اخيستل شوی