لیډیا ماریا چایلډ

لیډیا ماریا چایلډ (د زیږون نوم فرانسېس؛ د ۱۸۰۲ ز کال د فبروري له ۱۱ – د ۱۸۸۰ ز کال د اوکټوبر تر ۲۰)، د غلامۍ ضد یوه امریکایۍ، د ښځو د حقونو فعاله، د سورپوستانو د حقونو فعاله، ناول لیکونکې، خبریاله او د امریکا د پراختیاپالنې مخالفه وه.  

لیډیا ماریا چایلډ
د شخص مالومات
زېږون نوم
پيدايښت
مړینه
تابعیت	د امریکا متحده ایالات
عملي ژوند
کار/مسلک
کاروونکي ژبه
د کړنې څانګه	شعر ،  ناول
مؤثر شخصیات
لاسليک

جورنالونو یې چې هم نکلونه او کورنۍ لارښودنې وې، له ۱۸۲۰ ز کال څخه تر ۱۸۵۰ ز کال پورې زیات لیدونکي خپل کړل. کله کله یې خپل لیدونکي حیران کول، ځکه چې هغې هڅه کوله چې په ځینو کیسو کې د نارینه واکمنۍ او د سپین پوستان برترۍ مسائل په پام کې ونیسي.  

چایلډ د دې ننګونو تر څنګ، ښایي د خپل شعر "د سیند په سر او د جنګل په منځ کې" یا "Over the River and Through the Wood" له امله ډېر شهرت ولري. د خپل نیکه او انا کور چې هغې یې د لیدنې په اړه لیکلي، په ۱۹۷۶ ز کال کې د ټافټس پوهنتون له خوا ورغول شو او د ماساچوسټ د میډفورډ په سویلي سړک کې د میسټیک سیند ته نږدې پروت دی.  

لومړنی ژوند او تعلیم   

لیډیا ماریا فرانسېس د ۱۸۰۲ ز کال  د فبرورۍ په ۱۱ د ماساچوسټ په میډفورډ کې د سوزانا (چې پلرنی نوم یې راند ؤ) او کانوزس فرانسېس کورنۍ کې نړۍ ته سترګې پرانیستې. هغه په خپل منځني نوم سره پېژندل کېده او هغه یې Ma-RYE-a تلفظ کاوه. مشر ورور یې کانورس فرانسېس، په هاروارډ کالج او دیني علومو مکتب کې زده کړې وکړې او توحیدپاله پادري شو. چایلډ خپلې زده کړې په یوه سیمه ییزه ښځینه ښوونځۍ او وروسته د ښځو په یوه دیني مدرسه کې ترلاسه کړې. د مور له مړینې وروسته یې لاړه ترڅو په مېن (Maine) کې له خپلې مشرې خور سره ژوند وکړي او هلته یې د معلمې لپاره زده کړه وکړې. په دې موده کې، د هغې ورور کانورس چې هغه وخت توحیدپاله پادری ؤ، د خپلې کوچنۍ خور تعلیم یې د ادبي استادانو لکه هومر او میلټن تر نظر لاندې په پام کې ونیو. فرانېس خپلې ۲۰ کلنې په لومړیو کې خپل ورور سره ژوند کاوه او د هغه له لارې د هغه وخت ګڼ شمېر لیکوالانو او مفکرینو سره آشنا شوه. هغه هم توحیدپالنې ته واوښته.  

فرانسېس په تصادفي ډول د شمالي امریکا بیاکتنه (North American Review) مجله کې یوه مقاله ولوسته، چې د نوي انګلستان لومړني تاریخ له خوا ناول لیکونکي ته د وړاندیز شوې ساحې په اړه یې بحث کاوه. که څه هم نوموړې هېڅکله فکر نه کاوه چې لیکواله د شي، هغې سمدستي د خپل ناول هوبوموک لومړی څپرکی ولیک. د خپل ورور ستاینو وهڅوه، ترڅو ناول په شپږو اونیو کې پای ته ورسوي او خپور یې کړي. له دې وخت څخه تر خپلې مړینې پورې یې په دوامداره توګه لیکنې کولې.  

فرانسېس د میډفورډ په یوه دیني مدرسه کې یو کال درس ورکړ او په ۱۸۲۴ ز کال کې یې د ماساچوسټ په واټرټاون کې یوه خصوصي ښوونځۍ پرانیسته. هغې په ۱۸۲۶ ز کال کې د ماشومانو لپاره متنوع مطالبو (Juvenile Miscellany) مجله رامنځته کړه، چې په متحده ایالاتو کې د ماشومانو لپاره لومړنۍ میاشتنۍ مجله وه او د اته کلونه یې د خپرونې څارنه وکړه. د نورو آثارو له خپرېدو وروسته چې د غلامۍ په وړاندې یې د مخالفت غږ پورته کړ، زیاتره مخاطبان یې په ځانګړې توګه په سویل کې پر وړاندې شول. د کتاب پلور او ګډون مبلغ له کمېدو وروسته، د ماشومانو لپاره متنوع مطالبو مجله وتړل شوه.  

هغې د ډیویډ لی چایلډ سره په ۱۸۲۸ ز کال کې واده وکړ او بوسټن ته یې کډه وکړه. 

مسلک  

لومړنۍ لیکنې  

چایلډ د هوبوموک له بریالي کېدو وروسته ګڼ شمېر ناولونه، شعرونه او د میندو لپاره د لارښونې کتاب، د مور کتاب (The Mothers Book) ولیکل، خو ترټولو بریالی اثر یې د کور سپموونکې مېرمن (The Frugal Housewife) ؤ. دا کتاب یې هغه چا ته وړاندې کړ، چې په اقتصاد نه شرمیږي. په دې کتاب کې زیاتره لارښودونه شامل دي، خو د ځوانو مېرمنو لپاره دا مشوره هم په کې شته، "که تاسو غواړئ چې کور مو سمبال کړئ، خپلې ټولې پیسې مه مصرفوئ.... په تواضع سره یې پیل کړئ."  دا کتاب چې په لومړی ځل په ۱۸۲۹ ز کال کې خپور شو، نو وده یې وکړه او په ۲۵ کلونو کې ۳۳ ځله چاپ شو. چایلډ لیکلي چې  کتاب یې " د بې وزلو لپاره لیکل شوی ... څوک چې د اپیکور (epicures) اوسېدو توان لري د الیزا لیسلي په اوه پنځوس لارښودونو (Seventy-five Receipts) کې غوره معلومات پیدا کولی شي".  

چایلډ په ۱۸۳۲ ز کال کې د کتاب عنوان د کور امریکایۍ سپموونکې مېرمن (The American Frugal Housewife ) ته بدل کړ، ترڅو د برېتانوۍ لیکوالې سوزانا کارټر کتاب د (The Frugal Housewife) سره چې لومړی په ۱۷۶۵ ز کال کې خپور شو او بیا په ۱۷۷۲ ز کال کې په امریکا کې چاپ شو، مغالطه پای ته ورسوي. چایلډ لیکلي چې د کارټر کتاب "د دې هېواد د خلکو غوښتنو سره برابر نه ؤ ". د چایلډ نسخه د ۱۸۳۲ ز کال څخه تر ۱۸۳۴ ز کال پورې په لندن او ګالسکو کې چاپ شوه، دې  کار نوره مغالطه اضافه کړه.