ويکيپېډيا

فلورانس

فلورانس د مرکزي ايټالیا یو ښار چې د توسکاني سيمې پلازمېنه هم ده. دا ښار د توسکاني تر ټولو ډېر نفوس لرونکی ښار دی چې په ۲۰۱۶ کال کې يې نفوس ۳۸۳۰۸۳ کسانو ته رسېده؛ او له ۱۵۲۰۰۰۰ څخه زیات کسان یې په ښاري سیمه کې مېشت و.

فلورانس
Firenze (اېټاليايي ) ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
اړوند
پلازمېنه د
توسکاني — Province of Florence (en) ژباړل — Republic of Florence (en) ژباړل — د اېټاليا سلطنت — Arno (en) ژباړل — Metropolitan City of Florence (en) ژباړل — Kingdom of Etruria (en) ژباړل — Grand Duchy of Tuscany (en) ژباړل — Duchy of Florence (en) ژباړل — Signoria of Florence (en) ژباړل ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
بلننوم
  • Florence ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
ټوليز مالومات
عمومي مالومات
وګړو شمېر
۳۶۰٬۹۳۰[۱] — ۳۷۷٬۲۰۷[۲] — ۳۸۲٬۸۰۸[۳] — ۳۸۰٬۹۴۸[۴] — ۳۸۲٬۲۵۸[۵] — ۱۳۰٬۰۰۰[۶] — ۵۹٬۰۲۳[۷] — ۶۸٬۶۹۲[۶] — ۷۷٬۸۳۵[۶] — ۷۸٬۰۹۳[۶] — ۸۱٬۹۵۶[۶] — ۹۲٬۳۶۲[۶] — ۱۰۲٬۱۵۴[۶] — ۱۱۴٬۳۶۳[۶] — ۱۶۷٬۰۹۳[۶] — ۱۶۹٬۰۰۰[۶] — ۲۰۵٬۵۸۹[۶] — ۲۳۲٬۸۶۰[۶] — ۲۵۳٬۵۶۵[۶] ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
پکي شاملې اداري سیمې
borough 1 (en) ژباړل — borough 2 (en) ژباړل — borough 5 (en) ژباړل — borough 4 (en) ژباړل — borough 3 (en) ژباړل ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
رسمي ژبه
د حکومت مشر
وګړنوم
florentín[۸] — florentina[۸] — florentino[۸] — florentinos[۸] — florentines[۸] — fiorentini — Firenčan — Firenčanka ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
غړی د
اداري سیمه
Metropolitan City of Florence (en) ژباړل (۲۰۱۵ – ) ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
هېواد
اړين مالومات
مهمې پېښې
کچه او لوړوالی
د ځای کچه
۱۰۲٫۳۲ كيلومتر مربع[۱۲]
۱۰۲ كيلومتر مربع ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
نور اړين مالومات
برخې
جوړښت
جایزې
نور مالومات
وېب‌پاڼه
comune.fi.it (اېټاليايي ژبه) ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
پوسټ‌کوډ
50100[۱۳] — 50121–50145 ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
کورډي‌نېشن
۴۳°۴۶′۱۷″شمال ۱۱°۱۵′۱۵″ختیځ / 43.7714°شمال 11.2542°ختيځ / 43.7714; 11.2542 ددې ځانګړني سمول پر ویکي‌ډېټا
Map

سمول - سرچینه سمول - ويکي‌ډېټا سموللاسوند وګورئ

فلورانس په منځنیو پېړيو کې د اروپا مالي او سوداګریز مرکز او د هغه مهال یو له تر ټولو شتمنو ښارونو څخه و. ډېری اکادميک کسان يې د رنسانس/نوي‌والي د زېږېدلو ځای بولي چې په یو هنري، کلتوري، سوداګریز، سیاسي، اقتصادي او لوی مالي مرکز بدل شو. فلورانس د دې مهال په بهیر کې په ايټالیا او اروپا کې د لویې کچې او تر هغه پورته موقعیت ته لوړ شو. په سیاسي توپاني تاریخ کې يې د مديچي د ځواکمنې کورنۍ د واکمنۍ دوره او بېلابېل مذهبي او جمهوري غوښتونکي انقلابونه شاملېږي. له ۱۸۶۵ کال څخه تر ۱۸۷۱ کال پورې دې ښار د ايټالیا پاچاهۍ (چې په ۱۸۶۱ کال کې رامنځته شوه) د پلازمينې په توګه خدمت وکړ.  فلورانسي ګړدود/لهجه د ايټالوي ژبې بنسټیز معیار جوړوي او د ډانته الګېري، پټراک، جووواني بوکاچیو، نیکولا ماکیاولي او فرانچسکو ګوئیچیارډیني د شهکارونو د پرستيژ/حیثیت له امله په ټوله ايټالیا کې د فرهنګ ژبه شوه.   [۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹]

دا ښار په کلني ډول میلیونه سیلانیان ځانته راجلبوي او یونیسکو په ۱۹۸۲ کال کې د فلورانس تاریخي مرکز د نړیوال میراث په توګه معرفي کړ. دا ښار د کلتور، هنر، رنسانس معمارۍ او تاریخي ودانیو له امله پېژندل شوی. دا ښار همدارنګه د بېلابېلو هنري موزیمونولکه د اوفیزي ګالري او پېټي ماڼۍ لرونکی دی او لا هم په هنري، کلتوري او سیاسي برخو خپل اغېز شیندي. نړیوال ميراث او فلورانس ودانیو ته په پام سره فوربس (یوه امریکایۍ سوداګریزه مجله) په ۲۰۱۰ کال کې د نړۍ د تر ټولو ښکلي ښار په توګه درجه‌بندي کړ. [۲۰][۲۱][۲۲]

فلورانس د ايټالیا په سینګار/فېشن کې اړین رول لوبوي او د ژبو د کارونې د ارزونې نړیوال شرکت (Global Language Monitor) له‌خوا د سینګار د ۱۵ غورو پلازمینو په رتبه‌بندۍ کې راځي؛ پر دې سربېره د ملي اقتصاد او همدارنګه د سیلانیانو مرکز او صنعتي قطب دی.  [۲۳][۲۴]

تاریخچه

سمول

فلورانس په پیل کې د یو رومي ښار په توګه رامنځته شو او وروسته تر یوې اوږدې مودې په منځنیو پېړیو کې د بانکدارۍ او سوداګرۍ د یو [1]کامیون په توګه وغوړېده، چې د ايټالیا د رنسانس زېږنده و. دا ښار له ۱۴مې-۱۶مې پېړۍ پورې له اقتصادي او کلتوري پلوه د اروپا او نړۍ تر ټولو مهم ښار و.  [۲۵]

هغه ژبه چې تر ۱۴مې پېړي پورې په یاد ښار کې پرې خبرې کېدې د ايټالوي ژبو لپاره د یوې بېلګې په توګه ومنل شوه. په ځانګړي ډول د توسکاني، ډانټه، پټرارک او بوکاچيو د اثارو له برکته فلورانسي ګړدود د ټولو نورو سیمه‌ییزو ګړدودونو په پرتله ډېره د ملي ادبي ژبې د بنسټ په توګه ومنل شوه.  [۲۶]

د وروستیو منځنیو پېړیو له پيل سره، فلورانسي پیسو – د فلورین سروزرو په بڼه – له بریتانیا څخه یې تر بروژ، لیون او هنګري پورې د ټولې اروپا د صعنت په پراختیا کې مالي ملاتړ وکړ. فلورنسي بانکدارۍ د۱۰۰ کلنې جګړې په بهیر کې د انګلیس پاچاهانو مالي ملاتړ وکړ. په ورته ډول یې د پاپ بودیجه هم تامین کړه، چې له ډلې يې د دوی د اوېنیون د لنډمهالې پلازمېنې او روم ته يې تر بېرته راستنېدو وروسته د رنسانس په دوره کې د روم بیارغونه او سینګار یادولی شو. 

فلورانس د اروپا د تاريخ د مهمو اشرافي کورنیو مدیچي‌يانو د ژوند سیمه و. لورنزو ډي مدیچي د ۱۵مې پېړۍ په وروستیو کې د ايټالیا د سیاسي او فرهنګي متفکر مغز په توګه پېژندل کېده. د دې کورنۍ دوه غړي لسم ليو او اووم کلمنټ د ۱۶مې پېړۍ په لومړيو کې پاپان وو. کاترين ډي مديچي د فرانسې له پاچا دويم هانري سره واده وکړ او د هغه تر مړينه وروسته يې په ۱۵۵۹ کال کې په فرانسه کې د نائب‌السلطنه په توګه واکمني وکړه. ماري ډي مډيچي د فرانسې له څلورم هانري سره واده وکړ او د فرانسې راتلونکی پاچا دیارلسم لويي يې وزېږاوه. مدیچیانو د توسکاني د لویو ډوکانو په توګه واکمني وکړه چې په ۱۵۶۹ کال کې د لومړي ديموچ کوزیمو له واکمنۍ سره پيل شوه او په ۱۷۳۷ کال کې د جيان ګاسټون مدیچي له مړينې سره پای ته ورسېده.

رومي سرچينه

سمول

له ميلاد څخه مخکې تر ۸-۹مې پېړي پورې اتروسکانو د فيزولي (په لاتیني فیزولا) یوه کوچنی مېشت‌ځای رامنځته کړ. چې تر ميلاد وروسته په ۸۰ کال کې د لوسیوس کورنلیوس سولا له‌خوا د روم د محبوبې جناح د ملاتړ په جبران له‌منځه یوړل شوه. د فلورانس اوسنی ښار له ميلاد څخه ۹۵ کاله مخکې د ژولیوس سزار له‌خوا د هغه د تجربه‌کاره سرتېرو د مېشت‌ځای په توګه رامنځته شو او اصلاً يې نوم فلوئنټیا و، ځکه د دوو سیندونو تر منځ جوړ شوی و چې وروسته يې نوم په فلورنټيا (ګل‌لرونکي) بدل شو. دا ودانۍ د پوځي کمپ له اصلي سړکونو، کارډو او ډکومانوس سره جوړه شوې وه چې په اوسنۍ پیازا ډلا ريپابليکا کې یو بل سره پرې کوي. دا ښار د روم او شمال تر منځ د ویاکاسیا د اصلي سړک او د ارنو د حاصلخېزې درې په اوږدو کې پروت دی، دا ښار په چټکۍ په یو مهم سوداګریز مرکز بدل شو.  [۲۷][۲۸]

په وروستیو پېړیو کې دې ښار د سټروګوټیانو د واکمنۍ توپاني دورې تجربه کړې، چې په ترڅ کې ېې دا ښار تر ډېره د بېزانسانو او سټرګوټیانو تر منځ د جګړې له امله په ستونزو کې ښکېل و چې ښايي نږدې  له ۱۰۰۰ کسانو څخه لږ شمېر ته يې د نفوس د راکموالي لامل شوی وي. په ۶مه پېړۍ کې د لومبارډ تر واکمنۍ لاندې بېرته دې ښار ته سوله راستنه شوه. فلورانس په ۷۷۴ کال کې د شارلماني له‌خوا فتحه شو او د توسکاني د ډوکانو یوه برخه شو چې لوکا یې پلازمېنه شوه. نفوس یې بیا وده وکړه او سوداګري په‌کې وغوړېده. فلورانس او فیزولي په ۸۵۴ کال کې په یوه کاونټۍ کې سره متحد شول.   [۲۹]

دویمه زریزه

سمول

مارګرو هوګو تر ميلاد وروسته شاوخوا په ۱۰۰۰ کال کې د لوکا پرځای فلورانس د خپل مېشت‌ځای په توګه وټاکه. د فلورانس هنر زرین دور نږدې په همدې مهال کې پيل شو. په ۲۰۱۳ کال کې د باسیلیکا ډای سان ال مېنېټو (San Miniato al Monte) ساختماني چارې پیل شوې. د کلیسا خارجي بڼه د ۱۰۵۹ او ۱۱۲۸ کلونو تر منځ له رومانسک سبک سره بیا ورغول شوه. فلورانس په ۱۱۰۰ کال کې یو کامیون و چې د ایالتي- ښار په معنا دی. د ښار لومړنۍ سرچينه د ارنو سیند و چې د صنعت (په ځانګړي ډول د نساجي صنعت) لپاره يې ځواک او لاس‌رسی برابر کړی و او همدارنګه یې د نړیوالې سوداګرۍ لپاره مدیترانې سمندر ته د لاس رسي زمینه مساعدوله. د ځواک بله لویه سرچینه د هغه د زیارکښو سوداګرو ټولنه وه. د فلورانسي سوداګرۍ د بانکدارۍ مهارتونه تر هغې تعینوونکي مالي نوښت (لکه د تبادلې بېل، د حسابدارۍ دوه اړخيز سیستم) وروسته چې د منځنۍ پېړۍ په نندارتونو کې یې رامنځته کړ په اروپا کې په رسمیت وپېژندل شول. دا دوره همدارنګه د فلورانس د پخواني ځواکمن سیال پيسا (چې په ۱۲۸۴ کال کې يې د جینوا له‌خوا ماته وخوړه او په ۱۴۰۶ کال کې د فلورانس له‌خوا تسخیر شو) د کسوف شاهده وه او د چارو واګې د جیاڼو ډلا بېلا په مشری تر یو اشرافي ضد غورځنګ  وروسته د سوداګرو نخبه ګانو لاسته ولوېدې، چې په پایله کې يې د عدل د احکامو قانون (۱۲۹۳) په نوم یوه ټولګه رامنځته شوه.   [۳۰][۳۱]

سرچينې

سمول

[1] په فرانسه او بلجیم کې تر ټولو کوچنی اداري واحد، ژباړن.

  1. ↑ سرچينې تړی: https://demo.istat.it/?l=it.
  2. ↑ سرچينې تړی: http://demo.istat.it/bil2013/index04.html. Publisher: Italian National Institute of Statistics.
  3. ↑ سرچينې تړی: http://demo.istat.it/bil2015/index04.html.
  4. ↑ "Popolazione Residente al 1° Gennaio 2018". Italian National Institute of Statistics. بياځلي په ۱۶ مارچ ۲۰۱۹.{{cite web}}: CS1 errors: dates (link)
  5. ↑ "Popolazione Residente al 1° Gennaio 2017". Italian National Institute of Statistics. بياځلي په ۹ سپټمبر ۲۰۱۷.{{cite web}}: CS1 errors: dates (link)
  6. ↑ ۶٫۰۰ ۶٫۰۱ ۶٫۰۲ ۶٫۰۳ ۶٫۰۴ ۶٫۰۵ ۶٫۰۶ ۶٫۰۷ ۶٫۰۸ ۶٫۰۹ ۶٫۱۰ ۶٫۱۱ ۶٫۱۲ ذکر کېدنه: Enciclopedia Treccani. Treccani's Enciclopedia Italiana ID: firenze. Publisher: Institute of the Italian Encyclopaedia. اثر ژبه: اېټاليايي ژبه. خپرېدو نېټه: ۱۹۲۹. ليکوال: various authors.
  7. ↑ ذکر کېدنه: Enciclopedia Treccani. Treccani's Enciclopedia Italiana ID: firenze. عنوان: FIRENZE - Treccani. اثر ژبه: اېټاليايي ژبه. Retrieved: ۵ جنوري ۲۰۲۴. Publisher: Institute of the Italian Encyclopaedia. خپرېدو نېټه: ۱۹۲۹. ليکوال: various authors.
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ ۸٫۴ "Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana" (in استوریايي ژبه). ۱۵ ډيسمبر ۲۰۰۰. بياځلي په ۲۷ سپټمبر ۲۰۲۲.{{cite web}}: CS1 errors: dates (link) CS1 maint: unrecognized language (link)
  9. ↑ سرچينې تړی: https://cn.wtcf.org.cn/citys/4419-3.html.
  10. ↑ سرچينې تړی: https://www.lhc-s.org/member_cities/index.php. Retrieved: ۲۸ مې ۲۰۲۴. Archive URL: https://web.archive.org/web/20240528114922/https://www.lhc-s.org/member_cities/.
  11. ↑ ArchINFORM location ID: 1073. ذکر کېدنه: آرک انفارم. Retrieved: ۱۴ جولای ۲۰۱۹. اثر ژبه: جرمني ژبه.
  12. ↑ "Superficie di Comuni Province e Regioni italiane al 9 ottobre 2011". Italian National Institute of Statistics. بياځلي په ۱۶ مارچ ۲۰۱۹.{{cite web}}: CS1 errors: dates (link)
  13. ↑ سرچينې تړی: https://www.nonsolocap.it/cap/firenze/. Retrieved: ۹ نومبر ۲۰۲۱.
  14. ↑ "Economy of Renaissance Florence, Richard A. Goldthwaite, Book – Barnes & Noble". Search.barnesandnoble.com. 23 April 2009. خوندي شوی له the original on 4 April 2010. بياځلي په 22 January 2010.
  15. ↑ "Firenze-del-rinascimento: Documenti, foto e citazioni nell'Enciclopedia Treccani".
  16. ↑ Spencer Baynes, L.L.D., and W. Robertson Smith, L.L.D., Encyclopædia Britannica. Akron, Ohio: The Werner Company, 1907: p. 675
  17. ↑ "Florence | History, Geography, & Culture". Encyclopedia Britannica (in انګليسي). بياځلي په 3 November 2021.
  18. ↑ Brucker, Gene A. (1969). Renaissance Florence. New York: Wiley. p. 23. ISBN 978-0520046955.
  19. ↑ "storia della lingua in 'Enciclopedia dell'Italiano'". Treccani.it. بياځلي په 28 October 2017.
  20. ↑ "Florence (Italy)". Britannica Concise Encyclopedia. Britannica.com. 
  21. ↑ "Fashion: Italy's Renaissance". Time. 4 February 1952. خوندي شوی له the original on 25 November 2010. بياځلي په 9 October 2013.
  22. ↑ Tim Kiladze (22 January 2010). "World's Most Beautiful Cities". Forbes. بياځلي په 12 April 2011.
  23. ↑ "Fashion: Italy's Renaissance". Time. 4 February 1952. خوندي شوی له the original on 25 November 2010. بياځلي په 9 October 2013.
  24. ↑ "Paris Towers Over World of Fashion as Top Global Fashion Capital for 2015". Languagemonitor.com. 6 July 2017. بياځلي په 20 January 2016.
  25. ↑ "Florence (Italy)". Britannica Concise Encyclopedia. Britannica.com. 
  26. ↑ "History of the Italian Language". italian.about.com. بياځلي په 28 September 2010.{{cite web}}: CS1 errors: archive-url (link) CS1 errors: unsupported parameter (link)
  27. ↑ Planet, Lonely. "History of Florence – Lonely Planet Travel Information". lonelyplanet.com.
  28. ↑ Leonardo Bruni, History of the Florentine People I.1, 3
  29. ↑ Bleek, Ulrike. Explore the World Nelles Pocket: Florence – Fiesole, Prato, Pistoia, San Gimignano, Voltera, Siena. Munich: Gunter Nelles. p. 13.
  30. ↑ "Cradle of capitalism". The Economist. 16 April 2009. ISSN 0013-0613. بياځلي په 16 October 2016.
  31. ↑ Peters, Edward (1995). "The Shadowy, Violent Perimeter: Dante Enters Florentine Political Life". Dante Studies, with the Annual Report of the Dante Society (113): 69–87. JSTOR 40166507.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=فلورانس&oldid=341955" نه اخيستل شوی